400 jaar Leidse Pilgrim Fathers (1620-2020)

20 maart 2020, 8:03 uur - Willem Hogendoorn van Leidsche Vereeniging van Postzegelverzamelaars

Op 27 maart 2020 zou in Leiden het Pilgrimjaar officieel geopend worden met lezingen, wandelingen en een concert. Door het Corona-virus worden de festiviteiten echter uitgesteld. Maar wie waren de Pilgrims eigenlijk en waarom waren ze eerst naar Leiden gegaan? Het Leidse themajaar heet “Mayflower 400” Met dat schip voeren de Pilgrims 400 jaar geleden in 1620 naar Amerika.

Post Views: 2.871

Wie waren de Pilgrim Fathers?

De Pilgrim Fathers waren Engelse calvinisten (puriteinse protestanten) uit Nottinghamshire, die zich vanwege hun geloof niet meer thuis voelden in hun vaderland. Een groep vertrok uit Engeland en kwam in 1608 aan in Amsterdam. Omdat zij zich ook in onze hoofdstad niet gelukkig voelden, verruilden de meeste Pilgrim Fathers Amsterdam in 1609 voor het tolerante Leiden. Onderstaand frankeerstempel geeft de herdenking aan van 350 jaar Leidse periode (1609 – 1620) van de Pilgrim Fathers in 1970.

De Leidsche Vereeniging van Postzegelverzamelaars herdacht deze periode in 2009 met een persoonlijke postzegel, waarop we o.a. de Leidse Sleutels zien en het schip de “Mayflower”.

De voorganger van de Pilgrim Fathers, dominee John Robinson kocht een stuk grond bij de Pieterskerk, de Groene Poort genaamd. Hij bouwde daar 21 huisjes, waardoor ook wel gesproken werd van de Engelse Poort. Later (in 1683) is op die plek het Jean Pesijnhofje gesticht. Dit hofje is bezegeld op een (bovenstaande) persoonlijke postzegel van de Leidse ontwerper Frans Hemelop.

Op het velletje “Mooi Leiden”, uitgegeven in maart 2006, zien we (rechts onder) de leider van de Pilgrim Fathers, dominee John Robinson fietsen in westelijke richting naar Amerika. In die tijd bestonden er nog geen fietsen, dus hier is sprake van “een grapje” van de ontwerper. Dominee Robinson stierf in 1625 in Leiden in ligt begraven in de Leidse Pieterskerk.

In 1975 bestond de Leidse universiteit 400 jaar. De jubileumpostzegel toont de hersenen van een mens met daarin een opening in de vorm van een venster, dat uitkijkt op een oneindig blauwe lucht met witte wolkjes en drie vogels, als symbool voor de vrijheid van denken en vrijheid van meningsuiting. De Leidse universiteit was ooit een cadeau voor de stad Leiden. Van Willem van Oranje, omdat de stad zich zo dapper had verzet tegen de Spanjaarden. Tegenwoordig zit de universiteit ook in Den Haag.

Waarom hadden de Pilgrims voor Leiden gekozen? Dat had een aantal oorzaken. Leiden had als enige stad in Nederland een protestantse universiteit; er was vrijheid van Godsdienst en ook niet onbelangrijk, er was werk in de lakenindustrie (laken was een goede kwaliteit wollen stof).

De drie zegels uit Amerika uit 1920 geven aan 300 jaar Pilgrim Fathers: “Mayflower” op zee, de landing van de Pilgrims en het tekenen van het “Mayflower compact” (waarover later meer).

Vertrek uit Leiden

Vanaf 1620 zijn er zo’n 150 Leidse Pilgrims naar de Verenigde Staten gegaan. Dat had een aantal oorzaken. De Pilgrims vonden de Nederlandse moraal te vrijzinnig worden. Hun kinderen vermengden zich steeds meer met de Leidse kinderen. En in 1619 werd het steeds gewelddadiger in Leiden door de spanningen tussen de aanhangers van Arminius (de rekkelijken) en Gomarus (de preciezen). Toen er ook Pilgrims lastig gevallen werden en aangevallen door stenen gooiende jeugd, had een aantal van hen er genoeg van, en besloten deze om te emigreren naar Amerika om daar een geheel nieuw bestaan op te bouwen. Een deel van de gemeenschap vertrok op 22 juli 1620 via Delfshaven naar Southampton, waar ze zich voegden bij een grotere groep, om de oversteek te wagen. Op de dubbele postzegels is te zien de “Leidse” groep in Delfshaven, die met roeibootjes naar het klaarliggende schip de “Speedwell” roeien om in te schepen.

