« 17e & 18e eeuwse schepen op kaderzegels & maximafilie!

De paashaas en de paaseieren staan voor de deur »

Home » Themaverzameling » 275 jaar Johann Sebastian Bach (1685 – 1750) met de Matthäus-Passion

275 jaar Johann Sebastian Bach (1685 – 1750) met de Matthäus-Passion

17 april 2025, 16:53 uur - Randy Koo

Ter gelegenheid van de 275e sterfdag van Johann Sebastian Bach zet Duitsland de nalatenschap van dit barokke muziekgenie in de schijnwerpers met een rijk cultureel programma en speciale toeristische routes. Er zijn ook circa 270 evenementen in dit speciale Bachjaar. Ze vinden voornamelijk plaats in het oosten van Duitsland, waar Bach woonde en werkte. Kent u het verhaal van J.S. Bach?

Gerelateerde artikelen

Post Views: 91

Matthäus-Passion

De Matthäus-Passion of Matteüspassie (BWV 244) is een oratorium gecomponeerd door Johann Sebastian Bach. Het is een van zijn bekendste composities en een van zijn langste. De Matthäus-Passion vertelt het lijdens- en sterfverhaal van Jezus als in het Evangelie volgens Matteüs. Het verhaal wordt verteld door middel van recitatieven en turbakoren en wordt geregeld onderbroken door commentaren in de vorm van aria’s (soms voorafgegaan door een arioso) en koralen.

De opening van een typisch koraal. Bron: Wikipedia.

Vroeger werd gedacht dat Bach de Matthäus-Passion componeerde in 1728 en dat het stuk voor het eerst werd uitgevoerd in de Thomaskirche in Leipzig op 15 april 1729, Goede Vrijdag. Tegenwoordig wordt aangenomen dat de eerste uitvoering op 11 april 1727 (tijdens de vesper-dienst op Goede Vrijdag) plaatsvond.

Mogelijk is de verwarring ontstaan doordat Bach in 1728 enkele (kleine) wijzigingen heeft aangebracht in de compositie. In 1736 en 1742 paste Bach de partituur wederom aan. In 1736 verving Bach het eenvoudige koraal Jesum lass ich nicht von mir BWV 244b door de indrukwekkende koraalzetting O Mensch bewein deine Sünde groß, dat aanvankelijk het openingskoor van de Johannes-Passion was. De sopraanmelodie hiervan is gebaseerd op het Geneefse psalter, psalm 68. Tegenwoordig wordt de versie van 1736 als de finale versie beschouwd.

Er zijn veel verschillende uitvoeringen van de Matthäus-Passion. Er zijn opvoeringen waar bijvoorbeeld niet in het Duits wordt gezongen, maar in het Nederlands. De Nederlandse muzikant Jan Rot heeft de Matthäus-Passion hertaald in het Nederlands. Hij heeft er ook een tango-uitvoering van gemaakt. Er zijn ook opvoeringen waarin het publiek mee mag zingen. Dat heet dan ook de meezing-Matthäus-Passion. Rond Pasen zijn er heel veel opvoeringen. De bekendste is de opvoering in Naarden. In de Grote Kerk van Naarden voert De Nederlandse Bachvereniging de Matthäus-Passion uit.

Grote Kerk Naarden. Foto: Joost1948 / Wikipedia.

Ieder jaar wordt met Goede Vrijdag de Matthäus-Passion gespeeld. Dit is een muziekstuk van ongeveer 2 3/4 uur. Er wordt dan letterlijk hoofdstuk 26 en 27 uit het evangelie van Mattheüs uit de Bijbel gezongen. Dat is het lijdensverhaal van Jezus Christus. Bach heeft er een aantal koorwerken aan toegevoegd, waaronder het “Erbarme dich’. Veel mensen halen troost uit het werk. Naast de Matteüspassie heeft Bach ook een muziekstuk over het lijdensverhaal uit de andere evangeliën geschreven. Zo zijn er ook de Johannespassie, de Marcuspassie en de Lucaspassie.

Johann Sebastian Bach (1685 – 1750)

Johann Sebastian Bach (Eisenach, 21 maart 1685 – Leipzig, 28 juli 1750) was een Duits organist, componist, violist en dirigent van barokmuziek. Hij wordt gezien als een van de meest belangrijke componisten uit de gehele geschiedenis van de klassieke muziek. Hij combineerde veel verschillende soorten muziek waarmee hij veel componisten na hem inspireerde. Bach heeft ongelofelijk veel gecomponeerd. Dat kwam onder andere doordat hij veel muziek schreef voor de Kerk. Als hij in de kerk begon te spelen, dan improviseerde hij vaak maar wat. Dat klonk goed, maar veel van die spontane orgelstukken zijn niet opgeschreven. Hij schreef eigenlijk alle soort muziekstukken die in zijn tijd bestonden, behalve opera’s. Bachs passie lag vooral bij de klassiek muziek; verder had hij maar een paar muziekstukken die niet klassiek waren. Slechts enkelen daarvan zijn niet uitgegeven. Bach kreeg in 1747 een oogziekte, dat was het gevolg van zijn ouderdomsdiabetes. Hij stierf in Leipzig in 1750 aan een beroerte. Bach trouwde in zijn leven twee keer en kreeg twintig kinderen. Enkele kinderen waren ook zeer muzikaal en hebben ook gecomponeerd. Geen van de kinderen kon echter het niveau van Bach senior halen.

