Het Delft van Vermeer in Delft

31 mei 2023, 18:20 uur - Randy Koo

De expo is te zien in museum Prinsenhof Delft tot en met 4 juni 2023. Delft was in de 17e eeuw een broedplaats van talent, een plek waar belangrijke innovaties plaatsvonden. Hier groeide Johannes Vermeer (1632-1675) uit tot een schilder van wereldformaat. Voor het eerst staat het leven van deze wereldberoemde Delftse meester centraal in deze expo. Topstukken van Delftse tijdgenoten worden getoond naast Delfts aardewerk, Delftse tapijten, archivalia en egodocumenten. Hiermee schetsen we een rijk beeld van het artistieke, intellectuele en sociale klimaat in Delft in de 17e eeuw. Wilt u alles zien en lezen over het netwerk van Vermeer in Delft, bezoek dan nog de zeer mooie expo!

Post Views: 758

Het Delft van Vermeer

Wat zie je op de expo? Maak kennis met personages uit Vermeers directe omgeving, zoals zijn schoonmoeder Maria Thins, zijn collega-schilder Leonaert Bramer, de familienotaris Willem de Langue, de verzamelaars Maria de Knuijt en haar man Pieter van Ruijven en meester-bakker Hendrick van Buyten die ook kunst verzamelde. Vermeer was niet alleen een kunstenaar, maar ook een man van vlees en bloed: echtgenoot, schoonzoon, ondernemer, vader van 15 kinderen en herbergier. Kom dichter bij de man achter de mythe en ontdek hoe Vermeer kon uitgroeien tot een van de meest geliefde kunstenaars ter wereld. Locatie van de expo is museum Prinsenhof Delft.

(Museum Prinsenhof Delft is een museum in Delft. Het is gevestigd in het voormalige Sint-Agathaklooster dat behoort tot de Top 100 van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg uit 1990. Het museum belicht Delfts blauw, grote Delftse wetenschappers (Hugo de Groot, Antoni van Leeuwenhoek) en Delftse meesters, Willem van Oranje en het Huis Oranje-Nassau. Het museum heeft een collectie schilderijen, aardewerk en gebruiksvoorwerpen uit de Gouden Eeuw. Het museum trekt jaarlijks ongeveer 63.500 bezoekers. Het museum werd als Gemeentemuseum Delft in 1897 opgericht en was gevestigd in het stadhuis van Delft. In 1906 werd het museum verplaatst naar een zaal in het Agathaklooster, een verdieping boven de plek waar sinds 1887 het Rijksmuseum ‘De historische zaal van het Prinsenhof’ was gevestigd. Het kloostercomplex dat voordien verschillende functies had, werd tussen 1938 tot 1962 volledig gerestaureerd tot museum. In het complex is Willem van Oranje doodgeschoten. De kogelgaten in de muur zijn nog altijd te zien.)

Nederland (2008): Het 12e velletje uit de reeks Canon van Nederland staat in het teken van Willem van Oranje en toont het portret van Willem I, prins van Oranje door Adriaen Thomas Key en de moord op Willem I door Balthasar Gerards op 10 juli 1584 in het Prinsenhof in Delft.

Zowel deze personages als het culturele en artistieke klimaat in het 17e-eeuwse Delft worden gepresenteerd door middel van topstukken en bijzondere archiefstukken. Denk bijvoorbeeld aan De koppelaarster uit 1622 van Dirck van Baburen en aan Adolf en Catharina Croeser aan de Oude Delft (ook bekend als De burgemeester van Delft en zijn dochter) uit 1655 van Jan Steen. Beide topstukken zijn voorbeelden van het artistieke klimaat in Delft en hebben een directe koppeling met Vermeer. Tientallen archiefstukken zoals inventarissen en testamenten, maar ook prenten en kaarten, bieden inzicht in Vermeer en de mensen om hem heen en schetsen een helder beeld van de stad in zijn tijd.

Weinig werken van Vermeer als stadsgezicht Delft bekend

Er zijn twee kunstwerken van Vermeer met Delft als thema. Gezicht op Delft en Gezicht op huizen in Delft, beter bekend als Het straatje.

Gezicht op Delft

Johannes Vermeer – Gezicht op Delft (1660/1661). Coll. Mauritshuis.

Dit is het beroemdste stadsgezicht uit de Hollandse 17e eeuw. Het spel tussen licht en schaduw, de indrukwekkende wolkenlucht en de subtiele weerspiegelingen op het water maken dit schilderij tot een absoluut meesterwerk. We zien Delft vanuit het zuiden. Het is vrijwel windstil, de stad ademt rust uit. Vermeer bracht die rust ook in zijn compositie door drie horizontale banen te maken: water, stad en lucht. En door de bebouwing wat minder rommelig te schilderen dan zij in werkelijkheid was. Schilderij is te zien in de vaste collectie van het Mauritshuis.

