In mijn bibliotheek in Den Haag zijn alle muziekstukken en boeken over Carmen en Georges Bizet als een kleine expo bij elkaar gezet op de afdeling klassieke muziek. Dit jaar, 2025 is een heel bijzonder jaar want er wordt twee keer een jubileum gevierd, namelijk 150 jaar opera Carmen (1875) en 150 jaar Georges Bizet (1838 – 1875). En wellicht toeval maar beide zaken hebben een relatie met elkaar.
Gerelateerde artikelen
Georges Bizet (1838-1875)
Bizet werd geboren in Parijs als Alexandre-César-Léopold Bizet, maar werd Georges gedoopt in de kerk Notre-Dame-de-Lorette en zo zou hij bekend worden. Zijn vader Adolphe Armand Bizet, oorspronkelijk kapper en pruikenmaker, was een loopbaan als zanger begonnen, behaalde veel succes en werd uiteindelijk zangleraar. Hij heeft ook enkele werken gecomponeerd, onder andere een strijkkwartet. Zijn moeder Marie Louise Léopoldine Joséphine Delsarte was een pianiste.
Als muzikaal wonderkind studeerde Bizet vanaf zijn negende jaar aan het Conservatoire national supérieur de musique van Parijs waar hij vele competities won. Hij was leerling van onder anderen Antoine François Marmontel (piano), François Benoist (orgel), Pierre Joseph Guillaume Zimmermann en Charles Gounod (contrapunt) en Jacques François Fromental Halévy (compositie). In 1857, Bizet was toen negentien, won hij de prestigieuze Prix de Rome voor de eenakter Le Docteur Miracle. Deze aanmoedigingsprijs stelde hem in staat enige jaren in Italië te studeren.
Bizet is vooral bekend door zijn opera’s, maar schreef ook symfonieën en liederen. Zijn bekendste symfonie is zijn eerste, de Symfonie in C uit 1855. Het stuk werd pas in 1935 voor het eerst uitgevoerd nadat het manuscript door dirigent Felix Weingartner (1863-1942) in Parijs was ontdekt. Uit het stuk kan men Bizets jeugdige talent goed opmaken. Hij schreef het op zijn zeventiende en nam daarbij Charles Gounods (1818-1893) Symfonie Nr. 1 als voorbeeld. Later zou hij goed bevriend raken met Gounod.
Een van zijn weinige directe successen was de opera Les pêcheurs de perles (De parelvissers). Hij schreef het stuk voor de Opéra-Comique in Parijs in 1863. De opera is vooral bekend om het duet voor tenor en bariton, Au fond du temple saint.
Bizet had in het huis van zijn ouders een affaire met een dienstmeisje, Marie Reiter, die in juni 1862 een kind ter wereld bracht. In de jaren 1860 woonde Bizet met zijn vader in Le Vésinet buiten Parijs, waar ze naast elkaar een bungalow hadden. Hier wandelde de componist graag met zijn hond langs de Seine. Op 3 juni 1869 trouwde Bizet met de tweede dochter van zijn vroegere lerares, Geneviève Halévy. Het koppel had al enkele jaren een romantische verhouding en was verloofd sinds 1867, maar de familie van Geneviève hield de verbintenis tegen. Het huwelijk met Geneviève’s royale bruidsschat verloste Bizet van zijn financiële zorgen. Het echtpaar kreeg een zoon, Jacques, geboren in 1872.
Zijn bekendste werk is de opera Carmen (1875). Het stuk is een bewerking van een roman met dezelfde titel van Prosper Mérimée (1803-1870) over een dramatische liefdesgeschiedenis van een Spaanse zigeunerin. Carmen was niet onmiddellijk succesvol. Het publiek was aanvankelijk geschokt door het warmbloedige hoofdpersonage en de tragische afloop van het verhaal. Niettemin werd de opera door tijdgenoten als Wagner (1813-1883), Brahms (1833-1897) en Tsjaikovski (1840-1893) geroemd. Carmen zou uitgroeien tot een van de bekendste en populairste opera’s ter wereld.
Bizet maakte dit succes niet mee. Kort nadat Carmen in première was gegaan, overleed hij op 36-jarige leeftijd aan een hartinfarct. Hij werd begraven op de begraafplaats Père-Lachaise in Parijs.
Hoofdingang van de begraafplaats Père-Lachaise. Foto: Coyau / Wikipedia.
Carmen (1875)
Georges Bizets Carmen, dat op 3 maart 1875 in première ging in de Opéra-Comique in Parijs, is uitgegroeid tot een van de meest uitgevoerde opera’s ter wereld. Geïnspireerd op het korte verhaal van Prosper Mérimée, met een libretto van Henri Meilhac en Ludovic Halévy, combineert deze komische opera in vier bedrijven gesproken dialogen, boeiende aria’s en aangrijpend drama.
Het verhaal speelt zich af in een fantasierijk 19e-eeuws Spanje, in Sevilla, tussen zigeuners, soldaten en smokkelaars. Carmen, een vrije en verleidelijke sigarenmaker, sleept brigadier Don José mee in een vlaag van destructieve passie. Hij laat alles achter voor haar, maar zij laat hem achter voor Escamillo, een geliefde stierenvechter. Jaloers als Don José vermoordt uiteindelijk Carmen, wat een onvergetelijke liefdestragedie veroorzaakt.
Het werk, doorspekt met oriëntalisme en sociaal realisme, gooide de codes van die tijd omver met zijn uitbeelding van de arbeidersklasse en de psychologische complexiteit van de personages. Het werd bij zijn ontstaan als provocerend beschouwd, maar kreeg een koele ontvangst. Pas in 1878, dankzij Minnie Hauks optreden in Brussel, werd het succes duidelijk.
Met haar legendarische aria’s – Love is a Rebel Bird , de Seguedilla, en de Toreador’s Air – en haar heldinnen gespeeld door de grootste zangers, inspireerde Carmen de verismo-beweging, beïnvloedde ze belangrijke componisten als Puccini en overspande ze de eeuwen via podia, films en legenden.
Poster van de première van Carmen in 1875. Bron: Prudent-Louis Leray (1820-1879) / Wikipedia.
Carmen was niet onmiddellijk succesvol. Het publiek was aanvankelijk geschokt door het warmbloedige hoofdpersonage en de tragische afloop van het verhaal. Carmen zou echter uitgroeien tot één van de bekendste en populairste opera’s ter wereld. Bizet maakte dit succes niet mee. Kort nadat Carmen in première was gegaan, overleed hij in 1875 op 36-jarige leeftijd aan een hartinfarct.
Meer info:
Carmen:
https://www.worldhistory.org/trans/nl/1-21955/georges-bizet/
Carmen (Amare, 10 t/m 14 september 2025):
https://www.amare.nl/nl/agenda/la-revolution-de-carmen-5c9l
Gerelateerde artikelen
Reacties (0)
Schrijf een reactie
(registratie is niet nodig)