2022 is het jaar van de omgekeerde vlag

28 december 2022, 18:59 uur - Randy Koo

We kunnen er niet omheen. Als ik in de polder fiets of loop zie ik veel omgekeerde Nederlandse vlaggen, zelfs bij de rotonde vlak voor mijn bushalte. Wat is de betekenis van de omgekeerde vlag voor de boeren? Wat is de oorspronkelijke betekenis van de omgekeerde vlag? En bestaat de omgekeerde Nederlandse vlag als postzegel? We gaan op onderzoek naar antwoorden op deze vragen. Reist u mee in ‘vlaggenland’?

Post Views: 1.409

Omgekeerde vlag

Historisch gebruik

Het omkeren van de vlag werd vanaf de 16e eeuw in de scheepvaart gebruikt om aan te geven dat een schip in nood was. Op zee gold dit als een bekend noodsignaal. Het gaf een signaal aan andere schepen dat er hulp nodig was. Communicatie tussen schepen onderling uit dezelfde vloot was destijds nog bijna onmogelijk en vlaggensignalen waren dan ook gebruikelijk. Het op de kop hijsen van de Nederlandse vlag kon bijvoorbeeld betekenen dat er een man overboord was. Zo is in het schilderij Man overboord tijdens een eskaderreis naar de Middellandse Zee uit 1846 van Louis Meijer een omgekeerde vlag te zien.

Nederland (2016): Mooi Nederland – Arnemuiden.

Boerenprotest

In 2022 wordt de omgekeerde Nederlandse vlag gebruikt als symbool tegen de overheid, vooral sinds de boerenprotesten en corona-demonstraties. Ook ten tijde van de protestbeweging van de gele hesjes waren er al omgekeerde vlaggen te zien. Het symbool zou ingezet worden om aan te geven dat men het niet eens is hoe het volk behandeld wordt in het land. Van oudsher zou het rood in de vlag het volk symboliseren, het wit de kerk en het blauw de adel of elite. Met het omdraaien van de vlag zou worden aangegeven dat de elite boven het volk zou staan en dus niet naar het volk zou luisteren. Wetenschappelijk is echter bewezen dat dit een foutieve interpretatie is.

Nederland (1972): 400 jaar Nederlandse vlag (20ct en 25ct, als doorloper).

Het rood, wit, blauw van de vlag zou niet voor kerk, volk en vaderland staan, maar hoogstwaarschijnlijk refereren aan een al in de 16e eeuws bekende, en ook door de opstandelingen gebruikte, Hollandse vlag, waarbij het rood afkomstig is van de leeuw in het Hollandse wapen en het wit en blauw van het Beierse Huis, dat een aantal graven van Holland leverde.

Op het omkeren van de vlag als protestactie kwam ook kritiek van niet-wetenschappelijke zijde. Zo is volgens Marco Kroon, drager van de Militaire Willems-Orde, het gebruik van de omgekeerde vlag ‘een directe belediging voor de duizenden militairen, burgers, agenten, brandweermannen en alle anderen die in dienst van de Staat der Nederlanden het allerhoogste offer hebben gebracht’.

Ook het Nationaal Comité Veteranendag is niet te spreken over het gebruik van de omgekeerde Nederlandse vlaggen. Het comité stelt dat de blauw-wit-rode vlaggen voelen ‘als een belediging van allen die – soms het hoogste – offer brachten voor ons land’.

Terwijl blauw-wit-rood aanvankelijk vooral te zien was in gebieden met veel boeren die worden getroffen door stikstofbeleid, kreeg het symbool een steeds bredere betekenis: anti-overheid, anti-kabinet, anti-vaccinaties, anti-WK Qatar etc etc.

Boek Blauw Wit Rood (2022) van Karel Smouter

Hoe hangt de Nederlandse vlag erbij? NRC-Journalist Karel Smouter volgde vanuit zijn standplaats Deventer vanaf het prille begin de boerenopstand die het land blauw-wit-rood kleurde. Hij zag van dichtbij hoe de uitspraak van Kamerlid Tjeerd de Groot (D66) in september 2019 insloeg als een bom op het Nederlandse platteland, hoe bij steeds meer boerderijen een omgekeerde vlag werd gehesen en hoe Caroline van der Plas (BBB) haar eerste stappen op het campagnepad zette.

In Blauw wit rood laat hij zien dat het stikstofprotest een opflakkering is van een veenbrand die al langer in Nederland smeult. Hij beschrijft drie grote kwesties die voor de brandhaarden zorgen: van wie is Nederland? Van wie is het landschap? En: van wie is de microfoon?

Maar bovenal gaat hij op zoek naar bluswater: hoe overbruggen we de verschillen tussen somewheres en anywheres, boeren en boswachters, conservatieven en progressieven? Want achter de stikstofhorizon wachten nieuwe uitdagingen, zoals de kwaliteit van het Nederlandse water, de energietransitie en, ten diepste, de ruimte in Nederland om te kunnen wonen, leven en werken. En als we niet opletten zijn we straks duurzaam, maar niet langer een samenleving.

Omgekeerde vlag (blauw-wit-rood) bestaat

De vlag van Joegoslavië is bij de stichting van het land aangenomen. Joegoslavië bestond tussen 1918 en 1991, waarvan tot 1929 onder de naam Koninkrijk der Serviërs, Kroaten en Slovenen.

De basis van de vlag is een horizontale blauw-wit-rode driekleur. Gedurende het bestaan van Joegoslavië hebben er verscheidene emblemen op de vlag gestaan, waaronder het koninklijk wapen en (vanaf 1945) de Partizanenster.

In 1941 werd het land door de Asmogendheden bezet, waarna het werd opgesplitst over verschillende staten. Na de Tweede Wereldoorlog werd Joegoslavië een socialistische republiek, die tot het uiteenvallen van het land in 1992 bestond. De vlag had dezelfde driekleur als de vlag van het voormalige koninkrijk, maar nu in een hoogte-breedteverhouding 1:2 en met de Partizanenster in het midden. In 1992 werd de Federale Republiek Joegoslavië de opvolger van het land onder de oude vlag van het koninkrijk, tot het land in 2003 werd omgevormd tot een federale staat onder de naam Servië en Montenegro, onder dezelfde driekleur maar in een hoogte-breedteverhouding 1:2. Uiteindelijk splitste dit land zich in twee onafhankelijke staten: Servië en Montenegro. Servië behield de pan-Slavische kleuren in de vlag. Montenegro koos voor een ander design van de vlag.