Nederland (1996): Johannes Vermeer expo Mauritshuis met Gezicht op Delft op velrand.

Meer info: https://www.mauritshuis.nl/ontdek-collectie/kunstwerken/92-gezicht-op-delft/

Nederland (1996): Telebrief Johannes Vermeer expo Mauritshuis met Gezicht op Delft op telefoonkaart.

Gezicht op huizen in Delft, beter bekend als Het straatje

Gezicht op huizen in Delft, beter bekend als Het straatje is een schilderij van de Hollandse meester Johannes Vermeer (1632-1675). Het is een van de twee stadsgezichten die van Vermeer bekend zijn en is sinds 1921 in het bezit van het Rijksmuseum Amsterdam. Het schilderij beeldt een gezicht op een steegje met delen van huizen in Delft uit. Het gewone leven dat op dit schilderij wordt afgebeeld, behoort tot een heel ander thema dan de voorgaande Bijbelse en mythologische stukken van Vermeer. Johannes Vermeer schilderde het mogelijk omstreeks 1658. Het is een olieverf op doek en de afmetingen van het doek zijn 54,3 x 44 centimeter. De dikte is negen centimeter. Het straatje hangt sinds de jaren twintig van de twintigste eeuw in het Rijksmuseum Amsterdam.

Johannes Vermeer – Het Straatje (1657/1658). Coll. Rijksmuseum.

In het midden van het schilderij is een schrobgoot zichtbaar, dat aangeeft dat de panden vlak bij een gracht lagen.Het steegje met de schrobbende vrouw en de daken verderop geven diepgang aan het schilderij.

Nederland (2010): Het 11e velletje van de serie de vier Jaargetijden toont het schilderij Het Straatje van Johannes Vermeer.

Op informatiepanelen in Delft stond tot 2015 als locatie Nieuwe Langendijk 22-26, een pand dat in 1982 voor nieuwbouw werd afgebroken. De Nederlandse kunsthistoricus Frans Grijzenhout beweerde in 2015 dat de locatie zich in de Vlamingstraat zou bevinden waar de percelen met de nummers 40-42 staan. Hij baseerde zich hierbij op het Register op het kadegeld uit 1667, de ‘Legger van het diepen der wateren binnen de stad Delft’. In 1536 woedde er een grote brand in Delft. Het huis rechts op het schilderij is volgens Grijzenhout duidelijk vóór dat jaar gebouwd. Grijzenhout wist aantoonbaar te maken dat het pand de brand had doorstaan. In het huis woonde een halfzus van de vader van Vermeer, Ariaentgen Claes van der Minne, met haar drie ongehuwde dochters. De tante onderhield zichzelf en haar kinderen met de verkoop van pens. Het rechterpoortje op het schilderij is volgens Grijzenhout het poortje dat tot in de negentiende eeuw bekend stond als de Penspoort. Ook klopt de lokatie van de panden te zien achter de poort, en de boom in de achtertuin, met kaarten uit die tijd. Verder is tot op de dag van vandaag een riooluitloop in de gracht op de lokatie van de goot beginnend aan de linkerkant van het poortje.

Aruba (2023): FDC Johannes Vermeer – Het Straatje (1657/1658) met stempel Rijksmuseum & Vermeer, 10-02-2023, Oranjestad.

Delfts aardewerk

Delfts blauw is een type faience (aardewerk) met blauwe decoratie, dat traditioneel in Delft wordt vervaardigd. Het ontstond aan het einde van de 16e eeuw als goedkoop alternatief voor het blauwwitte Chinese porselein. Het Delfts blauw werd in korte tijd zeer populair en beleefde een bloeiperiode in de periode 1650-1750, toen er in Delft een honderdtal aardewerkfabrieken actief waren. De industrie werd omstreeks 1800 weggevaagd door goedkoper aardewerk uit met name Engeland (Staffordshire). Tegenwoordig zijn er nog maar weinig fabrieken die op een traditionele manier Delfts blauw produceren, twee van deze fabrieken zijn ‘De Porceleyne Fles’ en ‘Heinen Delfts Blauw’. Het traditionele schilderwerk is te herkennen aan het merkteken aan de onderkant van het product. Andere soorten Delfts aardewerk zijn bijvoorbeeld het meerkleurige Boerendelfts en het Delfts wit.

Nederland (2014): Mooi Nederland – Keramiek uit Delft.

De bloeiperiode van Delfts blauw en keramiek valt samen met de periode van Johannes Vermeer. In de expo leest u de relatie tussen Vermeer en Delfts blauw.