« Beleef de Natuur – Sint-Pietersberg mergellandschap

De Zwarte Madonna van Luxemburg en andere landen »

Home » Bloggers » Randy Koo » Ode aan Gerrit Noordzij

Ode aan Gerrit Noordzij

12 juni 2022, 20:57 uur - Randy Koo

Gerrit Noordzij (typograaf en grafisch ontwerper) is er niet meer. Een klein bericht over deze bekende typograaf stond eind maart 2022 in de media. Gerrit Noordzij is de ontwerper van krachtige en sierlijke letters. Hij overleed op 17 maart op 90-jarige leeftijd. Ik ken Noordzij als ontwerper van klassieke boekomslagen verbonden aan uitgeverij Van Oorschot, postzegels en een bijzondere guldenmunt. Zijn belangrijkste boek over typografie is ‘De streek, theorie van het schrift’. U heeft vast zegels of boeken van Gerrit Noordzij in uw collectie.

Post Views: 2.061

Gerrit Noordzij

Hij begon zijn loopbaan als grafisch ontwerper en als boekbindersleerling. Hij ontwierp boeken voor tientallen uitgeverijen, sinds 1978 voornamelijk voor Uitgeverij Van Oorschot. Verder heeft hij de acte van troonsafstand door Koningin Juliana en de trouwacte voor prinses Beatrix ontworpen, talloze affiches, postzegels en munten en maakte hij tekeningen, houtgravures, kopergravures, inscripties in steen en glas. Hij schreef computerprogramma’s (voor Canon) en verschillende boeken over zijn vak. Noordzij schreef en redigeerde het Engelstalige tijdschrift Letterletter van de Association Typographique Internationale. Zijn twee bekendste publicaties: The stroke of the pen (1982) en De streek, theorie van het schrift (1985).

Van 1960 tot 1990 was Gerrit Noordzij docent letterontwerpen aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag. Naar hem is de Gerrit Noordzij-prijs vernoemd. Deze prijs werd voor het eerst in 1996 aan Gerrit Noordzij overhandigd voor zijn verdiensten op het gebied van letterontwerpen en typografie en zijn inspirerende lessen aan studenten van de opleiding Grafische en Typografische Vormgeving tijdens zijn 30-jarige docentschap. De uitreiking vond plaats tijdens de internationale ATypI conferentie die door de KABK in 1996 voor de Association Typographique Internationale in Den Haag werd georganiseerd. Sindsdien zijn Fred Smeijers, Erik Spiekermann, Tobias Frere-Jones, Wim Crouwel, Karel Martens en Cyrus Highsmith met deze prijs onderscheiden. In november 2011 ontving Noordzij de Laurens Janszoon Costerprijs, die tweejaarlijks wordt uitgereikt aan een persoon of instelling die zich verdienstelijk heeft gemaakt in de wereld van het boek.

NRC ‘Lux et Libertas’ logo

Gerrit Noordzij heeft het logo ‘Lux et Libertas’ ontworpen.

Hertekening beeldmerk, NRC Handelsblad (2001).

De krant profileert zichzelf als kwaliteitskrant van liberale signatuur en is met een oplage van ongeveer 200.000 exemplaren de vierde grootste betaalde krant van Nederland, na onder andere het Algemeen Dagblad en De Telegraaf. Het motto van de krant is ‘Lux et Libertas’, wat staat voor ‘Licht en Vrijheid’, waarbij licht naar de Verlichting en vrijheid naar de liberale staatsman Thorbecke verwijst. Dit motto werd door NRC Handelsblad overgenomen van voorloper Algemeen Handelsblad, dat dit vanaf 1 maart 1928 gebruikte. Het wapen met het motto ‘Lux et Libertas’ verdwijnt uit de kop van NRC kranten als nrc.next en NRC Handelsblad doorgaan als NRC.

Nederland (2007): Thorbecke en de Grondwet (Canon van Nederland)

Zegelontwerpen

Kinderpostzegels 1965

Reclame voor kinderpostzegels (1965). Bron: geheugen.delpher.nl

De tekeningen zijn afkomstig van kinderen, die verder zijn bewerkt door Gerrit Noordzij. Voor meer info over de tekeningen verwijs ik u naar eerdere blog van deze serie van Bate:

https://www.postzegelblog.nl/2017/01/29/jeugdige-kinderpostzegel-ontwerpers-1965-gezocht/

Eerste kinderpostzegels velletje uit 1965.

