De postzegels
In 1765 en 1766 verbleef het wonderkind Wolfgang Amadeus Mozart in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Gedurende zijn verblijf trad hij onder andere op bij de inhuldiging van stadhouder Willem V in Den Haag. Daarvoor schreef de nog jonge componist ook een speciaal muziekstuk. PostNL herdenkt het bezoek van Mozart aan ons land 250 jaar geleden met een postzegelvel met tien postzegels met de waardeaanduiding 1 voor bestemmingen in Nederland. Op de postzegels staan portretten van de jonge Mozart, de partituur van het muziekstuk dat hij voor de stadhouder componeerde en het Müller-orgel uit de Grote of St. Bavokerk in Haarlem waarop hij speelde. Het postzegelvel Mozart in Nederland is ontworpen door grafisch ontwerper en typograaf Robbert Zweegman uit Malden.
Het ontwerp
Het postzegelvel Mozart in Nederland telt tien postzegels. Op vijf postzegels staat rechts een portret van Mozart op zevenjarige leeftijd en links een fragment van de partituur van Galimathias Musicum, het muziekstuk (KV 32) dat hij tijdens zijn verblijf in Nederland componeerde en uitvoerde. Op de andere vijf postzegels staat links een portret van Mozart op veertienjarige leeftijd en rechts een foto van het Müller-orgel in de Grote of St. Bavokerk in Haarlem, een orgel waarop Mozart heeft gespeeld. Op beide postzegels worden de beelden aan elkaar vastgehecht door de waardeaanduiding 1.
De onderscheiden postzegels zijn wisselend links en rechts geplaatst, zodat de ene keer de portretten naast elkaar staan en de andere keer het orgel en de partituur. Op de witte stroken onder en boven de postzegelbeelden is de reden van de uitgifte vermeld, met het jaartal, de sorteerhaak en een kort bijschrift. Op de verticale velranden wordt de reden van de uitgifte herhaald, met een uitleg over het bezoek van Mozart aan Nederland. Voor de teksten op de postzegel is de Baskerville als letter gebruikt, voor de waardeaanduiding 1 de Futura.
De ontwerper
Het ontwerp van het postzegelvel Mozart in Nederland is van de hand van grafisch ontwerper en typograaf Robbert Zweegman uit Malden. “Uiteraard wilde ik deze postzegels heel graag maken”, zegt hij. “Ik verzamel zelf postzegelmapjes. Niet zozeer als filatelist, maar omdat het een staalkaart is, een dwarsdoorsnede van waartoe ontwerpend Nederland op microformaat in staat is. Postzegels zijn heel bijzondere objecten, met een van de kleinste oppervlakken waarvoor je een ontwerp kunt bedenken. Ook hebben Nederlandse postzegels altijd een sterk inhoudelijke component, waardoor je veel research moet doen. Twee uitdagingen waarin ik mij heel goed thuis voel. Vandaar dat ik heel enthousiast ja heb gezegd op de vraag van PostNL of ik deze postzegels wilde ontwerpen.”
Het onderwerp Mozart ligt Zweegman na aan het hart. “Ik ben met Bach en Mozart opgegroeid. Enerzijds via – heel traditioneel – pianoles als kind. Anderzijds was mijn vader een groot liefhebber van klassieke muziek, vooral van Mozart. Cassettes met Mozarts pianoconcerten en -sonates gingen elk jaar met ons in de auto mee op vakantie. Zo leerde ik ze allemaal kennen.”
Zweegman verdiepte zich uitgebreid in de jonge Mozart die Nederland aandeed in het kader van de driejarige rondreis door Europa. “Op die manier kwam ik er vorig jaar ook achter dat er in het Haags Historisch Museum een kortdurende tentoonstelling zou komen van het Nederlands Muziek Instituut. Bij dit instituut berust de originele partituur van Galimathias Musicum, een van de werken die Mozart in Den Haag componeerde. Toen ik belde, waren ze net bezig met het prepareren van de stukken. Ik ben toen direct met de camera naar Den Haag vertrokken, voordat het partituur in de vitrine zou worden gelegd. Het is een opvallende muzieknotatie van de jonge Mozart, waartussen allerlei opmerkingen, strepen en verbeteringen van vader Leopold staan. Je zou het een soort gesamtkunstwerk kunnen noemen. Vlak voor het laatste blad van de partituur zag ik de woorden ‘ist gut’ staan – de stempel van goedkeuring van een kritische, maar liefhebbende vader. Toen wist ik dat ik mijn eerste beeldelement had.”
