Op de postzegels met afbeeldingen betreffende de ‘Leipziger Messe’ zelf waren geen waardeaanduidingen doch alleen getallen aangebracht in Pfennig of Reichsmark. Maar wel op de velranden in de vorm van RM. De Oost-Duitse Mark werd op 21 juni 1948 ingevoerd, door de Duitsers ‘Ostmark’ genoemd. Op 24 juni 1948 werd door de Russische bezetter bevolen, dat met directe ingang geen postzegels meer worden verkocht met de ‘oude’ waardeaanduidingen. Gebruikers van postzegels konden echter tot 31 juli 1948 de nog in hun bezit zijnde postzegels wel als frankeermiddel blijven gebruiken tegen 10% van de originele waarde. Na die datum werden de postzegels ongeldig voor de frankering.

Als noodmaatregel moesten de postkantoren in het gehele door Sovjettroepen bezette deel van Duitsland de aanwezige frankeerzegels, voordat ze aan klanten werden verkocht, voorzien van een afdruk van het districtsstempel. Voorbeeld is Leipzig met districtsnummer 27. Elk postkantoor in het postdistrict Leipzig, totaal 244 kantoren, gebruikte een dergelijk stempel met de toevoeging van het nummer van het betreffende postkantoor. De tweede afdruk heeft het nummer 27 van het district Leipzig en de kantoornaam Colditz. Bekend van het kasteel aldaar als gevangenis tijdens de Tweede Wereldoorlog voor krijgsgevangen genomen geallieerde officieren. De gevangenis werd door de Duitsers ‘Oflag IV C’ genoemd. Vanwege een aantal gedurfde ontsnappingen uit deze gevangenis, ook door Nederlandse officieren, werden in 1955, 1972 en 2005 films en in 1985 een televisieserie vervaardigd. Meer dan 2.000 verschillende afdrukken met een ‘Bezirkstempel’ zoals deze worden genoemd, kunnen worden verzameld en dan nog eens op tientallen verschillende postzegels. Ik ben er nooit aan begonnen! Ook al vanwege het feit dat er vele vervalsingen bestaan van deze met de hand aangebrachte ‘opdrukken’.

De eerste uitgifte met bijzondere postzegels vond plaats op 29 augustus 1948. Het waren twee postzegels gewijd aan de ‘Leipziger Herbstmesse’ ontworpen door Erich Gruner. De postzegels werden gedrukt in offset door drukkerij Giesecke & Devrient in Leipzig in vellen van 25 stuks. Op de postzegel is een tafereel uit 1459 weergegeven tijdens de eerste Nieuwjaarsmarkt, zo is aangegeven op de postzegel. Het is bekend dat de eerste Kerstmarkt in Leipzig plaatsvond in 1458. Dit bleek uit een aantekening van Johan Jacob Vogel uit 1714 die vermeldde dat in 1458 ‘Churfürst Friedrich Marggraff zu Meissen en Hertzog zu Sachsen’ de Kerstmarkt officieel had aangekondigd. Het tarief van 16 Pfennig gold van 1 maart 1946 tot en met 30 juni 1952 voor het lokale tarief van een drukwerk tot 100 gram. Veel postzegels zullen voor dat doel niet gebruikt zijn. Maar de postzegel van 16 Pfennig was ook bestemd als tarief voor een lokale brief tot 20 gram voor dezelfde periode.

Op de postzegel van 50 + 25 Pfennig is de toestroom van lakenhandelaren van buiten de stad in het jaar 1469 te zien. In 1498 werd in Leipzig op de eerste verdieping van het toen gebouwde stedelijk arsenaal een ruimte ingericht waar laken van buiten de stad werd gekeurd en voorzien van een keurmerk. Hieruit ontstond het ‘Gewandhaus’, de Lakenhal. Opvallend is wel dat op de velrand van deze postzegels nog de verkorting RM voor Reichsmark is vermeld. Uitgiftedatum van de zegel was 29 augustus 1948, verbod op verkoop van postzegels met de aanduiding Pfennig en Reichsmark ging in op 24 juni 1948. Lagen deze postzegels al gereed toen het verbod werd afgekondigd? Op de zegels zelf was alleen een bedrag en geen Pfennig aangegeven. Oplage was zes miljoen stuks van beide postzegels, een ‘waarde’ van zes miljoen Mark! Het tarief van 50 Pfennig voor een poststuk heb ik alleen kunnen vinden voor een brief tot 20 gram met een adres is een ‘socialistisch’ land, zoals Albanië en Bulgarije. Het einde van de geldigheid van de twee zegels voor de frankering eindigde op 30 april 1950.

