Heeft u de vorige blog gelezen over de historie van de Open Monumentendagen? Het is gepland in het weekend van 13 en 14 september 2025, maar niet alle gemeenten (dus alle gebouwen) zijn twee dagen open. Sommige organiseren 1 dag (meestal de zaterdag), anderen 2 dagen (zaterdag en zondag) en bij een aantal monumenten zal je buiten eerst in de wachtrij staan of moet er vooraf online gereserveerd worden. Het heeft te maken met de beschikbaarheid van vrijwilligers en de ruimte van het monument. In deze blog een aantal tips die de moeite waard zijn. Maar het zijn er circa 5500 monumenten dus onmogelijk om ze in twee dagen te bezoeken.
Gerelateerde artikelen
Thema Erfgoed & Architectuur
Erfgoed & Architectuur’ is het overkoepelende thema voor Open Monumentendag 2025. Het woord ‘architectuur’ komt van het Griekse woord ‘arkhitekton’, dat letterlijk betekent ‘de meester van de bouw’. Het verwijst niet alleen naar het fysieke aspect van het bouwen, maar ook naar de kunst en wetenschappen die erbij komen kijken. Architectuur omvat dus niet alleen de functionele en technische aspecten van bouwen (zoals structuren, materialen en constructietechnieken), maar ook de esthetische, symbolische en culturele dimensies van het ontwerp. Het creëert ruimte die de manier waarop we wonen, werken, communiceren en ons verhouden tot onze omgeving beïnvloedt.
Leiden (32 gebouwen, zaterdag en zondag)
Stadsvilla Ehrenfesthuis (uniek voor de eerste keer open en alleen met reservering)
In 1914 ontwierp de vrouw van Paul Ehrenfest, Tatiana Afanassjewa, dit kubusvormige familiehuis in Russische neoclassicistische stijl in de geest van haar geboortestad Sint-Petersburg. Inmiddels is het een rijksmonument. Ehrenfest was twee jaar eerder in Leiden benoemd tot hoogleraar in de theoretische natuurkunde. De gepleisterde lijstgevels en de drie frontons verwijzen naar klassieke bouwvormen. Art-nouveau-elementen als een plafonnière konden de goedkeuring van Tatiana amper wegdragen; zij vond ze niet strak genoeg. De straatzijde heeft een gesloten gevel, zonder fronton; het huis is gericht op de tuin met een uitspringende serre. De bel in de gevel was voor leveranciers. De cv-buizen zijn op zijn Russisch horizontaal aangebracht. In een ervan is een rechaud verwerkt. De woonkamer met het schoolbord diende op woensdagavonden als colloquiumzaal voor het Dispuut Christiaan Huygens en diverse hoogleraren. Alcohol, tabak en parfum waren taboe. Op de zolder is een logeerkamer, waar gerenommeerde gasten als natuurkundige Niels Bohr, Einstein en vijftien Nobelprijswinnaars hun handtekening achterlieten. In elk geval al sinds 1959 woonde er studenten in het pand, evenals een beheerdersechtpaar en de ouders van één van hen. Na de dood van de overgebleven beheerder, enige jaren geleden, kocht bouwbedrijf Du Prie het huis. De twee gevelstenen zijn geplaatst door Dispuut Huygens. / BtW
Stripboek Ehrenfest
Delft (48 gebouwen, zaterdag en zondag)
Aula TU
De Aula (1966), ontworpen door het architectenbureau Van den Broek & Bakema, is het beste voorbeeld van brutalistische architectuur in ons land. De term verwijst naar de overal zichtbare bewerkingen van het beton, het best te zien aan de enorme bak van het auditorium met zijn veelhoekige kolommen. Het betonnen dak erboven lijkt echter te zweven op dunne vensterstroken. Binnen mooie ruimtewerking door de centrale trappenhal over de volle hoogte van het gebouw met verspringende vloerniveaus. Het gebouw heeft een bijnaam: de kikker.
Meer over de TU Delft en de architectuur ‘Brutalisme’:
https://oostblog.info/2020/05/24/brutalisme-in-nederland-de-aula-van-de-tu-delft/
Hilversum (38 gebouwen, zaterdag en zondag)
Ook dit jaar heeft het Dudok Architectuur Centrum in samenwerking met de gemeente Hilversum en diverse culturele partners een inspirerend programma rondom de Open Monumentendag samengesteld. Op zaterdag 13 en zondag 14 september 2025 zijn zo’n 40 bijzondere monumenten en verborgen plekken in Hilversum geopend. Veel van deze locaties zijn normaal gesproken niet toegankelijk voor publiek. Op een groot aantal plekken wordt de beleving van de monumenten compleet gemaakt met muziek, beeldende kunst en theater en zijn er tal van activiteiten georganiseerd door de eigenaren van de locaties. Het landelijk thema ‘Erfgoed & Architectuur; gebouw(d) om te blijven’ nodigt uit om na te denken over de rol van ons erfgoed in de toekomst. Historische gebouwen zijn méér dan stenen structuren; ze vertellen verhalen over onze geschiedenis, identiteit en ambities. Ze zijn richtingwijzers voor morgen.
