Kaarslicht in museum Gouda

27 maart 2022, 13:31 uur - Randy Koo

Tot en met 27 maart 2022 is de fantastische expo ‘Kaarslicht’ te zien in museum Gouda. De conservator heeft een interessante en innovatieve expo samengesteld, die begon in de donkere dagen van het vorig jaar. Ook liefhebbers van Caravaggio komen aan bod bij deze expo. Kaarsen op zegels zijn meestal te vinden binnen het thema ‘Kerstzegels’.

Post Views: 2.171

Kaarslicht

Er zijn maar weinig Nederlandse kunstenaars die het spel van licht en donker zo overtuigend beheersen als Rembrandt van Rijn, Gerard van Honthorst en Godefridus Schalcken. Zij gebruiken de kaars in een groot aantal van hun schilderijen als directe of indirecte bron van licht. Hiermee weten zij de toeschouwer nog altijd te betoveren en hen als het ware de voorstelling in te trekken.

Canada (1972): Christmas.

Vanaf 13 november 2021 tot en met 27 maart 2022 is in Museum Gouda de tentoonstelling Kaarslicht te zien. Laat je verwonderen en maak kennis met de wijze waarop kunstenaars uit de Lage Landen, vanaf de zestiende tot en met de negentiende eeuw, met behulp van kaars- en toortslicht een bijzondere sfeer in hun werk weten te suggereren.

Oostenrijk (2021): Weihnachten (Gerard Dou).

Alles gaat voorbij, maar wie schrijft die blijft en dat geldt ook voor schilders. Licht, voor ons is het doodgewoon. Toen de in Gouda getoonde schilderijen ontstonden moest men het doen met dag- en kaarslicht. Gelukkig zou ik bijna zeggen, want de schilderijen laten zien hoe kunstenaars als Rembrandt van Rijn, Gerard van Honthorst en Godfried Schalcken erin slaagden om de illusie van licht en schaduw op een paneel of doek te suggereren.

Nederland (1930): Vereeniging Rembrandt (opgericht in 1883) met kaars.

Gerard Hermansz. van Honthorst (1592- 1656) was een Nederlands schilder, een van de meest begaafde volgelingen van Caravaggio. Hij wordt gerekend tot de Utrechtse caravaggisten. Hij was een van de weinige schilders met een internationale faam. Zijn grote voorbeeld was Antoon van Dyck.

Vrolijk Gezelschap van Gerard van Honthorst, in de literatuur ook ‘De verloren zoon’ (1623) genoemd. Bron: Alte Pinakothek / Wikipedia.

Tsjaad (1976): Kerstmis.

Behalve warmte, intimiteit of het scheppen van een broeierige sfeer, kon licht gecombineerd met schaduw ook gebruikt worden om de aandacht op een dramatische gebeurtenis te vestigen, zoals personen tegenwoordig op het toneel nog altijd in de spotlight worden geplaatst. Vroeg voorbeeld daarvan is Honthorsts Bespotting van Christus uit ca. 1614. Met de toepassing van dit zogenoemde clair-obscur dat hem in Italië de bijnaam Gerardo della Notte bezorgde, zette hij de toon voor soortgelijke nachtstukken van Matthias Stom, Godfried Schalken en Adam de Coster.

Guinee-Bissau (2015): Kerst met (Aanbidding der Koningen, Matthias Stom).

Werken waarin de hoofdpersonen, in navolging van Honthorst (die het weer van Caravaggio had) middels dat dramatisch clair-obscur worden ook belicht. Zoals in Matthias Stoms Maaltijd te Emmaüs. In deze weldoordachte compositie voeren breed gesticulerende handen een spannend schimmenspel op. Het kaarslicht wordt door een van die handen afgeschermd, opdat de kijker er niet door verblind wordt. Wie bijbelvast is herkent het moment waarop de zogenoemde Emmaüsgangers ontdekken wie ze aan tafel hebben uitgenodigd. Wanneer de vreemdeling het brood breekt herkennen zij de opgestane heer aan de – voor de beschouwer onzichtbare – wondtekenen in zijn handen (Lucas 24: 13-15).

Malta (2010): opdruk in goud op vel van 2007 4e eeuwfeest van de aankomst van Caravaggio.

Op 30 juli 2010 werd het miniatuurvel ter herdenking van de 400e verjaardag van de aankomst van Caravaggio op Malta bedrukt met ‘4TH CENTENARY OF THE DEATH OF CARAVAGGIO 1610-2010’ (in gouden letters) en een serienummer. Het werd uitgegeven in herdenkingsmap nr. 3 voor €6 en op een First Day Cover voor € 5,39. Er zijn er slechts 6000 exemplaren uitgegeven, waarvan 2000 in folders. Ze waren alleen te koop bij Valletta BPO en Victoria BPO (Gozo) en werden op 1 augustus 2010 ingetrokken. Ze waren echter een paar maanden verkrijgbaar bij het Bureau (je moest ze emailen of persoonlijk naar het Bureau gaan om er een te krijgen, er was geen website in 2010). Gemiddelde prijs nu: €32 – €50.