Twee nieuwe postzegels gewijd aan de Leipziger Messe verschenen op 6 maart 1949. De drukkerij van Giesecke & Devrient was door de Russische bezetter ‘genationaliseerd’ en ging verder onder de naam ‘Deutsche Wertpapier-Druckerei’. Ontwerper was wederom Erich Gruner. Op de postzegel van 30 + 15 Pfennig is de eerste beurs in de nieuwe aanbouw van het oude raadhuis van Leipzig weergegeven. Het raadhuis stamde uit het jaar 1360 en een uitbreiding kwam gereed in 1467. De toren werd in 1476 toegevoegd. In 1556 en 1557 vond een grootscheepse verbouwing plaats en kreeg het raadhuis een aanbouw ten behoeve van het houden van beurzen. Op de postzegel is de steiger te zien die gebruikt is bij de bouw. Het tarief van 30 Pfennig was bestemd voor een lokaal drukwerk tot 250 gram en voor een briefkaart met een adres in een ‘socialistisch’ land. Dit tarief gold van 1 maart 1946 tot en met 30 juni 1952.

Een tafereel uit 1536 toont het bezoek van de Italiaanse handelaren Pietro en Lorenzo Saliti uit Pisa op de postzegel van 50 + 25 Pfennig. Ik heb verder niets kunnen vinden over deze twee namen die vermeld staan in catalogi maar niet op de postzegel. Daarop is alleen aangegeven: Italianen op de Leipziger Messe in 1536.

De postzegel van 50 + 25 Pfennig is in twee kleuren te vinden. Een postzegel in donkerblauw en een in kobaltblauw. Deze laatste is moeilijk te vinden. De oplage van beide postzegels bedroeg 2½ miljoen exemplaren. Vele postzegels zijn door verzamelaars op verzoek voorzien van een afdruk van een dagtekeningstempel. Als voorbeeld een paartje van de zegel van 50 + 25 Pfennig gestempeld met Leipzig C2 op 11 september 1950. Het einde van de geldigheid voor de frankering eindigde op 30 juni 1951.

Dat ook Russische kooplieden de Leipziger Messe bezochten is te zien op de postzegel van 12 + 8 Pfennig uitgegeven op 30 augustus 1949. Door Erich Guner zijn enkele van deze kooplieden afgebeeld in een scene uit 1650. De postzegel had een oplage van twee miljoen stuks en werd in offsetdruk vervaardigd door de ‘Deutsche Wertpapier-Druckerei’ in een erg somber kleur. Het tarief van 12 Pfennig was bestemd voor een briefkaart binnen het door Russische troepen bezette deel van Duitsland. Het tarief gold van 1 maart 1946 tot en met 30 juni 1952.

De tweede postzegel die uitkwam op 30 augustus 1949 laat de Johann Wolfgang Goethe zien tijdens zijn bezoek aan de Leipziger Messe in 1765. Goethe was op 28 augustus 1749 geboren in Frankfurt am Main en is bekend geworden als wetenschapper, roman- en toneelschrijver, dichter en staatsman. In 1782 werd hij in de adelstand verheven en kreeg toen ‘von’ voor zijn achternaam. Hij overleed op 22 maart 1832 in Weimar. De postzegel had eveneens een oplage van twee miljoen stuks. Het tarief van 24 Pfennig was voor een brief tot 20 gram voor bestemmingen binnen het door Russische roepen bezette deel van Duitsland. Het tarief gold van 1 maart 1946 tot en met 30 september 1954. De twee postzegels waren geldig voor de frankering tot en met 30 juni 1951.

De Bondsrepubliek Duitsland was op 23 mei 1949 opgericht door de samenvoeging van de drie westelijke bezettingszones met als hoofdstad Bonn. Als tegenhanger werd door de Russische bezetter de Duitse Democratische Republiek opgericht op 7 oktober 1949. Toch verschenen nog vier postzegels met de benaming ‘Deutsche Post’ waarvan de laatste op 30 oktober 1949. Het was een postzegel ter gelegenheid van de ‘Dag van de Postzegel’ in de waarde van 12 + 3 Pfennig. Het tarief van 12 Pfennig was bestemd voor een briefkaart binnen het door Russische troepen bezette deel van Duitsland. Het tarief gold van 1 maart 1946 tot en met 30 juni 1952.

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Historisch • Duitsland • Tweede wereldoorlog

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(4 stemmen, gemiddeld: 5,00 uit 5)

Laden...