Willem van de Velde en Zoon in Amsterdam

08 mei 2022, 12:49 uur - Randy Koo

Het Scheepvaartmuseum presenteert een grote expo over vader en zoon Willem van de Velde, twee toonaangevende zeeschilders in de zeventiende eeuw met elk een eigen specialisme: penschilderij en olieverfschilderij. Nog te zien tot en met 8 mei 2022. Een must-see voor liefhebbers van maritieme schilderkunst. Wist u dat deze kunst een Nederlandse uitvinding is? Heeft u zegels van Willem van de Velde in uw collectie? Wat is het verhaal van Willem van de Velde de Oude en Willem van de Velde de Jonge?

Post Views: 2.683

Willem van de Velde de Oude

Willem van de Velde (Leiden, circa 1611 – Greenwich, 13 december 1693) was een Nederlands kunstschilder van voornamelijk marines. Zijn zonen, Willem van de Velde de Jonge en Adriaen van de Velde (1636-1672) waren ook schilders.

Willem van de Velde de Oude werd in Leiden geboren als de zoon van een Vlaamse schipper, Willem Willemszoon van de Velde. Hij raakte al op jonge leeftijd door het werk van zijn vader bekend met de scheepvaart. Het is onbekend wanneer hij precies met schilderen begon, maar begin jaren dertig van de zeventiende eeuw startte hij een schildersatelier in Amsterdam. Van de Velde was hiernaartoe verhuisd met zijn vrouw Judick van Leeuwen en hun pasgeboren zoon Willem.

Schepen na de slag. 1630-1672. Nederlandse schepen (de ‘Brederode’, de ‘Rosencrantz’ en de ‘Aemilia’) na een zeeslag (Zeeslag bij Portland, feb 1653) voor reparatie in een haven (Hellevoetsluis). Bron: Rijksmuseum / Wikipedia.

Van de Velde sloeg qua schilderstijl een andere weg in dan Hendrik Cornelisz. Vroom. Van de Velde maakte monochrome penschilderijen die met veel precisie de schepen en zeeslagen in beeld brachten. Hij kreeg vanuit verschillende hoeken opdrachten voor zijn werk, waaronder van de Staten-Generaal. Zo maakte hij bijvoorbeeld ook prenten van de overwinning in de Zeeslag bij Duins.

Maarten Harpertszoon Tromp (Den Briel, circa 23 april 1598 – Slag bij Ter Heijde (Scheveningen), 10 augustus 1653) was een Nederlands zeevaarder en luitenant-admiraal in de Nederlandse marine. Tromp geniet faam als zeeheld in de Nederlandse geschiedenis. Werd op zijn 9e al zeeman op het fregat van zijn vader. In 1637 werd hij luitenant-admiraal, na zowel bij de koopvaardij als bij de marine gevaren te hebben. Zijn overwinning bij Duins in 1639 op de tweede Spaanse Armada was één der belangrijkste wapenfeiten uit de zeegeschiedenis. Tijdens de Eerste Engelse Oorlog van 1652-1654 was Tromp opperbevelhebber van de vloot. Hij sneuvelde echter in de slag bij Ter Heijde op 10 augustus 1653.

Ten tijde van de periode van de Ware Vrijheid werd Van de Velde ingezet als officiële oorlogskunstenaar. Zo bracht hij in 1653 boodschappen over naar Maarten Harpertszoon Tromp voor hij in beeld en geschrift ooggetuigenverslagen maakte van de zeeslagen. Van de Velde voer in totaal zesmaal mee met de Nederlandse vloten tijdens de Engels-Nederlandse oorlogen.

Episode uit de Vierdaagse Zeeslag, 11-14 juni 1666, in de Tweede Engelse Zeeoorlog (1665-1667). Bron: Rijksmuseum / Wikipedia.

In 1657 woonde hij in Amsterdam aan de Korte Koningstraat op de Lastage. Toen Cosimo III de’ Medici in 1668 langs kwam woonde hij aan de Amstel. In 1672, aan het begin van de Derde Nederlands-Engelse Oorlog, verhuisde hij met zijn zoon Willem naar Engeland. Twee jaar later, in 1674, werd hij aangesteld door Karel II van Engeland. Deze betaalde hen beiden honderd pond per jaar. Willem van de Velde woonde eerst in Queen’s House in Greenwich en verhuisde daarna in 1691 naar Westminster.

