« Kinderzegels 2004 fruit in actie, ook in schetsontwerpen

Stem voor de 25e editie van de Top 2000 (1999) »

Home » Bloggers » Randy Koo » Sinterklaasviering in Oostenrijk, Duitsland en Luxemburg

Sinterklaasviering in Oostenrijk, Duitsland en Luxemburg

04 december 2023, 17:34 uur - Randy Koo

Sinterklaas wordt niet alleen bij ons gevierd maar ook in Oostenrijk, Duitsland en Luxemburg. In Oostenrijk bestaat er geen Zwarte Piet maar Krampus. Dit jaar is zelfs een speciale zegel uitgegeven. In Duitsland wordt elk jaar een St. Nikolaus postzegel en een herdenkingsstempel uitgegeven. Ook wordt er een bijzonder postkantoor geopend. In Luxemburg is Sinterklaas bekend als Klees’chen en wordt Boxemännercher gegeten. Kortom, postaal gezien wordt er meer gedaan in beide landen dan bij onze PostNL.

Post Views: 528

Krampus

De Krampus is een beestachtige demon uit de folklore van de Alpen-regio’s. Het woord komt van het Oudhoogduitse woord voor klauw: Krampen. De Krampus is in de Alpenregio de metgezel van Sint-Nicolaas. Hij komt voor in onder andere Beieren, Oostenrijk, Hongarije, Slovenië, Kroatië, Italië en Tsjechië.

Ansichtkaart uit 1900. Bron: Wikipedia.

Van oudsher vermommen jonge mannen zich als de Krampus in de eerste twee weken van december. Vooral op de avond van 5 december voor Sint-Nicolaasdag zwerven ze over de straten en jagen kinderen (en volwassenen) angst aan met roestige bellen en kettingen. Het idee hierachter is dat met de geluiden de kwade geesten die rond midwinter aanwezig zijn verjaagd worden.

Krampus is (net als Zwarte Piet) de hulp van Sinterklaas, hier heeft hij een tuchtroede en zwartgeschilderd gezicht. Foto: Berna24 / Wikipedia.

Ook komen Krampussen binnen in huizen. Terwijl Sinterklaas cadeautjes uitdeelt aan brave kinderen, is de Krampus een dreiging voor straf voor de stoute kinderen. Hij geselt ze of stopt ze in zijn zak, waarna de stoute kinderen meegenomen worden naar het bos. In enkele plattelandsgebieden is het traditie dat de Krampus jonge vrouwen met een tuchtroede straft. Een auteur uit Stiermarken schrijft in 1780:

‘In Oostenrijk was het vroeger gebruikelijk […] dat een van de kosters de heilige Nicolaas uitbeeldde terwijl een andere zich schrikwekkend verkleedde als diens knecht; in deze kledij gingen ze vervolgens bij de huizen naar binnen, de kinderen die zich goed gedroegen kregen een cadeau, de stoute kinderen kregen de knecht achter zich aan, die deed alsof hij hen wilde meenemen’.

Gedrukt bij Joh. Enschedé Stamps B.V.

Het uiterlijk van de Krampus kan per dorp verschillen; zo wordt in bepaalde regio’s het hoofd zwartgeschminkt. Moderne krampusuitdossingen bestaan meestal uit rode houten maskers, de huid van een zwart schaap en hoorns. Jonge mannen in plattelandsgemeenschappen nemen deel aan de krampusevenementen. Ze wedijveren om het mooiste kostuum, er gaat behoorlijk wat werk zitten in het maken ervan. In bepaalde gebieden verkleden leden van de vrijwillige brandweer zich, de mannen rijden dan op een wagen door het dorp. In wintersportplaatsen worden tegenwoordig processies gehouden waarin ook Krampus meeloopt, maar dit is voornamelijk voor de toeristen.

Ansichtkaart: Krampus neemt de kinderen mee (1900). Bron: Wikipedia.