In de tijd dat Mozart door Europa rondreisde, was hij vooral bekend als wonderkind, als uitvoerend musicus. In onze huidige tijd kennen wij hem natuurlijk als componist. Zweegman: “Beide aspecten wilde ik op de postzegels laten terugkeren, maar wel op historisch verantwoorde wijze. Er wordt veel onzin over Mozart verteld. De film Amadeus heeft bijvoorbeeld een bijzonder beeld van hem geschapen dat nogal tendentieus bepaalde aspecten van zijn karakter en leven benadrukt. Die kant wilde ik niet op. Vandaar dat ik gekozen heb voor historisch verantwoord beeldmateriaal: de partituur als bewijs van Mozarts kunde als componist en het orgel van de Grote of St. Bavokerk in Haarlem, waarop hij tijdens zijn verblijf in Nederland een concert heeft gegeven. Diezelfde aanpak heb ik voor de portretten gehanteerd. Tijdens mijn research heb ik talloze beeltenissen van Mozart gevonden, maar vaak is de vraag of het inderdaad hem betreft. Er zijn geen betrouwbare portretten van Mozart bekend op de leeftijd van negen of tien toen hij in Nederland was. Daarom heb ik gekozen voor twee schilderijen toen hij zeven en veertien jaar oud was. Als je het gemiddelde daarvan neemt, kom je met een beetje schuiven uit op de leeftijd tijdens zijn verblijf in ons land.”
Met deze vier beeldelementen is Zweegman vervolgens gaan experimenteren, met verschillende formaten en verschillende indelingen. “Uiteindelijk bleek de combinatie van twee even grote rechthoeken per postzegel het beste te werken, met een strook wit erboven en eronder. Zo kon ik een horizontale gelaagdheid erin aanbrengen waarin ook de notenbalk aansluit op het klavier en de registers van het orgel.”
Voor de typografie koos Zweegman een van de beroemdste letters die ooit is gemaakt: de Baskerville, een belangrijke ontwikkeling in de scherpte en leesbaarheid van drukwerk. “Deze letter van John Baskerville dateert uit 1757, dus enkele jaren voor de komst van Mozart naar Nederland. De cursieve variant heeft iets Weens. Echt zwierig, mooi gesneden en met prachtige beginkapitalen. Als tegenwicht heb ik gekozen voor een moderne letter – de Futura – voor de waardeaanduiding. In opvallend 100 procent cyaan als grafisch element om in de vorm van een slotje de beeldelementen aan elkaar vast te maken.”
Over de ontwerper
Robbert Zweegman is gevestigd in Malden bij Nijmegen als zelfstandig grafisch ontwerper en typograaf voor uiteenlopende opdrachtgevers die op zoek zijn naar hoogwaardige en intelligente antwoorden op hun ontwerpvragen. Zweegman rondde met succes verschillende opleidingen af: aan de Pedagogische Academie de Klokkenberg (1980), de agogisch-theologische opleiding aan de Katholieke Theologische Hogeschool Utrecht, MO B-theologie aan de Katholieke Theologische Hogeschool Amsterdam (beide 1986) en grafisch ontwerpen aan de Academie Beeldende Kunsten Arnhem (1991). Tussen 2003 en 2015 was hij verbonden aan de afdeling grafisch ontwerpen van ArtEZ in Arnhem als docent beeldgrammatica en typografie. Zweegman werkt onder meer voor opdrachtgevers als Cepezed Architecten (Delft), Fotogalerie De Gang (Haarlem), Museum Beelden aan Zee (Scheveningen), Museum Valkhof (Nijmegen), Opleidingsinstituut GGZ VS (Utrecht), Sanquin Bloedvoorziening (Amsterdam), TextielMuseum (Tilburg), Theater Instituut Nederland (Amsterdam), Uitgeverij 010 (Rotterdam) en Wageningen Universiteit.
