Thematische creativiteit
En op tentoonstellingen en bij verzamelaars thuis zijn prachtige voorbeelden te vinden van de creativiteit die dan blijkt en van het plezier dat er uit straalt. In Nederland is er een vereniging voor Thematische Filatelie met een wat saaie website en een aantrekkelijk blad (Thema), waarvan echter alleen maar de inhoudsopgaves digitaal te vinden zijn. Een overzicht van die inhoudsopgaves laat al zien dat het aantal onderwerpen enorm is. Ook op Postzegelblog is heel veel te vinden. En er is bijvoorbeeld een heel internationaal netwerk van thematische verenigingen die zich met religie bezighouden, waaronder de Nederlandse Gabriël Vereniging. Het is een en al uitnodiging om zelf ook aan het werk te gaan en er iets moois en individueels van te maken. Er zijn vervolgens verzamelaars die hun thematische verzamelingen digitaal tentoonstellen op eigen websites, op websites van digitale tentoonstellingen of op de websites van verenigingen. Het mooie van die thematische aanpak is dat postzegelen dan ook aantrekkelijk wordt voor mensen die een heel andere belangstelling hebben: voetbalfanaten die de voetbalgeschiedenis vastleggen in een postzegelalbum, vogelliefhebbers die vogelpostzegels gaan verzamelen en daar hele biologieboeken van maken, of liefhebbers van stripverhalen die de vele fraaie postzegels over stripfiguren zijn gaan verzamelen. En om dichtbij het thema van de digitaliteit te blijven: je kunt natuurlijk ook een themaverzameling opzetten van computergames!

Computergames op postzegels van Groot Brittannië uit 2020. Illustratie: Free stamp catalogue

Van alles erbij
Het voordeel van de thematische aanpak is ook dat je er allerlei andere soorten illustraties bij kunt verzamelen en die kunt verwerken in je verzameling. Dat kunnen de zogenaamde maximumkaarten zijn, maar ook ansicht- of prentbriefkaarten (al dan niet met postzegels), of postwaardestukken, waarvan sommige geïllustreerde luchtpostbladen erg gewild zijn. Maar het kunnen ook (zelf gemaakte) foto’s en kaarten zijn en ik zie in thematische postzegelverzamelingen en in de open klasse bij tentoonstellingen ook suikerzakjes, sigarenbandjes, lucifersmerken en voetbalplaatjes. Sommige thematische verzamelingen zijn ware kunstwerken, waarbij ook eigen tekeningen en zelf getekende albums worden gemaakt. En je kunt tegenwoordig natuurlijk ook zelf postzegels laten maken bij PostNL, of bestaande persoonlijke postzegels er in opnemen. Daarvan zijn er inmiddels al heel veel en niet alleen in Nederland.

