In het Nederlandsch Maandblad voor Philatelie van mei 1946 verscheen daarover een mededeling, samen met een afbeelding van het bijzondere stempel. De vlucht werd uitgevoerd met een DC-4 Skymaster, de PH-TAR ‘Rotterdam’. Het was geen rechtstreekse vlucht want er moest een tussenlanding worden gemaakt te Prestwick in Schotland om bij te tanken voor de sprong over de oceaan. Ook te Gander in New-Foundland, Canada, werd een tussenlanding gemaakt.

In een bak met poststukken bij een handelarenstand op een beurs vond ik een briefkaart die speciaal was vervaardigd voor de eerste vlucht. Gefrankeerd met een postzegel van 40 cent (per 5 gram), een van 10 cent (aantekenrecht) en een van 2½ cent. De kaart was verzonden vanuit Rotterdam, aangeboden aan het loket van het bijpostkantoor aan het Museumpark in het Unilever kantoorgebouw. Het bijpostkantoor werd op 16 januari 1933 geopend en op 3 november 1950 opgeheven. De verzender, het ‘Bureau voor Philatelistische Documentatie’ was gevestigd aan de Nieuwe Binnenweg nummer 156B, een adres dat nog steeds bestaat. Deze straat lag niet ver verwijderd van het Museumpark.

Het bureau was mij onbekend, maar ik vond wel een andere advertentie van een uitgeverij en boekhandel ‘In den Bosch’. Mij eveneens onbekend. Maar dan de achterzijde van de kaart.

Daarop was het adres vermeld van Baron van Lynden te Herveld in de Betuwe. Dat was wel een bekende naam voor mij. Baron G.A.F. van Lynden was van 1940 tot 1944 burgemeester van Elburg. Hij werd in 1944 opgevolgd door J.W.M. Rösener Manz die lid was van de NSB. Mr. G.A.F. Baron van Lynden was van 1953 tot 1965 secretaris-thesaurier van de Ridderschap van Gelderland. Hij was dus teruggekeerd naar de oorsprong van het adellijke geslacht, want zijn naam was verbonden aan het dorp Lienden. Van 1197 tot 1247 woonde daar Floris van Lynden, Heer van Lienden.

Maar het ging mij niet zozeer om de Baron maar om de postzegel van 40 cent met afbeelding van Cornelis Evertsen de Jongste, die als enige in plaatdruk was uitgevoerd. Waarom alleen deze zegel in plaatdruk en alle andere zegels, inclusief de serie ‘Germaanse symbolen’ in rotatiediepdruk?

Het ontwerp van de postzegel van 7½ cent en 40 ct was vervaardigd door Sem Hartz. Hij was als ontwerper en graveur in dienst van de drukker, Joh. Enschedé & Zonen te Haarlem. Maar vanwege de anti-joodse maatregelen van de bezetter werd hij gedwongen ontslagen en dook hij onder. Zijn ontwerpen van de twee zegels werden tijdelijk op naam gezet van Kuno Brinks, een van de andere ontwerpers van de serie postzegels ‘Zeehelden’.

Kuno Brinks ontwierp de postzegels van 10 cent, 22½ cent en 25 cent. Na de oorlog werd de naam van Samuel Louis Hartz, ofwel Sem Hartz, weer verbonden aan de twee door hem ontworpen zegels. Alle ontwerpen voor de gehele serie ‘Zeehelden’ waren door de verschillende kunstenaars gegraveerd in staal met de bedoeling de zegels in plaatdruk uit te voeren. Maar de plaatdrukpersen van Joh. Enschedé werden geheel in beslag genomen voor het drukken van bankbiljetten en de ontwerpen van de postzegels moesten omgewerkt worden voor productie in rotatiediepdruk. Behalve de zegel van 40 cent, die mocht wel gedrukt worden in plaatdruk.

In het Nederlandsch Maandblad voor Philatelie van juni 1943 werd de serie aangekondigd zonder vermelding van de naam van Sem Hartz. Alleen de namen van Kuno Brinks, Hubert Levigne en de N.V. Joh. Enschedé & Zonen werden genoemd. Ook de naam van mevrouw Engelien Reitsma-Valença, ontwerpster van de postzegels van 12½ cent en 15 cent ontbrak toen.

Om compleet te zijn nog een nadere verklaring betreffende de serie in hetzelfde nummer van het Maandblad. Daarbij werd alleen een afbeelding getoond van de postzegel van 7½ cent met Michiel Adriaanszoon de Ruyter. Hierna werd de uitgifte van het Maandblad gestaakt tot september 1945, toen het eerste naoorlogse nummer verscheen. In dat nummer werd uitvoerig ingegaan op de productie van de serie ‘Zeehelden’. En het gebruik van deze zegels na de oorlog? Dat kon nog tot en met 31 mei 1946. De eerste vlucht naar New York vond plaats op 21 mei 1946, dus het kon nog net. Of de Baron blij was met deze frankering? Wellicht dat hij liever de Bevrijdingszegels gezien die op 1 april 1946 waren uitgekomen en eerder. We zullen het nooit weten.

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Historisch • Nederland

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(3 stemmen, gemiddeld: 4,00 uit 5)

Laden...