Het Nieuwjaarsconcert van de Wiener Philharmoniker is een concert dat jaarlijks op 1 januari plaatsvindt in de Gouden Zaal van het Wiener Musikverein, het concertgebouw van Wenen. Vooral aan het einde van het concert is zeer beroemd met stukken van Johan Strauss jr. en sr. Weet u welke? En wat is de rol van de Weense Staatsopera? Kortom, veel vragen die beantwoord zullen worden.
Wiener Philharmoniker
De Wiener Philharmoniker is een in Wenen gevestigd Oostenrijks symfonieorkest, dat in 1842 werd opgericht. Naast concerten in de thuisbasis, de Wiener Musikverein, en diverse andere zalen, is het ook het orkest van de Weense Staatsopera onder de naam Orchester der Wiener Staatsoper.
Weense Staatsopera
De Weense Staatsopera (Wiener Staatsoper) is het belangrijkste en grootste operahuis van Oostenrijk en wordt gezien als een van de beste ter wereld. Sinds de heropeningspremière in 1955, nadat het gebouw grotendeels was verwoest in de Tweede Wereldoorlog en daarna weer werd herbouwd, staat de opera als symbool van de vrijheid van Oostenrijk en is daardoor een belangrijk monument.
Oostenrijk (1969): 100 jaar Wiener Staatsoper (1869 – 1969).
Zijn voorganger, de k.k. Hofoper werd ontworpen (in neorenaissancestijl) door de architecten August Sicard von Sicardsburg en Edward van der Nüll. De bouw begon in 1861 als onderdeel van de nieuwe Ringstrasse in Wenen. Het gebouw werd al voor de opening heftig bekritiseerd, doordat het zijn monumentale werking niet liet zien. De oorzaak was dat de Ringstraat één meter hoger kwam te liggen dan gepland, waardoor het gebouw optisch leek te zinken en daardoor de bijnaam ‘verzonken schip’ kreeg. Door alle kritiek werd Van der Nüll zwaar depressief en pleegde zelfmoord. Ongeveer tien weken later stierf Von Sicardsburg aan tuberculose en zo hebben de beide architecten de opening niet meegemaakt.
Die opening vond plaats op 25 mei 1869 met de opera Don Giovanni van Mozart. In 1920, na de val van het keizerrijk, werd de k.k. Hofoper hernoemd tot Staatsoper. Op 12 maart 1945 werd de opera door een fout van de Amerikanen, die het gebouw voor iets anders aanzagen, bijna geheel gebombardeerd. Het gebouw bleef overeind, maar de zaal en het toneel brandden volledig af. Na lange discussies om de opera ergens anders te herbouwen of het verwoeste gebouw te herstellen, werd voor het laatste gekozen.
Bekende directeuren
Gustav Mahler (1860 – 1911) gold als een van de belangrijkste dirigenten van zijn tijd. Hij was actief aan de operahuizen van onder meer Boedapest en Hamburg. In de periode 1897 – 1907 was Mahler directeur van de Weense Staatsopera. Tevens was Mahler dirigent van de Wiener Philharmoniker.
Richard Strauss (1864 – 1949) was een Duitse componist en dirigent. Hij is niet verwant met Johann Strauss en diens familie uit Wenen. In de periode 1919 – 1924 was Strauss directeur van de Weense Staatsopera.
Nieuwjaarsconcert
Op 31 december 1939 stelde Clemens Krauss de traditie van de Nieuwjaarsconcerten in met muziek van en rond de componistenfamilie Strauss. Sinds 1941 is de uitvoering echter op nieuwjaarsdag. Op het programma van het nieuwjaarsconcert staat lichte klassieke muziek, veelal van Oostenrijkse componisten. De familie Strauss bepaalt vaak een groot deel van het programma. Sinds de wereldwijde uitzending hiervan op televisie bereikt het orkest jaarlijks een geschat publiek van zowat 60 miljoen kijkers in meer dan veertig landen.
Oostenrijk (2014): 25 jaar gouden munt Wiener Philharmoniker als postzegels.
An der schönen blauen Donau / Radetzkymars
Als vast programma wordt elk jaar afgesloten met de concertwals An der schönen blauen Donau (Johann Strauss jr.) en de Radetzkymars (Johann Strauss sr.).
In 1866 kreeg Strauss jr. de opdracht een werk te schrijven voor de Wiener Männergesangverein. Zo ontstond An der Schönen Blauen Donau. Hij schreef de wals in zijn toenmalige woonhuis aan de Praterstrasse 54 in Wenen, dat tegenwoordig het Johann Strauss Museum herbergt. Bij de première op 13 februari 1867 kende deze koorwals maar weinig bijval. Pas toen de componist in mei van hetzelfde jaar het werk tijdens de Wereldtentoonstelling in Parijs dirigeerde, werd het een triomf en begon zijn zegetocht door de wereld. Het is bekend dat Brahms een enorme bewondering voor deze wals koesterde. Op zijn concerten bracht hij er vaak een sensationele pianovertolking van.
