Nadat ik met interesse het artikel ‘Het geheim van de doorloper’ in de september-editie van het maandblad Filatelie 9 (blz. 470/73) van verzamelaar-onderzoeker Arie Kuijvenhoven had gelezen, kwam ik tot ontdekking dat aan de inhoudelijke betekenis van de postzegel-perforatie-doorloper-achtergrond geheel geen aandacht is besteed. Tijd en activiteit spelen daarin inhoudelijk een dominerende rol. De doorloper als betekenisdrager geeft aan beeld-doorlopende postzegelparen aantrekkelijke en veelal onbekende levensverhalen.

Generatie-opeenvolging

Gelijk het Filatelie-artikel begin ik ook met het koetjes-postzegelpaar (1974), maar dan met meer postzegels vermeerderd op een rij. Hiermee worden op tweeërlei wijze de ‘verborgen boodschappen’ zichtbaar gemaakt.
1. Grafisch ontwerper Jaap Drupsteen verbeeldt/suggereert met de drie ‘gefragmenteerde’ koeien- paar-postzegels (zwartbont, roodbont & blaarkop) de ‘koeien-handel-export’ van bezitter naar koper op de veemarkt. De opstelling van de koeien naast elkaar komt overeen met de ordening van koeien in rijen op veemarkten. In 1970 bestond 70% van de Amerikaanse veestapel uit zwartbont vee door vee-import uit ons land.
2. Naderhand, toen meer doorlopers verschenen, kreeg ook het ‘doorgeven van het leven’ naar een volgende generatie aandacht. Met bovenstaande strip van zes postzegels wordt de koeien-levensloop van vijf opeenvolgende koeiengeneraties verbeeld.

Met deze beeld-opsomming, waarin het tijdsbegrip een rol speelt, wordt op abstracte wijze het doorgeven, voortzetten en veredelen van stamboekvee door nakomelingen zichtbaar gemaakt.

Voorlopers perforatie-beeld-overgangen
Aan de koeien-postzegels met perforatie-doorsnijdingen zijn in een relatief korte periode zes beeld-doorlopers (1970, 1972, 1973, 1973, 1973 en 1974) met figuurlijk-overdrachtelijke achtergronden voorafgegaan:

1. De schuin geplaatste tekst ‘Nederland vrij’ correspondeert geheel met de afbeelding van de schuin geplaatste letter ‘V’ (van victorie) in vlagkleuren. Woord en beeld symboliseren 25 jaar vrijheid. De herhaling verwijst in figuurlijke zin naar de lengte van een vredesperiode.
2. Het Nederlandse V-teken van de overwinning rijst vanuit de grauwbruine kleur omhoog een verwijzing naar het nationaal-socialisme van Hitler-Duitsland. Al 400 jaar dekt de Nederlandse vlag als wapperende driekleur onze identiteit. De verlengde wapperende vlag (door herhaling) verbeeldt deze lange periode.
3. De bloemenexport-postzegel toont een tulpenveld dat letterlijk over de perforatie heen groeit. In figuurlijke zin verbeelden vier zegels zo de grenzeloze bloemenexport.

4. De KNGV-postzegel verbindt gymnastiek en spelplezier met een doorlopende muur en een speels bewegende wimpel.
5. De ontwikkelingssamenwerking-postzegel laat met open en gesloten schakels zien dat samenwerking vaak haperend verloopt, maar streeft naar een gesloten ketting waarin alles harmonisch samenkomt.

6. De drie Natuur en Milieu-postzegels symboliseren gezamenlijk de verbinding tussen Vogelbescherming, Staatsbosbeheer en Natuurbehoud & bescherming. In vellen van 90 zegels (30 trio’s) onderstrepen de doorlopers visueel de meest ideale verbindingen in milieu-relaties (land, water, kikvors, visser).

Doorlopers als activiteiten in tijdperioden
Uit inventarisatie van bovenstaande zes emissies blijkt dat verandering brengende activiteiten de hoofdrol spelen in de figuurlijke betekenissen. De overgang van fase 1 naar fase 2 vraagt steeds de nodige tijd – en dat wordt door de doorloper subtiel zichtbaar gemaakt.

Actualiteit van de doorloper als betekenisdrager
Het gebruik van de doorloper wordt na de start in de jaren 1970–1974 nog altijd toegepast. Zo ook in de recent uitgegeven New Dutch Design-emissies (2025) met de thema’s begroetingen en muziek maken:
• Een speels wapperende sjaal herinnert aan de sjerp van de turnster (1973).
• Gele sterren geven muziek letterlijk weer; het doorlopereffect benadrukt de overschrijding van
geluid.

Met andere woorden: er zijn nog talloze interessante en redelijk onbekende levensverhalen te ontdekken in postzegel-doorloperparen uit alle tussenliggende jaren. Achtergrondinformatie is o.a. te vinden in de Jaarboeken Nederlandse postzegels 1970–1991, het Handboek Postwaarden Nederland en Pro-fils. Bronnen waarvan ik voor dit artikel dankbaar gebruik heb gemaakt.

Afsluiting
Doorlopers zijn meer dan een grafisch trucje: ze dragen verhalen, generaties en tijdsbeelden over. Ze nodigen uit om beter te kijken én verder te denken. Welke doorloperpostzegel heeft jou ooit verrast of een verborgen boodschap laten ontdekken?

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?