In Tuinstad Hilversum dragen ook de bomen de verhalen van de stad met zich mee – als levend erfgoed getuigen zij van het verleden. Die verhalen, van gebouwen én bomen, krijgen een verrassende vertaling tijdens het avondprogramma ‘Sprekende gevels’ op zaterdag 13 september. Vier monumenten en plekken in het centrum van Hilversum vormen dan het decor voor een sfeervolle beleving met lichtprojecties, muziek, theater en poëzie. We nodigen u van harte uit om dit bijzondere weekend mee te beleven. Kijk terug, kijk vooruit – en laat u verrassen door de gebouwen, verhalen en mensen die Hilversum tot een levend monument maken. Gebouw(d) om te blijven.
Utrecht (93 gebouwen, alleen zaterdag)
Architectuur als spiegel
Utrecht heeft zich door de eeuwen heen steeds opnieuw uitgevonden. De architectuur weerspiegelt de rijke geschiedenis van de stad en ieder monument vormt een tastbaar bewijs van een bepaalde tijdgeest. Middeleeuwse iconen zoals de gotische Jacobikerk en de imposante Domkerk vertegenwoordigen duidelijk een andere bouwstijl dan de 19e-eeuwse neogotische St. Willibrordkerk en Gertrudiskathedraal. Maar ook de 20e eeuw heeft onmiskenbare iconen voortgebracht. Denk aan de stroming van de Nieuwe Zakelijkheid, waarvan Villa Jongerius een sprekend voorbeeld is. Dit monument laat zien hoe functionaliteit en esthetiek elkaar kunnen versterken, en hoe architectuur inspeelt op maatschappelijke en technologische veranderingen.
Stijlvolle routes
Ontdek de uiteenlopende architectuurstijlen van Utrecht via verschillende stijl-routes. Bewonder, al fietsend door Utrecht-Oost, parels in de Amsterdamse Schoolstijl zoals het Anatomiegebouw of de moderne strakke lijnen van het Rietveld Schröderhuis. Liever te voet? Volg de gotische route door de binnenstad of neoclassicistische route langs monumenten als het Muntgebouw en het Stadhuis. Overal is te zien hoe stijl en functie in het stadsbeeld samenkomen, en hoe Utrecht zich door de eeuwen heen architectonisch blijft vernieuwen.
Oude en nieuwe iconen
Een bijzonder hoogtepunt dit jaar is de openstelling van De Inktpot. Het grootste bakstenen gebouw van Nederland mag met recht een Utrechts icoon genoemd worden. Dit indrukwekkende monument, dat nu dienst doet als hoofdkantoor van ProRail, opent speciaal voor Open Monumentendag zijn deuren. Nieuwsgierig naar de minder bekende monumenten? Bezoek de Musketon in Lunetten of Wooncomplex ‘Utrecht’ in Oost.
ProRail – De Inkpot: Zie de UFO aan de bovenkant. Foto: Ellywa / Wikipedia.
Zaterdag 13 september staat ook in het teken van het UITfeest: de opening van het culturele seizoen. In drie iconische Utrechtse monumenten – Bibliotheek Neude, het Vorstelijk Complex en Stadsklooster Utrecht – slaan het UITfeest en de Open Monumentendag de handen ineen voor een programma vol optredens, cultuur en geschiedenis. Alle deelnemende monumenten en activiteiten zijn te vinden op www.openmonumentendagutrecht.nl of in de speciale Monumentenkrant die vanaf 5 september in de stad wordt verspreid.
Den Haag (100 gebouwen, zaterdag en zondag)
In Den Haag zijn 100 monumenten geopend. Er zijn ook weer diverse activiteiten rond het thema georganiseerd: diverse rondwandelingen, een fietstocht door de stad en een kunst workshop op de Plaats. Daarnaast is er een samenwerking met het ‘Uit je dak’ festival en vindt ‘Rondje Rechtsstaat’ plaats.
Op zaterdag 13 september staat de afdeling Monumentenzorg en Welstand met informatietenten op de Plaats (naast het standbeeld van Johan de Witt). De officiële start is om 10:00 uur.
Gebruikte bronnen: diverse sites en programmaboekjes van de OMD gemeenten.
Meer info:
Open Monumentendagen 2025: https://www.openmonumentendag.nl/
OMD Leiden: https://www.omdleiden.nl/
OMD Delft: https://www.openmonumentendagdelft.nl/
OMD Hilversum:
https://www.dudokarchitectuurcentrum.nl/activiteit/open-monumentendag-2025/
OMD Utrecht: https://www.openmonumentendagutrecht.nl/
OMD Den Haag:
Uit je dak festival: https://www.denhaag.nl/nl/natuur-en-milieu/duurzaamheid/uit-je-dak/
Rondje Rechtstaat: https://weekvanderechtsstaat.nl/rondje-rechtsstaat/
Eerdere blogs OMD: https://www.postzegelblog.nl/tag/open-monumentendag/
Gerelateerde artikelen
Reacties (0)
Schrijf een reactie
(registratie is niet nodig)