800 jaar St. Nikola aan de Donau

De huidige nederzetting St. Nikola kan aan de hand van geschreven historische bronnen worden teruggevoerd tot de Hoge Middeleeuwen. Het gebied ten noorden van de Donau vanaf de Machlandvlakte tot aan de huidige grens tussen de deelstaten Opper- en Neder-Oostenrijk behoorde destijds tot de heren van Machland. Tussen 1147 en 1185 stichtte de adellijke weduwe Beatrix von Klam, de schoonzus van Otto von Machland, voor het welzijn van haar ziel een ziekenhuis en een kerk op het landgoed aan de Donau, dat “Pahin” werd genoemd. Kerk en ziekenhuis van Pahin/ziekenhuis/St. Nikola vormde de kern van de huidige nederzetting St. Nikola aan de Donau. Het merkmotief toont het wapen van St. Nikola. Het werd op 19 november 1572 door keizer Maximiliaan II aan de markt toegekend op verzoek van provoost Johann Kögl von Waldhausen. Het toont de gelijknamige beschermheer van de kerk, Sint-Nicolaas, staande in een boot in bisschoppelijk kostuum en wijst daarmee op het belang van de scheepvaart voor de nederzetting en op de eerder genoemde koriandercollectie. Het originele wapen wordt bewaard in het Opper-Oostenrijkse Rijksarchief. Na de afschaffing van de heerschappij werden rond 1850 in Opper-Oostenrijk autonome lokale gemeenschappen gesticht. De huidige marktstad St. Nikola an der Donau bestaat uit de kadastrale gemeenschappen St. Nikola en Struden.

Sankt Nikolaus im Warndt

Het was 1966: een slimme medewerker van een farmaceutisch bedrijf uit Weil am Rhein stuurde kleine cadeautjes en brieven naar dokterskinderen onder zijn klanten. De brieven veroorzaakten grote vreugde en verbazing omdat ze van Sinterklaas kwamen.

Het nieuws over de gebeurtenis verspreidde zich snel en het jaar daarop waren er de eerste brieven aan Sinterklaas in St. Nikolaus in Saarland. Het aantal kleine briefschrijvers dat een groet van de Kerstman wil, groeit sindsdien snel. Vorig jaar waren er ruim 30.000 brieven.

Die Nikolaushütte am Nikolausplatz ist in diesem Advent als eine von sieben offiziellen Weihnachtspostfilialen der Deutschen Post gemütlich und dekorativ eingerichtet.

Luxemburg

In november komt St. Nicolas, bekend als Klees’chen, naar Luxemburg om te kijken of de kinderen cadeautjes verdienen. Ook is hij te vinden in winkels waar kinderen met hem op de foto gaan. Dagen en weken vóór Sinterklaas op 6 december zetten kinderen hun schoenen of pantoffels op de vensterbank of voor de slaapkamerdeur. Gedurende de nacht kan Sinterklaas chocolaatjes of andere snoepjes in de schoenen laten vallen terwijl hij rondreist om meer te weten te komen over het gedrag van kinderen. Ook bezoekt hij klaslokalen.

Op de zondag vóór zijn feest verwelkomen dorpen en steden Sint-Nicolaas officieel. Langs de Moezel komt hij per boot aan. Andere plaatsen per paardenkoets, auto of trein. Vervolgens wordt hij opgewacht door het burgemeester en wethouders. Ze begeleiden hem naar het gemeentehuis, waar een menigte vrolijke, opgewonden kinderen in versvorm om bonbons smeekt. Sinterklaas geeft elk kind een zakje gevuld met appels, taarten en bonbons.

Op de vooravond van Sinterklaas zetten kinderen borden op tafel zodat Sinterklaas deze kan vullen met snoep en lekkernijen als hij met cadeautjes komt. Ook laten de kinderen leuke tekeningen, mooie gedichten of andere blijk van waardering voor Sinterklaas achter om te vinden. Hooi wordt onder de tafel gelegd voor de ezel die het speelgoed en de snoepjes draagt.

Nicolas wordt vergezeld door engelen of misschien door Housécker (zoals de Franse Père Fouettard) die een zak met schakelaars meebrengt als herinnering om zich goed te gedragen. Nicholas’ lekkernijen op de borden zijn snoep, chocolade, sinaasappels, nootjes en kleine cadeautjes, zoals sokken, schoolspullen en klein speelgoed. Grotere cadeaus vind je onder de tafel; tegenwoordig kunnen het Lego-sets zijn of zelfs mooie elektronica, aangezien Sinterklaas de belangrijkste dag is voor het geven van cadeaus – groter dan Kerstmis. Kinderen ontdekken hun gaven ’s ochtends, aangezien Klees’chen gewoonlijk niet wordt gezien. De dag is zó belangrijk dat basisschoolkinderen vakantie hebben van school! Oudere leerlingen portretteren Klees’chen en zijn metgezel, die van klas naar klas gaan en grappen uithalen met de leraren.

Een bijzondere Sinterklaas-traditie in Luxemburg is Boxemännercher , een lokaal gebakje in de vorm van een gestileerde man, die Sinterklaas voorstelt. Hij kan versierd zijn met stukjes chocolade of rozijnen voor ogen en knopen. De figuren zijn gemaakt van gezoet gistdeeg speciaal voor 6 december, Sinterklaasdag.