Thorbecke 1972

Ter herdenking van de 100e sterfdag van de staatsman J.R. Thorbecke. Noordzij gebruikte andere ontwerpen zoals hieronder. Uiteindelijk werd een uitspraak van Thorbecke gebruikt voor het definitieve ontwerp.

Ontwerp Thorbecke postzegel. Bron: Nationaal Archief.

Kleurproef Thorbecke postzegel. Bron: Nationaal Archief.

Definitief ontwerp Thorbecke zegel.

Zomerzegels 1975

De zomerzegels van 1975 hebben oude monumenten als thema. De waarden zijn: 35+20c (Jachtslot St. Hubertus, Otterloo), 40+15c (Begijnhof, Amsterdam), 50+20c (Kuipers poort, Middelburg), 60+20c (dorp Orvelte). De 35 en 40 cent zijn van ontwerper R.J. Draijer, de 50 en 60 cent zijn van Gerrit Noordzij.

Foto gebruikt voor zegel van het dorp Orvelte. Bron: Nationaal Archief.

Cijferzegels 1976

Noordzij deed ook mee met de competitie voor nieuwe cijferzegels. De schetsen staan hieronder.

Schetsen voor Cijferzegels. Bron: Nationaal Archief.

Uiteindelijk werd gekozen voor het ontwerp van Wim Crouwel. De ode aan Wim Crouwel staat in deze link:

https://www.postzegelblog.nl/2019/09/23/ode-aan-wim-crouwel/

Delftse Bijbel 1977

Ter gelegenheid van het 500-jarig bestaan van het oudste met losse loden letters gezette boek in de Nederlandse taal, de zogenaamde Delftse Bijbel. Uitgegeven in vellen van 50 zegels met tab.

Ontwerp ondergrond voor zegel Delftse Bijbel. Bron: Nationaal Archief.

Unie van Utrecht 1979

Ter gelegenheid van 400 jaar Unie van Utrecht. De Unie van Utrecht is een op 23 januari 1579 gesloten schriftelijke overeenkomst tussen een aantal Nederlandse gewesten, die een gezamenlijke inzet vastlegde om de Spanjaarden te verdrijven en waarin daarnaast een aantal staatkundige zaken werd geregeld op het gebied van bijvoorbeeld defensie, belastingen en godsdienst. Hierdoor wordt het betreffend traktaat ook wel gezien als een eerste versie of voorloper van een latere grondwet. Omdat de unie een aanvulling vormde op de zogeheten Generale Unie van 1576 (de Pacificatie van Gent), wordt ook wel gesproken van de Nadere Unie.

Behalve de zegel werd ook een jubileumrijksdaalder ontworpen voor 400 jaar Staat der Nederlanden in 1979 (Unie van Utrecht).

Europazegels 1981

De Europazegels van 1981 hebben als thema ‘folklore’. Noordzij koos voor typische Nederlandse producten: carillon en draaiorgel.

Typografie

Gerrit Noordzij, de typograaf, bepaalde tussen 1978 en 2015 het gezicht van uitgeverij Van Oorschot. In de eerste jaren betrof dat bijna uitsluitend typografische (letter-)omslagen, later kwamen daar ook wel figuratieve omslagen bij, al werden deze door Gerrit eigenlijk als een noodzakelijk (commercieel) kwaad beschouwd. Voor hem was eenvoud de norm. Mijn herinneringen aan Noordzij is dit boek over Russische schrijvers. Op pagina 525 van de colofon staat helemaal beschreven met welk lettertype is gedrukt, bij welke drukker op welk papier en wie de boekbinderij is. De laatste zin: ‘De typografische verzorging van binnenwerk, band en omslag is van Gerrit Noordzij’.

Het boek behandelt de Russische literatuur vanaf de kerstening van Rusland onder Vladimir de Heilige (988) tot aan de dood van Tsjechov in 1904. De schrijvers en dichters komen tot leven door de faits divers die Karel van het Reve wist op te diepen. Hij duikt in hun vriendschappen en rivaliteiten en geeft hun werk een plaats in de politieke realiteit van Rusland. Karel van het Reve treedt op als gids: ‘Ik breng de reiziger langs de voornaamste bezienswaardigheden, rekening houdend met wat hij in een dag kan verwerken, waarbij ik ook wel stilsta bij beroemde gebouwen waar ik zelf niet veel aan vind – maar dan moeten ze wel erg beroemd zijn. Ook neem ik de lezer mee naar straatjes waar anderen hem niet zo gauw brengen.’