Wat wordt bedoeld met buitenbezittingen? Voor Nederland waren Java en de Molukken de basis van het koloniale bezit. Pas na 1894 werden de eilanden daarbuiten volledig onder het Nederlandse gezag geplaatst. Dat was het gevolg van de zogenoemde onthoudingspolitiek die vanaf 1830 werd gevolgd. In de buitengewesten, zoals men dat indertijd aanduidde, werd geen Nederlands bestuur gevestigd maar beperkte men zich tot relaties met de plaatselijke vorsten op de diverse eilanden. Het ‘bezetten’ van die eilanden zou een te zware financiële en militaire inspanning vereisen. Men heeft het wel eens geprobeerd maar grote problemen deden zich al snel voor, zoals men toen ervoer met de dertig jaar durende Atjeh oorlog van 1873 tot 1914. Eerst was de aanleiding het veiligstellen van de zeevaart door de Straat Malakka die werd geteisterd door zeerovers uit Atjeh, maar later had de oorlog tot doel het Sultanaat Atjeh onder Nederlands gezag te brengen.

Maar waarom het onderscheid tussen Java en de rest van Nederlandsch Indië? De officiële verklaring van de Indische Postdienst was als volgt: ‘De tegenwoordige postwaarden zullen rechtlijnig worden overdrukt met de tekst BUIT.BEZ. Deze nieuwe serie zal alleen in de Buiten-Bezittingen dienst doen. De reden is van administratieve aard en wel om de correspondentie beter te kunnen controleren en aldus te komen tot een betere, zuiverder toestand.’ Een min of meer nietszeggende verklaring. De postzegels met opdruk ‘Java’ waren nog niet aangekondigd en kwamen eigenlijk onverwacht aan de loketten. Dat gaf uiteraard het nodige negatieve commentaar richting Gouvernement, zoals werd verwoord in de rubriek Indië van de heer J.B. Robert, hoofdredacteur van het Nederlandsch Tijdschrift voor Postzegelkunde in het augustus/september nummer van 1908.

In dezelfde rubriek werd de opdruk meteen afgekraakt. De letters zijn ‘slecht’ en staan vaak niet op dezelfde hoogte. Vooral de letter V staat hoger dan de andere letters. Ook zijn vele letters ‘beschadigd’ of vallen gedeeltelijk of geheel weg. Ook de punten achter Java zijn verschillend en de opdrukvorm is niet overal gelijk aangebracht op de zegels. Dan weer onder het midden, boven het midden (hoogstaand) en zelfs kopstaand.

Ook verschuivingen naar links of rechts op de zegel komen voor. Soms zodanig dat de punt achter “Java” wegviel.

Verder werd geklaagd over de dikte van de opdrukletters. Vet en mager, soms helemaal dicht gelopen.

Alle mogelijke beschadigingen werden gesignaleerd, soms met vermelding van de positie van de beschadiging in het vel postzegels.

Gezien de verschillende standen van de opdruk op de zegels werd toen al onderscheid gemaakt in het samenstellen van verschillende series. Een serie met ‘normale’ opdrukken, dus met de opdruk min of meer in het midden van het zegelbeeld, een serie waarbij de opdruk hoog op het zegelbeeld is aangebracht, ‘hoogstaand’ en een serie kopstaande opdrukken.

Of het noodzakelijk was om alle waarden van de serie cijferzegels en Koninginnezegels van een opdruk “Java of “Buitenbezit” te voorzien is onderwerp geweest van vele discussies. Dit wordt heel duidelijk verwoord in het artikel nummer 14 ‘De Java en Buiten bezit opdrukken’ van de hand van Peter Storm van Leeuwen in de catalogus ‘Passie voor Postzegels’ samengesteld voor het evenement ‘Stamp Passion ’08’ gehouden ter gelegenheid van het 80-jarige bestaan van de NVPH in ’s-Hertogenbosch. In deel 2 ga ik verder in op de postzegel met opdruk “Buiten bezit”.

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Historisch • Nederland

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(Breng als eerste je stem uit.)

Laden...