Het was de bedoeling dat de Pilgrims met twee schepen (de eerder genoemde “Speedwell” en het grotere schip de “Mayflower”) naar Amerika zouden varen. De “Speedwell” ging echter lekken, met het gevolg dat op 18 september alleen de “Mayflower” de haven van Plymouth verliet, waarna men op 21 november 1620 in Amerika aankwam. Na eerst voor anker te hebben gelegen bij Provincetown, in de baai van Cape Cod, zijn ze uiteindelijk aan land gegaan bij de plaats Plymouth (Massachusetts). Alle 102 opvarende Pilgrims overleefden de overtocht. Hun namen zijn allemaal bekend.

De Pilgrims overwinterden bij de “Mayflower”. Er brak een griep uit, waardoor een groot aantal Pilgrims overleden. In het voorjaar gingen ze hutten bouwen, en dit was het beging van de Plymouth kolonie. Op 21 maart 1621 verlieten alle Pilgrims de “Mayflower” en vestigden zich op het vaste land.

De Pilgrims begonnen graan te zaaien voor hun levensonderhoud en bouwden stevige huizen. Ze ontmoetten een behulpzame Indiaan, genaamd Squanto. Deze leerde de Pilgrims hoe ze vis moesten vangen. Ook zorgde hij voor een ander soort zaad om graan te telen.

Het Mayflower Compact

De Pilgrims sloten een overeenkomst over het vestigen van hun kolonie. Dit werd in het “Mayflower compact” vastgelegd. Ze kwamen overeen om een gemeenschap met zelfbestuur op te richten. Tevens beloofden ze “submission”(ondergeschiktheid) en “obedience” (gehoorzaamheid). Het werd op 11 november 1620 ondertekend door 41 Pilgrims. Het “Mayflower Compact” wordt wel het eerste regeringsdocument genoemd van Europeanen, die zich op het grondgebied van het latere USA vestigden en wordt gezien als het begin van de democratie aldaar.

Wat hebben de Leidse Pilgrims meegenomen naar Amerika?

Het burgerlijk huwelijk hebben ze daar naar “Leids voorbeeld” geïntroduceerd;
De jaarlijkse Leidse dankdag van het 3 oktoberfeest was een inspiratiebron voor de nationale feestdag “Thanksgiving day” in Amerika.

Let op de spelling van “October” en “Oktober”.

Wist u dat?

Vele bekende Amerikanen stammen af van de Pilgrim Fathers, waaronder negen Amerikaanse presidenten. De “Leidse” Pilgrim Thomas Blossom ging met zijn familie ook naar Amerika, waaronder zijn kinderen Peter en Elisabeth. Zoon Peter Blossom is een voorvader van de president Bush, terwijl van zijn dochter Elisabeth de moeder van Barack Obama af stamt, en dus ook president Obama zelf. De republikeinen Bush Sr. en Bush Jr. en de democraat Obama stammen dus af van een Pilgrim, die in Leiden gewoond heeft, en waarvan de kinderen Peter en Elisabeth in Leiden geboren zijn.

Mayflower 400

De historische overtocht van de Pilgrims in 1620 naar de Verenigde Staten, was voor het Amerikaanse postbedrijf (USPS) aanleiding om in 2020 een postzegel uit te geven, waarop we het schip de “Mayflower” zien. Helaas heeft PostNL deze kans niet benut (geen historisch besef). Een gemeenschappelijke uitgifte had niet misstaan.

Sommige niet-bestaande landen zeilen mee op de “Mayflower”.

Meer info

Boek en stadswandeling Leiden

Door de Leidse schrijver Jeroen Windmeijer is er in 2018 een thriller over de Piligrims geschreven, genaamd Het Pilgrim Fathers-Complot. Samen met deze schrijver verzorg ik (Willem Hogendoorn) wandelingen in Leiden, waarbij ik bij locaties, die herinneren aan de Pilgrims de historische feiten vertel, en schrijver Jeroen Windmeijer een stukje voorleest uit zijn boek hierover. Het boek is te koop in de boekhandel. Mochten er lezers zijn die interesse hebben in zo’n wandeling dan kunnen zij nadere informatie krijgen via: https://jeroenwindmeijer.nl/ of willem.hogendoorn@hccnet.nl

Museum De Lakenhal

Vanaf 27 maart t/m 12 juli 2020 is er een Pilgrim-tentoonstelling in Museum De Lakenhal te Leiden (nu tijdelijk gesloten in verband met corona): https://www.lakenhal.nl/nl/verhaal/pilgrims-naar-amerika