Van 8 tot en met 18 mei 2025 organiseert Het Koninklijk Concertgebouw het derde Mahler Festival in zijn geschiedenis. Tijdens het elfdaagse festival klinken alle symfonieën en liederen van de geliefde componist. Kent u Gustav Mahler muziek en wat is zijn relatie met Nederland? Verzamelt u thematisch Gustav Mahler?
Gerelateerde artikelen
Gustav Mahler
Gustav Mahler (1860 – 1911) was een in Bohemen geboren en opgegroeide Oostenrijkse componist en dirigent van Joodse afkomst. Mahler gold als een van de belangrijkste dirigenten van zijn tijd. Hij was actief aan de operahuizen van onder meer Boedapest en Hamburg en aan de hofopera te Wenen. Hij was tevens dirigent van de Wiener Philharmoniker. Als componist wordt hij vooral gezien als een van de laatste vertegenwoordigers van de grote symfonische traditie en als degene die de late romantiek verbonden heeft met de moderne periode van de klassieke muziek, die met name in de Tweede Weense School gestalte kreeg. Hij componeerde 10 symfonieën, waarvan de laatste onvoltooid bleef, verschillende liederen en een pianokwartet.
De uit Bohemen afkomstige Gustav Mahler studeerde op 15-jarige leeftijd compositie en piano aan het Conservatorium van Wenen. De zeer getalenteerde pianist, die al op tienjarige leeftijd begon met optreden, won al snel prijzen voor zijn uitvoeringen en composities. Mahler schreef zich ook in aan de universiteit om vakken te volgen in filosofie, geschiedenis en muzikale esthetiek, verdiepte zijn kennis van literatuur en volgde de lessen harmonie van Anton Bruckner. Na een aantal jaren van reizen en verblijven in Ljubljana, Olomouc, Praag, Leipzig, Boedapest en Hamburg, werd Mahler in 1897 benoemd tot dirigent van het beroemde operagebouw van Wenen. In zijn nieuwe functie was hij aanvankelijk kapelmeester en kort daarna werd hij door keizer Frans Jozef benoemd tot directeur. Mahler had eerder al een obstakel voor zijn roeping, zijn jodendom, uit de weg geruimd door zich tot het katholicisme te bekeren.
(Gustav Mahler (1860 – 1911) wordt gezien als een genie van het fin de siècle en een pionier van de Nieuwe Muziek. Ter ere van zijn 150e geboortedag (in 2010) gaf de Oostenrijkse Post een speciale postzegel uit ter ere van de grote componist. De afbeelding toont schetsfragmenten voor de Vierde Symfonie, 1e deel, 1e versie, ca. 1899 (partituurfragmenten met authenticiteitsbevestiging door Alma Mahler – Werfel).
Mahler is vooral bekend om zijn negen voltooide symfonieën. Samen bestrijken ze een enorm muzikaal en emotioneel terrein: van vreugde en ontzag voor de natuur, via sarcastisch gelach tot grimmige wanhoop en verlossing en hoop. Een van zijn bekendste werken is de Symfonie nr. 5, geschreven tussen 1901 en 1902. Deze symfonie begint met een intense en krachtige openingsmelodie, gevolgd door verschillende thematische variaties en een ontroerend adagietto. Symfonie 8 (1910) is op en top Mahler: zeer uitgebreid symfonieorkest met 130 musici, orgel, zangsolisten, 2 gemengde koren en kinderkoor, totaal 250 zangers, dus totaal zo’n 400 uitvoerenden! Het werk kreeg de bijnaam Sinfonie der Tausend. Mahler beschouwde het werk als zijn meest persoonlijke symfonie.
Het tijdperk van eind 19e en begin 20e eeuw was een tijd van grote omwentelingen, gekenmerkt door schommelingen tussen optimisme en het einde der tijden, euforie over de toekomst en wereldmoeheid, vernieuwing en decadentie. De benoeming van Mahler tot directeur van de Hofopera markeerde ook het begin van een nieuw tijdperk voor deze instelling. Gedreven door zijn onvoorwaardelijke streven naar perfectie, voerde hij een fundamentele hervorming door. Zijn compositorische werk werd door de Weense critici echter niet bepaald positief ontvangen, ook niet zijn eerste twee symfonieën uit 1899. Maar in het buitenland, met name in Duitsland, Nederland en Frankrijk, werd Mahler steeds belangrijker.