Technische informatie
Zegelformaat 36 x 25 mm
Papier normaal met fosforopdruk
Gomming synthetisch
Druktechniek offset
Oplage 90.000 velletjes
Drukkerij Cartor Security Printing, Frankrijk
Drukkleuren postzegel geel, magenta, cyaan en zwart
De postzegels
In 1765 en 1766 verbleef het wonderkind Wolfgang Amadeus Mozart in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Gedurende zijn verblijf trad hij onder andere op bij de inhuldiging van stadhouder Willem V in Den Haag. Daarvoor schreef de nog jonge componist ook een speciaal muziekstuk. PostNL herdenkt het bezoek van Mozart aan ons land 250 jaar geleden met een postzegelvel met tien postzegels met de waardeaanduiding 1 voor bestemmingen in Nederland. Op de postzegels staan portretten van de jonge Mozart, de partituur van het muziekstuk dat hij voor de stadhouder componeerde en het Müller-orgel uit de Grote of St. Bavokerk in Haarlem waarop hij speelde. Het postzegelvel Mozart in Nederland is ontworpen door grafisch ontwerper en typograaf Robbert Zweegman uit Malden.
Het ontwerp
Het postzegelvel Mozart in Nederland telt tien postzegels. Op vijf postzegels staat rechts een portret van Mozart op zevenjarige leeftijd en links een fragment van de partituur van Galimathias Musicum, het muziekstuk (KV 32) dat hij tijdens zijn verblijf in Nederland componeerde en uitvoerde. Op de andere vijf postzegels staat links een portret van Mozart op veertienjarige leeftijd en rechts een foto van het Müller-orgel in de Grote of St. Bavokerk in Haarlem, een orgel waarop Mozart heeft gespeeld. Op beide postzegels worden de beelden aan elkaar vastgehecht door de waardeaanduiding 1.
De onderscheiden postzegels zijn wisselend links en rechts geplaatst, zodat de ene keer de portretten naast elkaar staan en de andere keer het orgel en de partituur. Op de witte stroken onder en boven de postzegelbeelden is de reden van de uitgifte vermeld, met het jaartal, de sorteerhaak en een kort bijschrift. Op de verticale velranden wordt de reden van de uitgifte herhaald, met een uitleg over het bezoek van Mozart aan Nederland. Voor de teksten op de postzegel is de Baskerville als letter gebruikt, voor de waardeaanduiding 1 de Futura.
De ontwerper
Het ontwerp van het postzegelvel Mozart in Nederland is van de hand van grafisch ontwerper en typograaf Robbert Zweegman uit Malden. “Uiteraard wilde ik deze postzegels heel graag maken”, zegt hij. “Ik verzamel zelf postzegelmapjes. Niet zozeer als filatelist, maar omdat het een staalkaart is, een dwarsdoorsnede van waartoe ontwerpend Nederland op microformaat in staat is. Postzegels zijn heel bijzondere objecten, met een van de kleinste oppervlakken waarvoor je een ontwerp kunt bedenken. Ook hebben Nederlandse postzegels altijd een sterk inhoudelijke component, waardoor je veel research moet doen. Twee uitdagingen waarin ik mij heel goed thuis voel. Vandaar dat ik heel enthousiast ja heb gezegd op de vraag van PostNL of ik deze postzegels wilde ontwerpen.”
Het onderwerp Mozart ligt Zweegman na aan het hart. “Ik ben met Bach en Mozart opgegroeid. Enerzijds via – heel traditioneel – pianoles als kind. Anderzijds was mijn vader een groot liefhebber van klassieke muziek, vooral van Mozart. Cassettes met Mozarts pianoconcerten en -sonates gingen elk jaar met ons in de auto mee op vakantie. Zo leerde ik ze allemaal kennen.”
Zweegman verdiepte zich uitgebreid in de jonge Mozart die Nederland aandeed in het kader van de driejarige rondreis door Europa. “Op die manier kwam ik er vorig jaar ook achter dat er in het Haags Historisch Museum een kortdurende tentoonstelling zou komen van het Nederlands Muziek Instituut. Bij dit instituut berust de originele partituur van Galimathias Musicum, een van de werken die Mozart in Den Haag componeerde. Toen ik belde, waren ze net bezig met het prepareren van de stukken. Ik ben toen direct met de camera naar Den Haag vertrokken, voordat het partituur in de vitrine zou worden gelegd. Het is een opvallende muzieknotatie van de jonge Mozart, waartussen allerlei opmerkingen, strepen en verbeteringen van vader Leopold staan. Je zou het een soort gesamtkunstwerk kunnen noemen. Vlak voor het laatste blad van de partituur zag ik de woorden ‘ist gut’ staan – de stempel van goedkeuring van een kritische, maar liefhebbende vader. Toen wist ik dat ik mijn eerste beeldelement had.”