Thematisch digitaal

Om een idee te krijgen wat er allemaal kan en hoe fraai dat er uit kan zien is het goed om af en toe eens een bezoek te brengen aan de digitale tentoonstellingen die nu als paddenstoelen uit de grond schieten en waaraan ook Nederlandse verzamelaars zijn gaan meedoen. Mooie voorbeelden zijn het Duitse Exponate (van de Duitse Bond), en het Tsjechische Exponet. Het Canadese Stampedia probeert een forum te zijn waarop iedereen in de wereld digitaal kan tentoonstellen en ze pakken dat breed aan, met een Facebook account en een YouTube video. In Nederland loopt de postzegelvereniging Volkel-Uden voorop en ook zij begeleiden het met een Facebook pagina. En er zijn jonge verzamelaars die nog een stap verder gaan en die de lol van het (thematisch) verzamelen van postzegels uitdragen op Twitter. Voor wie zich wil laten verrassen: kijk eens op de tentoonstelling van Clemens Brandstetter over Agent Orange op de Duitse website (nee, het gaat niet over Prins Bernhard), of de digitale tentoonstelling van René Hillesum, hoofdredacteur van ons maandblad Filatelie, die dat al in 2007 deed over het Spoorwegstation in Helsinki. En natuurlijk bij dat verrassende Volkel-Uden: kijk maar eens naar de digitale tentoonstelling over muziek, waar het plezier van af spat, of een over ‘Rembrandt’, die laat zien dat een geschreven tekst ook gewoon kan. De website van Volkel-Uden geeft trouwens ook een overzicht van allerlei digitale tentoonstellingswebsites, ook van individuele verzamelaars, zoals Willy Ahlers, die ons al in 2010 probeerde te enthousiasmeren voor wat hij de E-Kaders noemde. Maar ook bijvoorbeeld Henk van de Laak, die zijn eigen verzamelingen (van Rijkswaterstaat tot het Suezkanaal) digitaal tentoonstelt op zijn eigen website. Volkel-Uden verwijst daarbij ook naar het Postgeschiedenisdeel van onze eigen OHVZ website. Inderdaad is er een vloeiende overgang van online publicaties met teksten en illustraties (zoals heel veel op Postzegelblog, of zoals op de websites van verenigingen – Geleen en Nijmegen doen dat heel goed – of van individuele verzamelaars -zoals John Dehé) naar digitaal tentoonstellen. En een heel bijzondere vorm is wat je zoal bij Pinterest tegen komt: gewoon mooie plaatjes en opvallend vaak zijn het jonge vrouwen die daar enthousiast gebruik van maken. In kringen van tentoonstellingsorganisatoren is er nu discussie over het ‘online jureren’ en het transparanter maken van beoordelingen door ze digitaal toegankelijk te maken. En dat geldt dan niet alleen de digitale tentoonstellingen maar ook de klassieke tentoonstellingen met kaders in zalen. Bij de FIP is trouwens een lijst te zien van hun internationale bestand aan juryleden. Vanuit Nederland zijn dat er momenteel drie. Maar er zijn ook websites die het mogelijk maken om hele verzamelingen digitaal zichtbaar te maken, zonder dat er jurering aan te pas komt; gewoon om interessante verzamelingen voor het nageslacht te bewaren. Een voorbeeld is hetgeen René Hillesum nu probeert op gang te brengen met de website ‘Boekenland‘.

Sociale en (historische) streekfilatelie

Maandblad februari 2021: Themanummer Sociale Filatelie

Steeds meer verenigingen gaan er toe over om de postgeschiedenis van de eigen streek online te zetten, zoals ook OHvZ heeft gedaan en verder zal uitbouwen en soms is er ook aandacht voor de postgeschiedenis van de eigen vereniging. En er is ook steeds meer aandacht voor wat ‘sociale filatelie’ wordt genoemd: een thematische verzameling rondom een persoon, een organisatie of een maatschappelijk fenomeen. Bij OHvZ hebben we nu ook een paar voorbeelden online staan, en er is een begin gemaakt met een digitale postgeschiedenis van bedrijven en instellingen. Het maandblad Filatelie heeft in februari 2021 zelfs een themanummer over sociale filatelie gemaakt. Sociale filatelie en streekfilatelie verbinden de filatelie met historische verenigingen, met heemkundeclubs en met lokale archieven en de studie daarvan. En ook daarbij zijn prentbriefkaarten vanzelfsprekende bruggenbouwers. Maar ook de aandacht voor familiestambomen (genealogie70) leidt tot het gebruik van ansichtkaarten, postzegels en poststempels als illustratiemateriaal bij het maken van overzichten van familiegeschiedenissen en -herkomst. Rein Bakhuizen van den Brink heeft het ook al online gezet. Het zou me niet verbazen als er bijvoorbeeld onder migranten belangstelling gaat groeien voor de postgeschiedenis van de streken waar ze vandaan komen en de routes die ze hebben afgelegd. En er zijn reizigers die ‘overal’ waar ze zijn geweest postaandenkens kopen en dat vastleggen in een boek. Zoals Postal Stamps Travelogue.

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Thematisch • Computers

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(3 stemmen, gemiddeld: 4,33 uit 5)

Laden...