Ook hier werd hij aangesteld als officiële oorlogskunstenaar en voer hij met de vloten mee naar de Eerste en Tweede Slag bij Schooneveld. Naast schilderijen maakte Van de Velde ook ontwerpen voor wandkleden van zeeslagen voor Jacobus, Hertog van York. Twee van deze wandkleden werden in 2021 aangekocht door het Scheepvaartmuseum in Amsterdam en te zien op de expo.

The Fleets drawn up for Battle, geweven naar een ontwerp van Willem van de Velde de Oude, 5,87 x 3,30 meter, geweven na 1685 door Thomas Poyntz in de koninklijke weverij van Mortlake bij Londen. Bron: Wikipedia.

Na de troonsbestijging van Willem III van Oranje als koning van Engeland werd de koninklijke toelage voor de Van de Veldes geschrapt. Hij overleed op 13 december 1693 en drie dagen later werd hij begraven in de kerk van St. James Piccadilly in Londen.

The Burning of the Royal James (Later in the Day), geweven naar een ontwerp van Willem van de Velde de Oude, 4,57 x 3,30 meter, geweven na 1685 door Thomas Poyntz in de koninklijke weverij van Mortlake bij Londen. Bron: Wikipedia.

Willem van de Velde de Jonge

Willem van de Velde, de Jonge (Leiden, 1633 – Londen, 6 april 1707) was een Nederlands schilder die net als zijn vader, Willem van de Velde de Oude was gespecialiseerd in marines. Hij was de broer van Adriaen van de Velde, een landschapschilder.

Willem van de Velde, de Jonge werd opgeleid door zijn vader, waarna hij op vijftienjarige leeftijd in de leer ging bij de gereputeerde zeeschilder Simon de Vlieger. Willem werd al snel beroemd. Hij was een tegenhanger van zijn vader Willem van de Velde de Oude, wiens werk wordt gekenmerkt door monochroom realisme. Willem van de Velde was actief in Amsterdam, waar hij woonde met zijn gezin. Hij schilderde in het begin meestal rustige zeegezichten met groepen vissersboten voor de kust.

Nederland (2017): Uit de serie Nederlandse schilders in zilver – Willem van de Velde, de Jonge.

In 1672, aan het begin van de Derde Engels-Nederlandse Oorlog, ten gevolge van de economische ineenstorting door de Franse invasie, verhuisde hij samen met zijn vader naar Londen. Toen koos hij andere onderwerpen. Hij concentreerde zich op scheepsportretten van de koninklijke Engelse jachten en van oorlogsbodems. Twee jaar later, in 1674, werd hij aangesteld door Karel II van Engeland, om voor een salaris van 100 pond voor hem te komen werken. Hij schilderde zeeslagen, vaak op basis van zijn vaders tekeningen. De hertog van York, de latere koning Jacobus II van Engeland, was een van zijn beschermheren. Willem van de Velde woonde eerst in Queen’s House in Greenwich en verhuisde daarna in 1691 naar Westminster. Zie zegel van Tuvalu hierboven.

Zijn naam was spoedig gemaakt in Engeland. Zijn schilderijen van de Engelse vloot hingen aan de muren van het koninklijk hof. Hij werd in Engeland spoedig beschouwd als een van de grootste marineschilders van zijn tijd. Zijn werken waren zeer duur en hij vergaarde hierdoor een aanzienlijk fortuin. De Engelsen kochten zoveel mogelijk de werken op die hij in Holland en elders had gemaakt. Hierdoor werden ze zo zeldzaam dat ze in één jaar dubbel zoveel kostten als het jaar voorheen. Zijn latere werken zetten de toon van de Engelse marineschilderijen in de 18de eeuw.

Het beste van Van de Velde zijn de delicate en afgewerkte verbeeldingen van de Hollandse kust met Nederlandse scheepvaart. Ook de tuigage van de schepen en de vele figuren zijn gedetailleerd en correct weergegeven. De schilder wist zowel de kalme als de stormachtige zee zeer goed af te beelden.

Centraal-Afrikaanse Republiek (2017): Willem van de Velde de Jonge en William Turner (liet zich inspireren).

Als u nog besluit te gaan. Er zijn twee kunstwerken van Queen Elizabeth II te zien en in een aparte ruimte over het ‘weer’ op de maritieme schilderijen. Via de audiotour van Lucas de Man (kunstliefhebber en presentator tv) hoort u veel wetenswaardigheden over deze must-see expo. Verder veel maritieme schilderijen uit Engelse musea, zoals hieronder. Michiel de Ruyter, geschilderd door Ferdinand Bol maar de schepen op de achtergrond zijn van Willem van de Velde de Jonge. Eigendom van National Maritime Museum, Greenwich (London). Bron: Wikipedia.