De Radetzkymars is een door Johann Strauss sr. gecomponeerde mars ter ere van veldmaarschalk Josef Radetzky, graaf von Radetz. Toen de 82-jarige Radetzky de Slag bij Custoza gewonnen had, marcheerden zijn soldaten terug naar Wenen en zongen daarbij het Tinerl-lied. Strauss hoorde dit en verwerkte het lied en het marstempo in de Radetzkymars ter ere van Radetzky en zijn overwinning.
In 1994 gaf Oostenrijk ter gelegenheid van de 100e geboortedag van de Oostenrijkse schrijver Joseph Roth (1894-1939), van de romans Radetzkymars en De Kapucijner Crypte een zegel uit met verwijzingen naar beide romans. De titel Radetzkymars verwijst naar het feit dat deze mars bij bepaalde gelegenheden in het verhaal ten gehore wordt gebracht.
Bijzondere muziekinstrumenten
De Weense Hoorn staat in de muziekwereld bekend om zijn bijzonder kleurrijke klank. In de hedendaagse orkestpraktijk is het echter een zeldzaamheid geworden, slechts enkele ensembles – zoals de Wiener Philharmoniker – gebruiken de Weense hoorn nog. Het wordt als buitengewoon moeilijk beschouwd om te spelen omdat het minder nauwkeurig is dan andere hoorns in termen van toonproductie en een hoog niveau van vaardigheid vereist van de kant van de muzikant. De instrumentenmaker Leopold Uhlmann (1806 – 1878) ging de muziekgeschiedenis in als de ‘vader van de Weense hoorn’; rond 1830 ontwierp hij de karakteristieke pompventielen, die destijds ook wel ‘piercing sleeve valve’ werden genoemd.
Vanwege hun speciale klank en traditie worden de Weense pauken gespeeld in grote Weense orkesten zoals de Wiener Philharmoniker, ensembles van de University of Music and Performing Arts of het Weense Hofmuziekorkest. De pauken behoren tot de groep van membranofonen en bestaan uit een koperen ketel waarover een huid is gespannen. Dankzij een speciaal mechanisme dat de spanning van het vel verandert, kan de toonhoogte van het instrument tijdens het spelen worden gevarieerd. Verschillende keteldrums bestonden al duizenden jaren geleden, keteldrums die in paren werden gespeeld, kwamen voor het eerst naar ons uit Turkije en Perzië. Ze werden algemeen vanaf de 12e eeuw onder de naam ‘kotsen’ en wonnen grote populariteit in de 18e eeuw, toen grotere drumgroepen verschenen en hun uitvoering werd onderstreept door acrobatische intermezzo’s met de klossen. In 1894 bracht de Hofkapellmeister Hans Richter de Boheemse paukenist Hans Schnellar naar de Weense Hofopera, waar hij tot 1932 lid was van het opera-orkest en de Wiener Philharmoniker.
Beroemde dirigenten
De dirigent en componist Otto Nicolai begon in 1842 met een Philharmonische Akademie, die jaarlijks enkele concerten verzorgde. Vanaf het begin was het een geheel onafhankelijk orkest waarin de leden bij meerderheid van stemmen besluiten nemen. Onder leiding van verschillende grote dirigenten bereikte het orkest spoedig een tot dan toe ongekend hoog niveau. Tot de dirigenten die het orkest leidden, behoren Hans Richter, Gustav Mahler, Richard Strauss, Bruno Walter, Clemens Krauss en Wilhelm Furtwängler.
Na 1933 heeft het orkest geen chef-dirigent meer gekend. Niettemin valt een aantal dirigenten te noemen die vaak de Wiener Philharmoniker hebben gedirigeerd, onder wie Herbert von Karajan, Josef Krips, Claudio Abbado, Leonard Bernstein, Carlos Kleiber, Riccardo Muti, Karl Böhm, Lorin Maazel, Mariss Jansons en Bernard Haitink.
Op 14 januari 2005 heeft de Oostenrijkse posterijen een postzegel en speciale stempel uitgegeven ter gelegenheid van de 10e verjaardag van het Herbert von Karajan Centrum in Wenen. Door een drukfout is ook een lichtere versie van de postzegel uitgegeven.
Oostenrijk (1992): 150 Jahre Wiener Philharmoniker.
Op 1 januari 2022 kunt u op NPO 1 (11:15 – 13:45 uur) zien en luisteren het traditionele Nieuwjaarsconcert van de Wiener Philharmoniker, met muziek van Johan Strauss en tijdgenoten. Voor de derde keer onder leiding van dirigent Daniel Barenboim.
Meer info:
https://www.wienerphilharmoniker.at/de/neujahrskonzert
Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Thematisch • Oostenrijk
Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?
Kijk dan bij Collect Club.
(7 stemmen, gemiddeld: 5,00 uit 5)
Laden...
Reacties (0)
Schrijf een reactie
(registratie is niet nodig)