West-Duitsland (1950): Door Bach ontworpen monogram met de initialen van zijn naam: J.S.B.

Alle Bach composities kregen een nummeringssysteem ‘Bach-Werke-Verzeichnis’ (of afgekort BWV). Bv. cantates (BWV 1 – 224), oratoria (BWV 243-249), orkestwerken (BWV 1041-1071).

Het Jaar van de Europese Muziek (1985) met Europa CEPT

Het jaar 1985 is door de Raad van Europa en het Europees Parlement uitgeroepen tot Europees muziekjaar. De aanleiding is het geboortejaar 1685 van de componisten Johann Sebastian Bach, Georg Friedrich Händel en Domenico Scarlatti. Daaraan kunnen nog toegevoegd worden de componisten Heinrich Schütz (1585) en Alban Berg (1885).

Denemarken (1985): 1e zegel voor klavier BWV 826, 2e zegel voor klavier BWV 827

Vanuit het carillon van het Paleis op de Dam verzorgt prins Claus op Nieuwjaarsdag de opening. Hij hoopt dat het Europese muziekjaar “een steentje zal bijdragen aan het bereiken van een hechtere eenheid in Europa”. Aansluitend verzorgt een beiaardier de Nederlandse opening van het Europese muziekjaar.

Op de 275ste sterfdag: Alle ogen en oren gericht op Bach!

Duitsland heeft veel belangrijke kunstenaars voortgebracht, maar naast Beethoven en Brahms is Johann Sebastian Bach ongetwijfeld een van de allergrootste. De New York Times heeft de schepper van barokke klassiekers zoals het Weihnachtsoratorium en de Mattheus- en Johannes-Passion zelfs uitgeroepen tot de belangrijkste klassieke musicus aller tijden. Het is dan ook niet meer dan passend dat hij op de 275e sterfdag op een bijzondere manier wordt gevierd – met een extra groot programma en speciaal voor Bach ontwikkelde reisroutes.

Duitsland (2000): FDC 250e sterfdag Johann Sebastian Bach (1685 – 1750).

Zowel opnamen als concerten: luisteren naar de meesterwerken van Johann Sebastian Bach is een genot. Maar je ziet en voelt ook de stercomponist van de barokperiode, en verplaatst je in zijn tijd en situatie. Zoiets? Door in zijn voetsporen te treden – en er zijn er veel in met name Thüringen, Saksen en Saksen-Anhalt – vanuit zijn geboorteplaats in Eisenach over zijn werkplekken in Arnstadt, Köthen. En Weimar tot Leipzig, waar hij zijn grootste successen vierde en waar hij ook begraven ligt.

Albanië (1985): 300 jaar Johann Sebastian Bach (1685 – 1750), ontbreekt de ‘C’ in ‘Bach’.

Concerten, festivals, tentoonstellingen – in 2025 is er Bach in overvloed! Er staan tientallen evenementen op het programma tussen Rostock, Weimar en Aschaffenburg, waaronder klassiekers als de Thüringer Bachwoche, het Leipziger Bachfestival en de concertreeks in Dresden, maar ook diverse bijzondere formats. Op onze uitgebreide Bach-evenementenkalender ziet u wat er wanneer en waar wordt vertoond.

Wilt u de werkplekken van Bach live ervaren? Dan zijn onze zes reisroutes de beste keuze. Deze verbinden alle belangrijke en waardevolle haltes van het muzikale genie en omvatten daarnaast nog andere culturele en natuurlijke hoogtepunten, die allemaal een omweg waard zijn. Praktisch: Alle tours zijn gemakkelijk te bereiken met de Deutsche Bahn of het openbaar vervoer. En als u eenmaal ter plaatse bent, kunt u ook verder fietsen – of zelfs met de boot! Zie voor bovenstaande reistips de link onderaan de blog van het Duits Toeristenbureau.

Nederlandse Bachzegel in 2009

Kerkrade organiseerde het Wereld Muziek Concours in 2009. In binnen- en buitenland wordt het gezien als het grootste festival voor blaasmuziek in de wereld. In Utrecht ook in 2009 vond het driejaarlijkse Europa Cantat plaats waarbij vooral zingende amateurs een hoofdrol vertolken. Op deze zegel van 77 cent (internationaal tarief) staat de tekst ‘Jauchzet, Frohlocket’, dat voorkomt in het Weihnachtsoratorium BWV 248 van Bach.