In de tijd dat Mozart door Europa rondreisde, was hij vooral bekend als wonderkind, als uitvoerend musicus. In onze huidige tijd kennen wij hem natuurlijk als componist. Zweegman: “Beide aspecten wilde ik op de postzegels laten terugkeren, maar wel op historisch verantwoorde wijze. Er wordt veel onzin over Mozart verteld. De film Amadeus heeft bijvoorbeeld een bijzonder beeld van hem geschapen dat nogal tendentieus bepaalde aspecten van zijn karakter en leven benadrukt. Die kant wilde ik niet op. Vandaar dat ik gekozen heb voor historisch verantwoord beeldmateriaal: de partituur als bewijs van Mozarts kunde als componist en het orgel van de Grote of St. Bavokerk in Haarlem, waarop hij tijdens zijn verblijf in Nederland een concert heeft gegeven. Diezelfde aanpak heb ik voor de portretten gehanteerd. Tijdens mijn research heb ik talloze beeltenissen van Mozart gevonden, maar vaak is de vraag of het inderdaad hem betreft. Er zijn geen betrouwbare portretten van Mozart bekend op de leeftijd van negen of tien toen hij in Nederland was. Daarom heb ik gekozen voor twee schilderijen toen hij zeven en veertien jaar oud was. Als je het gemiddelde daarvan neemt, kom je met een beetje schuiven uit op de leeftijd tijdens zijn verblijf in ons land.”
Met deze vier beeldelementen is Zweegman vervolgens gaan experimenteren, met verschillende formaten en verschillende indelingen. “Uiteindelijk bleek de combinatie van twee even grote rechthoeken per postzegel het beste te werken, met een strook wit erboven en eronder. Zo kon ik een horizontale gelaagdheid erin aanbrengen waarin ook de notenbalk aansluit op het klavier en de registers van het orgel.”
Voor de typografie koos Zweegman een van de beroemdste letters die ooit is gemaakt: de Baskerville, een belangrijke ontwikkeling in de scherpte en leesbaarheid van drukwerk. “Deze letter van John Baskerville dateert uit 1757, dus enkele jaren voor de komst van Mozart naar Nederland. De cursieve variant heeft iets Weens. Echt zwierig, mooi gesneden en met prachtige beginkapitalen. Als tegenwicht heb ik gekozen voor een moderne letter – de Futura – voor de waardeaanduiding. In opvallend 100 procent cyaan als grafisch element om in de vorm van een slotje de beeldelementen aan elkaar vast te maken.”
Over de ontwerper
Robbert Zweegman is gevestigd in Malden bij Nijmegen als zelfstandig grafisch ontwerper en typograaf voor uiteenlopende opdrachtgevers die op zoek zijn naar hoogwaardige en intelligente antwoorden op hun ontwerpvragen. Zweegman rondde met succes verschillende opleidingen af: aan de Pedagogische Academie de Klokkenberg (1980), de agogisch-theologische opleiding aan de Katholieke Theologische Hogeschool Utrecht, MO B-theologie aan de Katholieke Theologische Hogeschool Amsterdam (beide 1986) en grafisch ontwerpen aan de Academie Beeldende Kunsten Arnhem (1991). Tussen 2003 en 2015 was hij verbonden aan de afdeling grafisch ontwerpen van ArtEZ in Arnhem als docent beeldgrammatica en typografie. Zweegman werkt onder meer voor opdrachtgevers als Cepezed Architecten (Delft), Fotogalerie De Gang (Haarlem), Museum Beelden aan Zee (Scheveningen), Museum Valkhof (Nijmegen), Opleidingsinstituut GGZ VS (Utrecht), Sanquin Bloedvoorziening (Amsterdam), TextielMuseum (Tilburg), Theater Instituut Nederland (Amsterdam), Uitgeverij 010 (Rotterdam) en Wageningen Universiteit.
Technische informatie
Zegelformaat 36 x 25 mm
Papier normaal met fosforopdruk
Gomming synthetisch
Druktechniek offset
Oplage 90.000 velletjes
Drukkerij Cartor Security Printing, Frankrijk
Drukkleuren postzegel geel, magenta, cyaan en zwart
Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?
Kijk dan bij Collect Club.
(Breng als eerste je stem uit.)
Laden...
Reacties (0)