Leiden heeft wat nieuws bedacht. Langs de gehele rand van de binnenstad zijn de parken, pleinen en begraafplaatsen met elkaar verbonden en is er een wandelroute uitgezet. Op 5 plaatsen zijn hiervoor nieuwe bruggen aangelegd. Je loopt dus eigenlijk de route over de oude stadswallen en stadsmuren uit de 18e eeuw. Dit geeft toch wel een verrassende blik op de stad. Wat kom je op deze route van ruim 6 km allemaal tegen?
Gerelateerde artikelen
Parken en bomen
De route telt een zestal parken en 100 bomen met naambordjes en andere informatie. Op het Blekerspark is bijvoorbeeld de Ginkgo-boom (Japanse notenboom) geplant. In China en Japan wordt deze Ginkgo biloba al eeuwenlang aangeplant als tempelboom.
Ginkgo hortus
In de Leidse hortus (waar de wandelroute ook langs gaat) staat eveneens een Ginkgo biloba, die daar al in 1785 geplant is. In sommige culturen zien ze deze boom als een symbool van vruchtbaarheid.
Begraafplaatsen
Omdat in de Franse tijd de mensen niet meer in de kerk begraven mochten worden, werden er begraafplaatsen aan de rand van de stad, op de zogenaamde bolwerken gesticht. Op het Huigpark was bijvoorbeeld de begraafplaats voor de armen, waar zo’n 50.000 arme mensen begraven zijn, vaak ten gevolge van cholera. Deze begraafplaats is er nu niet meer (wel een monumentale gedenkbank), maar de (katholieke) begraafplaats Zijlpoort en (gereformeerde) begraafplaats Groenesteeg bestaan nog steeds. Op deze laatste begraafplaats staat vlak na de ingang een bijzondere beukenboom met een omtrek van 7 meter. De bekendste persoon die er begraven ligt is de moeder van Vincent van Gogh, mevrouw Anna Cornelia van Gogh-Carbentus, die daar op 2 mei 1907 werd binnengedragen. Vincent had in 1888 een schilderij van zijn moeder gemaakt:
Kunstenaars
De route gaat ook over het Rembrandtpark dat grenst aan de Weddesteeg, waar Rembrandt van Rijn is geboren. Zijn geboortehuis is helaas afgebroken, alleen een gevelsteen herinnert aan de plaats waar het gestaan heeft. Sinds 1906 staat er aan de Witte Singel een borstbeeld van Rembrandt.
Een groot bewonderaar van Rembrandt was schrijver, beeldhouwer en schilder Jan Wolkers. Hij vond dat Leiden te weinig aan promotie deed voor Rembrandt en daarom hing hij in 1944 op zijn geboortedag 15 juli een lauwerkrans aan Rembrandts geboortehuis met daarbij het gedicht:
Veel lauwerkransen zijn niet nodig,
Voor redevoering is geen tijd,
En achteraf, ’t is overbodig,
Elk weet, dat Gij de Grootste zijt!
Een beeldhouwwerk van Jan Wolkers zelf komen we op de route ook tegen in stadspark Het Plantsoen. Daar staat het bronzen beeld van Wolkers uit 1956 “moeder en kind”, waarvoor zijn toenmalige vrouw Maria heeft geposeerd.
Stadspoorten
Leiden had 8 stadspoorten, waar je de stad in en uit kon. Hiervan zijn er nu nog 2 over, de Zijlpoort en de Morspoort. De Zijlpoort aan de oostkant zien we op de briefkaart “stadsgezichten” uit 1926.
De Morspoort vindt U op de route aan de westkant. Kijk dan ook even aan de stadskant van de poort, waar een monumentje staat van de in Leiden geboren Marinus van der Lubbe. Hij zag in 1933 het fascisme opkomen in Duitsland en om de Duitsers daarvoor te waarschuwen stak hij het regeringsgebouw “de Rijksdag” in Berlijn in brandt. Hij werd hiervoor ter dood veroordeeld en was daarmee het eerste Nederlandse slachtoffer van Nazi-Duitsland.
Molens
Als U in de 18e eeuw deze route over de stadswallen had gelopen, was U 19 molens tegen gekomen, die nodig waren om voldoende koren (voor het brood) en mout (voor het bier) te malen. Er zijn er nu nog slecht 2 over. Als eerste molen de Valk, dat nu een molenmuseum is, en verder molen de Put, een replica uit 1987. Op het postzegelvel “Mooi Leiden” zien we molen de Put, met zwaaiende “molenwiekhanden”. De vader van Rembrandt had vlakbij deze molen een soortgelijke molen, en de ontwerper van het velletje symboliseert hiermee dat Rembrandt naar Amsterdam is vertrokken.
Fabrieken en industriële monumenten
Meelfabriek: Omdat de molens afhankelijk waren van wind, is er in 1884 in Leiden een meelfabriek gebouwd, die later NV Meelfabriek “De Sleutels” ging heten. Deze meelfabriek produceerde in 1950 ongeveer 20% van de Nederlandse meelbehoefte. In 1988 is de fabriek gesloten en in 2005 is er een masterplan gemaakt voor de herontwikkeling van dit industriële monument voor o.a. huisvesting, horeca en wellness. De daadwerkelijke start duurde in verband met diverse procedures erg lang, maar inmiddels zijn de eerste bewoners gearriveerd.
Grofsmederij: De naam van het Ankerpark, aangelegd in 1979, herinnert aan een product van de Grofsmederij die daar van 1836 tot 1978 gevestigd was. Deze ijzergieterij produceerde onder andere ankers voor de scheepvaart, maar ook kanonnen en machines. De Grofsmederij begon met een frankeermachinestempel waar GS in stond maar toen ze “koninklijk” werden veranderde dat in KNG.
Lakenindustrie: Leiden heeft een bloeiende lakenindustrie gekend. Op het Energiepark zien we hier nog het oude gebouw van de spinnerij van fabrikant Clos & Leembruggen van terug. Dit bedrijf is hier van 1766 tot 1978 actief geweest. De voormalige spinnerij is prachtig verbouwd tot een multifunctioneel gebouw, “Nieuwe Energie” genaamd, waar onder andere het Leidsch Dagblad van 2008 tot 2015 haar redactie heeft gehuisvest.
Lichtfabrieken: Ook op het Energiepark zien we de 80 meter hoge toren van de elektriciteitscentrale.
Dit bedrijf is in 1848 begonnen als stedelijke gasfabriek. In 1907 ging dit over naar het opwekken van elektriciteit. Niet alleen in de volksmond maar ook op het frankeermachinestempel uit 1935 werd dit complex de “Lichtfabrieken Leiden” genoemd,
Ga erop uit
Ik kan nog veel meer moois vertellen over deze Singelparkroute. Maar ik zou zeggen: Ontdek zelf het unieke van dit Leidse initiatief. Ga deze route eens lekker wandelen. Zie: https://www.singelpark.nl
En als U er liever een gids bij hebt, dan kan ik dat voor U doen: willem.hogendoorn@hccnet.nl
Reacties (3) Schrijf een reactie
Schitterende informatie en een mooie wandeling.
Bedankt Willem!
Een mooi verhaal boordevol interessante informatie en prachtig materiaal.
Mooi beschreven deze wandeling en leuk om twee passies, Stadsgids en Postzegelverzamelaar, zo te combineren.
Schrijf een reactie
(registratie is niet nodig)