Zijn wereldbeeld werd gevormd door natuurlijke religieuze en filosofische theorieën, die virtuoos in zijn muziek vloeiden en aansloegen bij de tijd. Tot zijn grootste bewonderaars behoorden Arnold Schönberg, Alban Berg, Anton Webern, Gustav Klimt, Stefan Zweig, Adolf Loos en Thomas Mann, die met de novelle “De dood in Venetië” ook een literair monument voor hem creëerde. In 1907 kwam er een einde aan Mahlers periode als directeur in Wenen. Het lot had hem echter hard getroffen: zijn oudste dochter stierf aan difterie en hijzelf kreeg te horen dat hij een hartkwaal had. Hij diende zijn ontslag in en nam afscheid van Wenen met de uitvoering van zijn Tweede Symfonie op 24 november 1907. Mahler bracht de daaropvolgende jaren pendelend tussen New York en Wenen door – in de wintermaanden dirigeerde hij in Amerika, in de zomer toerde hij door Europa en wijdde hij zich aan het componeren. Op 18 mei 1911 overleed Gustav Mahler definitief in Wenen, maar zijn prachtige muzikale oeuvre leeft tot op de dag van vandaag voort.
Mahler en Nederland
Op uitnodiging van Willem Mengelberg dirigeerde Mahler in 1903, 1904, 1906 en 1909 het Concertgebouworkest in Amsterdam bij de uitvoering van eigen werk. Mahler, die de reputatie genoot een lastig en despotisch dirigent te zijn, was vol lof over het orkest en zijn dirigent. Via Mengelberg raakte hij bevriend met Alphons Diepenbrock die hij ‘een interessante Hollandse musicus’ vond die “eigenartige (intrigerende) kerkmuziek” schreef.
Mahler heeft Sigmund Freud tijdens diens verblijf in Leiden bezocht om over de oorzaken van zijn slechte huwelijk te praten. Tijdens hun wandeling door de Breestraat op 10 augustus 1910 zou Freud hem gezegd hebben dat hij in elke vrouw zijn moeder zocht. Op 24 augustus daaropvolgend zou hij met Sigmund Freud een lange wandeling naar Leiden gemaakt hebben vanaf het strand bij Huis ter Duin in Noordwijk aan Zee. Op 9 maart 1912 speelde het Concertgebouworkest de Nederlandse première van Mahlers Achtste symfonie. Op hetzelfde moment werd er door de Nederlandse consul in Wenen een krans gelegd op Mahlers graf, ’ten teken van de liefde, verering en dankbaarheid van zijn Amsterdamse vrienden’.
In 1920 organiseerde de artistiek directeur van het Concertgebouw, Rudolf Mengelberg, een Mahler-feest ter gelegenheid van het 25-jarig dirigeerjubileum van zijn neef Willem. In Nederland in de Tweede Wereldoorlog was de muziek van Mahler door het verbod van de nazi-bezetters niet in het openbaar te horen. Na hevig protest van Willem Mengelberg, die zijn vriend en een groot voorvechter van zijn muziek geweest was, bij Seyss-Inquart in oktober 1940, mocht deze nog eenmaal een symfonie van Mahler uitvoeren, maar niet de muziek van Mendelssohn en Hindemith die ook op het programma stonden.
Meer info:
Onder de bezielende leiding van Willem Mengelberg vond de eerste meerdaagse Mahler Festival plaats in mei 1920. Na een festivaleditie in 1995 (met een Nederlandse zegel), pakt het Concertgebouw voor een derde keer groots uit. Door corona verschoof het Mahler Festival 2020 naar 2025. Dit is dus pas de derde editie. Orkesten uit de wereld reizen naar Amsterdam. Alle symfonieën worden door verschillende internationale orkesten uitgevoerd. De passepartouttickets voor de Grote zaal concerten (1008 tot 1950 euro) vlogen de deur uit. Circa de helft van de bezoekers komt uit het buitenland. Wie de tickets niet kon kopen (te duur of te laat) kan iedere avond de concerten gratis volgen via een groot scherm in het Vondelpark. Thuisblijvers kunnen alle symfonieën live beleven via NPO 2 Extra en NPO Klassiek.
Mahler Festival vanaf je luie stoel, 8 tot en met 18 mei 2025:
https://npo.nl/cultuur/bekijken-bezoeken-beleven/mahler-festival-vanaf-je-luie-stoel
Mahler Festival, 8 tot en met 18 mei 2025: https://mahlerfestival.concertgebouw.nl/
Alles over Gustav Mahler:
https://www.npoklassiek.nl/componisten/265915ac-ff12-4470-b0f4-26ffd0c6ad57/mahler-gustav
Gerelateerde artikelen
Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Thematisch • Monaco • Oostenrijk • Togo • Tsjechië
Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?
Kijk dan bij PostBeeld
(4 stemmen, gemiddeld: 5,00 uit 5)
Aan het laden...
Reacties (1)
In 1902 huwde Mahler met Alma Schindler, die twintig jaar jonger was dan hij. Dat had hij beter niet kunnen doen, want dit werd een slecht huwelijk en de jonge Alma ging al snel vreemd. Veel hebben de gesprekken met Freud in 1910 in Leiden hierover niet geholpen. Alma bleef vreemd gaan en Mahler stief een jaar later in 1911.
Moraal van dit verhaal: zoek een huwelijkskandidaat van je eigen leeftijd.
Schrijf een reactie
(registratie is niet nodig)