800 jaar kathedraal van Ely

22 december 2018, 9:01 uur - Cees Janssen

Op 14 november 1989 werd door Royal Mail een serie van vijf postzegels uitgebracht als kerstzegels met een toeslag gewijd aan de 800^ste verjaardag van de kathedraal van Ely. Ontwerper van de postzegels, David Gentleman, had zeer eenvoudige afbeeldingen vervaardigd die slechts met moeite te herleiden waren naar de kathedraal.

Post Views: 1.700

Op een zogenoemde ‘lettercard’ van een uitgeverij, Judges Ltd. uit Hastings, vond ik wel een mooie afbeelding van de kathedraal met de markante westelijke toren in het stadje Ely. Helaas geen officieel postwaardestuk.

Opvallend is de enorme westelijke toren op de achtergrond van de prentkaart met de hoofdingang, de kleinere achtkantige toren, de octagon, en rechts de Mariakapel. Op de voorgrond het koorgebouw.

Van verre is de westelijke toren al te zien omdat het stadje Ely in het graafschap Cambridgeshire op een voormalig eiland is gebouwd te midden van moerasgebieden, de Fens genoemd. Beweerd wordt dat de naam van het stadje afkomstig is van het Engelse woord voor paling of aal: eel. Deze vis kwam in de moerasgebieden veel voor.

Op de eerste postzegel heeft Gentleman min of meer schematisch boeren afgebeeld die te vinden zouden zijn in een van de gebrandschilderde ramen in de kathedraal. Ik heb ze tijdens onze bezoeken aan de kathedraal niet kunnen vinden. Deze postzegel heeft geen toeslagwaarde, in tegenstelling tot de vier andere zegels. Rechts naast de hoofdingang van de kathedraal, een kleine zijbeuk, is een lange ruimte ingericht als museum gewijd aan gebrandschilderd glas, de ‘Stained Glass Museum’, het enige museum in Engeland op dit gebied. Bereikbaar via een kleine wenteltrap. Links van de toren was ook zo’n zijbeuk maar die is in de Middeleeuwen ingestort en nooit meer hersteld. De restanten van muren en bogen zijn nog wel duidelijk te herkennen.

Van het inwendige van de kathedraal bestaan vele prentkaarten, zoals bovenstaand voorbeeld van het toegangshek tot het koor. De oorsprong van de kathedraal ligt in het jaar 672 of 673 toen St. Eltheldreda, dochter van een Oost-Anglische koning, een abdijkerk bouwde. Een gedenksteen ligt in de vloer van de kathedraal. Het huidige gebouw dateert grotendeels uit 1083 en werd opgetrokken uit steen gewonnen in de steengroeven van Barnack in het graafschap Northamptonshire. De steengroeve was eigendom van de abdij van Peterborough en de stenen werden betaald met 8.000 palingen per jaar. De marmeren delen zijn afkomstig uit Purbeck. Het is de vraag of de viering van 800 jaar kathedraal van Ely wel correct is. Inderdaad kwam de bouw van het Normandische deel van het gebouw, het middenschip en enkele zijbeuken, gereed in 1189, maar de andere delen, zoals het voorportaal met de hoofdingang en het koor (13^de eeuw) en de Mariakapel (14^de eeuw) zijn van latere datum.

De bogen en ronde vensters afgebeeld op de postzegel van 15+1 zijn te zien in de zuidwestelijke voorzijde met de westelijke toren. Daarin bevindt zich ook de hoofdingang, de Galilaea Poort of Galilee Portal. In de vloer van de ingang is een doolhof in de vorm van lijnen gelegd. Indien men de lijnen volgt tot het einde heeft men 66 meter gelopen, precies de hoogte van de toren.

De centrale achtkantige toren is uniek en is ontstaan door een ramp. In de nacht van 12 op 13 februari 1322 stortte de oorspronkelijke Normandische toren in, waarschijnlijk door graafwerkzaam-heden voor de fundering van de Mariakapel. Men begon meteen aan de restauratie van de toren en het werk aan de Mariakapel werd stil gelegd. De originele pijlers van de toren werden verwijderd en vervangen door nieuwe pijlers waardoor een grotere ruimte ontstond. De nieuwe stenen achthoekige toren werd bekroond met een houten gewelf, zoals te zien is op de prentkaart. De toren kan via een wenteltrap worden beklommen en zowel buiten als binnen zijn rondgangen die prachtige uitzichten bieden.

Op de postzegel is de octagon, zoals de achtkantige toren wordt genoemd, afgebeeld. In het houten gewelf zijn rondom grote vensters aangebracht die veel licht binnenlaten. Het timmerwerk werd verricht door meester timmerman in koninklijke dienst William Hurley.

Op de foto genomen vanaf de westelijke toren, afgedrukt op een prentkaart, is de octagon te zien op de kruising van middenschip, koor en de twee zijbeuken. De kleine torenspitsen op de postzegel in zilverkleur kan men vinden op de stenen balustrade die de octagon omringt. De toren is 53 meter hoog.

De Normandische pilaren met bogen afgebeeld op de postzegel van 34+1 bevinden zich aan de westelijke zijbeuk en vormen een muurarcade. In de Mariakapel, die tot 1938 is gebruikt als parochiekerk, bevinden zich ook muren waarin vele bogen zijn aangebracht die kleine nissen vormen. Helaas zijn heel veel stenen beelden in de kapel ‘onthoofd’ tijdens de Beeldenstorm in 1539 in opdracht van Hendrik VIII.

De drie bogen die te vinden zouden zijn, aldus een verklaring bij de afbeelding, in de westelijke zijbeuk van de kathedraal. Wij hebben de bogen niet kunnen vinden. Of zijn het drie bogen die zich bevinden hoog in het koorgedeelte?

Wat wij wel hebben gevonden is een groot gebrandschilderd raam ontworpen door E. Liddall Armitage ter herinnering aan de militairen behorende tot de 2^de, 3^de, 8^ste en 100^ste groep bommenwerpers die gestationeerd waren rondom Ely. In het raam, dat onthuld werd tijdens ‘Remembrence Sunday’ in 1955, zijn de emblemen opgenomen van vier nationaliteiten die deel uitmaakten van de luchtmachteenheden. Het zijn de Royal Air Force, de Royal New Zealand Air Force, de Tsjechische luchtmacht en de Nederlandse luchtmacht.

De opbrengst van de toeslag was bestemd voor liefdadigheidsinstellingen en werd overgedragen aan de ‘Charities Aid Foundation’. Dat de kathedraal in 1989 achthonderd jaar bestond was niet te zien op de postzegel. Maar een afdruk van een eerstedag stempel gaf wel uitkomst: de 800^ste verjaardag van het Normandische middenschip van de kathedraal van Ely. En dat was volkomen juist.

Post Views: 1.700