Idee en selectie

In 1975 kwam de Stichting Kinderpostzegels Nederland op het lumineuze idee onder scholieren tot en met 15 jaar een tekenwedstrijd te organiseren onder het motto ‘Teken ‘ns wat’. Reden van dit vooruitstrevende idee? Kinderen zelf actief bij het ontwerp en de uitgave van de 50e kinderzegelemissie betrekken. In een later stadium werkt het postbedrijf eraan mee. PTT had in 1965 al kindertekeningen als eerste ter wereld op postzegels geplaatst en uitgegeven.
De wedstrijd leverde circa 65.000 tekeningen op. Na de eerste selectie bleven er 3500 tekeningen over. Een gespecialiseerde jury beperkte de keus tot 150 stuks. De Dienst Esthetische Vormgeving o.l.v. Oxenaar kwam tenslotte tot een kleine selectie, waaruit de PTT-directeur-generaal de definitieve keus maakte.

Afwijkend ontwerptracé

Ontwerpers krijgen via een briefing vooraf richtlijnen te horen, waaraan een postzegel zoal moet voldoen. Bij deze kindertekening is de werkwijze andersom: de ontwerpen waren al kant en klaar. Met andere woorden waaraan moet een kindertekening zoal voldoen, wil de tekening ooit tot een postzegel gepromoveerd worden?

• De postzegel moet aan het standaardformaat van 2,5 x 3,6 cm voldoen.
• Er dient voldoende ruimte voor de belettering aanwezig te zijn.
• De afbeelding moet voldoende wit bevatten in verband met de verwerking van poststukken door stempelmachines.
• De postzegel mag niet te veel donkere kleuren bevatten, waardoor het stempel onvoldoende zichtbaar is.
• Op de kindertekening kunnen geen dunne lijntjes staan. Bij verkleining zijn ze te gering zichtbaar.

Niet alleen hebben de vier winnaars tekeningen gemaakt, maar ook grafisch ontwerper Arno Geels heeft door kleuren en tekenen aan de tekeningen meegewerkt. De tekeningen zijn links en rechts, maar soms ook onder en boven uitgebreid of ingekort. Aldus zijn de tekeningen pasklaar gemaakt voor het postzegelformaat 2,5 x 3,6 cm.

Bron: Nationaal Archief, Den Haag, Collectie Postwaarden

Bij de start van het ontwerpproces bleken de formaten van de vier kindertekeningen niet met die van de postzegels overeen te komen. Op vlot geschetste voorontwerpen heeft Geels proefondervindelijk willen vaststellen of de belettering gedeeltelijk op de tekening kan worden aangebracht. Gezien het eindresultaat heeft Geels er toch voor gekozen kindertekening en tekstgedeelte gescheiden onder of boven elkaar te plaatsen.

Bron: Nationaal Archief, Den Haag, Collectie Postwaarden

Deze voorontwerpen (frankeerbedragen corresponderen niet met die van de echte postzegels)onttrokken delen van de kindertekeningen aan het oog. Er diende een andere ontwerpmethode toegepast te worden, waardoor de tekeningen optimaal zichtbaar blijven.

Bron: Nationaal Archief, Den Haag, Collectie Postwaarden, objectnummer 57723

Zoals vermeld vergroot en/of verkleint Geels de kindertekeningen, maar houdt zich daarbij aan de tekenstijl van ieder kind. Op het tweede ontwerp is door het aanbrengen van lijnen de uitbreiding beter zichtbaar.

Bron: NL-HaNA, Collectie Postwaarden, obj.nr. 57723

De drie toeschouwers op de tribune zijn (spiegelbeeldig) gekopieerd en in een andere kleurstelling opgevoerd. Deze zijn met de zwarte pijlen aangegeven. Dergelijke aanvullingen zijn minder omvangrijk ook op de andere tekeningen aangebracht.

Bron: NL-HaNA, Collectie Postwaarden, obj.nr. 57724,, 57725 en 57726

Met rode lijnen is de uitsnede die de vormgever heeft gemaakt aangegeven.

De scholieren

• Jos Raats, 10 jaar, 5e klas Godfried van de Bomansschool in Rosmalen (in 2018 40 jaar).
• Leon Jacobs, 6 jaar, 1e klas van de R.K. Basisschool ‘t Kempke Baarlo (in 2018 45 jaar).

• Marianne Lugtenburg, 11 jaar, 6e klas van de Jan Ligthardschool Hengelo (in 2018 55 jaar).
• Annemieke Seeleman, 7 jaar, 2e klas van de Waverzichtschool Ouderkerk a/d Amstel (2018 49 jaar).

Kindertekening & postzegelontwerp

Door de uitvergrotingsmogelijkheid (klik hiervoor op de betreffende tekening) van het definitieve postzegelontwerp treedt de oorspronkelijke kindertekening met uitbreiding / verandering daarin zichtbaar aanmerkelijk meer en beter op de voorgrond.

Jos Raats

Bron: NL-HaNA, Collectie Postwaarden, objectnummer 57723

De 10-jarige Jos Raats weet op zijn jonge leeftijd al een ingewikkeld en levendig actiemoment tussen de ‘bal-vangende-doelverdediger’ en de ‘bal-koppende-aanvaller’ nabij het doel nauwgezet en gedetailleerd in beeld te brengen. Zelfs juichende toeschouwers op de tribune achter de reclameborden met teksten en nog twee toekijkende medespelers zijn aanwezig. Jos’ analyserende opmerkingsgave komt o.a. zelfs tot uiting in de weergave van de verschillende merken voetbalschoenen van beide voetballers.

Bron: NL-HaNA, Collectie Postwaarden, objectnummer 57723

Opvallend en tijdsgebonden is het loshangende haar met pluizige baard van langharigen in de zeventiger jaren van de vorige eeuw. Hierover en meer staat in een vervolgartikel, waarin Jos ons als postzegelblog-lezers exclusief een ooggetuige verslag in woord en beeld geeft. Op 16 november 1976 heeft Jos ‘zijn’ kinderzegel aan koningin Juliana verkocht tijdens de kinderzegel-presentatie. U zult in een vervolgartikel interessante duiding van de tekening met achtergrondverhaal van de tekenaar Jos kunnen lezen, dat met actuele uitspraken van hem uit enkele dagbladen van toen afkomstig is.

Leon Jacobs

Bron: NL-HaNA, Collectie Postwaarden, obj.nr. 57724

Op een varende zeilboot met kajuit vist een persoon op de voorplecht onder een opgewekt stralende zon, gedeeltelijk zichtbaar achter een wolkenpartij met daarvoor twee vliegende vogels.
Op een geweldig grote stoel zit een grijskleurige ‘persoon’, waarvan alleen beide ogen slechts herken- en zichtbaar zijn.
In de blauwe vorm boven de leuning van de stoel heeft de 6-jarge Leon Jacobs zijn voornaam geschreven.
Achter en onder de boot zwemmen vissen. In de kajuit hangt o.a. een licht uitstralende lamp aan het plafond (rechts) en zit een persoon op een stoel (links).

Marianne Lugtenburg

Bron: NL-HaNA, Collectie Postwaarden, obj.nr. 57725

De 11-jarige Marianne Lugtenburg heeft op een trefzekere wijze de contourtekening van een circus-impressie al tekenend (met viltstift) en kleurend (met kleurpotlood) stapje voor stapje samengesteld. Naast circusolifant en omgekeerde dompteur (frontaal) zijn als sluitstuk de pisterand en toeschouwers als aanvullende bijzaken sfeer verrijkend opgevoerd. De pisterand loopt evenwijdig aan de slurf, rug en staart van de lopende olifant.

Annemieke Seeleman

Bron: NL-HaNA, Collectie Postwaarden, obj.nr. 57726

De gestroomlijnd oranjekleurige caravan heeft de 7-jarige Annemieke al kleurend en tekenend tot stand gebracht met uitsparingen van deur en ramen met gordijnen, bloemen en ertussen een gezicht.

Bron: NL-HaNA, Collectie Postwaarden, obj.nr. 57726

Wielen en trapje completeren de caravan. In het bloembed staan een tafel en stoel. Het verdwenen deel aan de onderkant is aan de bovenkant herplaatst.

Verzoek tot opsporing

Op voor mij onnavolgbare wijze heeft iemand met behulp van computer, telefoon en vindingrijke instelling / doorzettingsvermogen het adres van 40 cent kinderpostzegel-tekenaar Jos Raats weten op te sporen. Van de 57-jarige Jos heb ik bijzonder veel aantrekkelijke en interessante informatie over zijn tekening ontvangen. Op redelijk kort termijn verschijnt over zijn tekening en ervaringen als verkoper van ‘zijn’ 40 cent kinderzegel aan koningin Juliana een verslag in een artikel.

Het lijkt me bijzonder aantrekkelijk ook de verhalen achter de tekeningen en hun belevenissen van de andere drie tekenaars binnen te krijgen. Wie van de postzegelbloglezers beschikt ook over een omvangrijk grote speurzin en is bereid om op te sporen:

• 52-jarige Leon Jacobs destijds uit Baarlo [nabij Venlo] (P.K.Basisschool ‘t Kempke).
• 57-jarige Marianne Lugtenberg destijds uit Hengelo (Jan Ligthardschool).
• 53-jarige Annemieke Seeleman destijds uit Ouderkerk aan de IJssel (Waverzichtschool).

Marianne en Annemieke zijn moeilijker te vinden dan Leon, die door de huwelijkse staat zijn naam heeft behouden waarschijnlijk in tegenstelling tot die van beide dames. Het zou buitengewoon aantrekkelijk zijn nader over de drie kindertekeningen en de jeugdherinneringen van Leon, Marianne en Annemieke te worden geïnformeerd.

Activiteiten uitvoeren met Facebook en Instagram voor dergelijk onderzoek ben ik door gebrek aan computervaardigheden helaas niet toe in staat. Volgens insiders kunnen via SchoolBANK.nl oud-leerlingen van scholen met gemak opgespoord worden. Wie wil en kan dit wel doen? Bij voorbaat hartelijk dank voor uw medewerking en vondst.
Klik hier om mij te mailen.

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Thematisch • Nederland • Nederland • Kinderpostzegels

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(2 stemmen, gemiddeld: 3,50 uit 5)

Laden...