De marineschilder Peter Monamy

06 september 2022, 7:40 uur - Cees Janssen

Een marineschilder vervaardigt schilderijen die schepen, vooral oorlogsschepen, afbeelden in volle zee of voor anker in een baai of haven. Dit genre schilderijen werd vooral beoefend door kunstenaars tussen de 17de en de 19de eeuw. Het worden ook wel zeegezichten of zeestukken genoemd. Nederlandse kunstschilders die voornamelijk zeegezichten vervaardigden waren Willem van de Velde de Oude en zijn zoon. Een van de meest bekende marineschilders van Groot-Brittannië was Peter Monamy.

Post Views: 1.538

Een portret van Peter Monamy werd rond 1730 in olieverf vervaardigd door Thomas Stubley. Peter Monamy werd in Londen geboren en op 12 januari 1681 gedoopt in de Londense kerk St Botolph’s Aldgate. Zijn ouders kwamen van het eiland Guernsey waar de familie sinds 1530 woonde, waarschijnlijk afkomstig uit Frankrijk. Het waren vooral handelaren in zout en wol. Peter Monamy ging op 3 september 1696 in de leer bij de kunstschilder William Clark, die een belangrijk lid was van het gilde van de schilders en huisdecorateurs. Zijn opleiding duurde zeven jaar. Hij slaagde voor zijn meestertitel op 1 maart 1704 en begon als zelfstandige kunstschilder en decorateur in een pand op London Bridge. Het was het pand van William Clark die vóór januari 1704 was overleden en in zijn testament het pand aan Peter Monamy had nagelaten. Op 6 oktober 1708 schreef Monamy zijn eerste leerling in, Henry Kirby.

Het ging voorspoedig met Peter Monamy en hij specialiseerde zich op maritieme stukken. Waarschijnlijk bevond hij zich tussen 1714 en 1720 enige tijd in Cork, Ierland. In 1720 vervaardigde hij twee schilderijen met afbeeldingen van jachten van de ‘Royal Cork Yacht Club’ die nog steeds eigendom zijn van de vereniging. Een van de schilderijen, vervaardigd in 1718, is afgebeeld op een postzegel van Ierland uitgegeven op 13 juli 1970 ter gelegenheid van het 250-jarige bestaan van die vereniging. De postzegel werd vormgegeven door de Ierse ontwerpers Peter Wildbur en Patrick Scott en gedrukt door de ‘Revenu Stamping Branch’ in Dublin.

Mijn belangstelling voor Peter Monamy en zijn werk werd eigenlijk getrokken door een afbeelding van de Tupper Medaille op een eerstedagenvelop met een serie van vier postzegels uitgegeven op 18 september 1992 door de postdienst van het Kanaaleiland Alderney. Op die medaille zijn twee Britse vorsten afgebeeld, William III en Mary II.

William III, in Nederland beter bekend als stadhouder Willem van Oranje, was geboren op 4 november 1650. In 1677 trouwde hij met zijn nicht Mary, de oudste dochter van zijn oom James, hertog van York, de latere koning James II. Vanaf 1689 was hij koning van Engeland, Ierland en Schotland tot aan zijn overlijden op 8 maart 1702. Mary II regeerde als koningin van Engeland en Ierland vanaf 13 februari 1689 en als koningin van Schotland vanaf 11 april 1689.

Op de keerzijde van de medaille is het Franse vlaggenschip ‘Le Soleil Royal’ afgebeeld gehuld in een zee van vlammen. De zilveren medaille werd ontworpen door James Roettier en werd in 1692 geslagen ter herdenking van de overwinning bij de ‘Slag bij La Hougue’ ook wel ‘La Hogue’ of ‘Cap La Hague’, vlak bij het Normandische schiereiland Contentin en het Britse Kanaaleiland Alderney. De zeeslag vond plaats op 4 juni 1692 tussen de gezamenlijke vloten van het koninkrijk Engeland en de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden met als tegenstander de vloot van het koninkrijk Frankrijk. De overwinning ging naar de Engelsen en de Nederlanders.

Peter Monamy vervaardigde in zijn atelier enkele schilderijen met onder andere als onderwerp de ‘Battle of la Hogue’. Ze bevinden zich in de collecties van de ‘Royal Museums Greenwich’. Andere schilderijen van Monamy behoren tot de collecties van de ‘Tate Gallery’ in Londen en andere musea. Verder is een aantal schilderijen vervaardigd door Peter Monamy in bezit van enkele grote landhuizen, zoals Blenheim Palace, Plas Newydd en Woburn Abbey. Regelmatig duiken op kunstveilingen schilderijen op vervaardigd door Peter Monamy en zijn leerlingen.

Het schilderij afgebeeld op de postzegel, uitgegeven op 18 september 1992, hangt in de ‘Guernsey Museum & Art Gallery’ in Candie Gardens, St. Peter Port. Het schilderij werd in 1990 verworven en meet 90 bij 124½ centimeter.

Helaas zijn de kleuren op de postzegel minder briljant dan die op het schilderij zelf. Waarschijnlijk vanwege de offset druktechniek die is gebruikt. Bij vergroting zijn de ronde vlekjes waarmee de afbeelding is opgebouwd duidelijk zichtbaar, zoals hierboven is te zien, waardoor een korrelige indruk ontstaat.

Postzegelontwerper Clive Abbott gebruikte drie details uit het schilderij om daarmee de andere postzegels van de serie bestaande uit vier stuks te vullen. De twee hierboven afgebeelde postzegels laten uitsneden zien van de rechter helft van het schilderij.

Met kleine schepen gevuld met olie en teer, zogenoemde branders, werden de grote houten oorlogsschepen aangevallen waardoor deze ook vlam vatten en vaak ontploften als het buskruit aan boord werd bereikt door het vuur. Twee branders zijn te zien op de postzegel van 23p, linker deel van het schilderij, en 28p.

De postdienst van het Kanaaleiland Jersey gaf op 5 oktober 1971 een postzegel uit waarop het schilderij ‘Engelse vloot in het Kanaal’ werd afgebeeld. Het schilderij is gemaakt door Peter Monamy. De zegel is een van de vier uit de serie schilderijen vervaardigd door kunstschilders afkomstig van de Kanaaleilanden. Het schilderij behoort tot de collectie van de ‘Société Jersiaise’ opgericht in 1873 en is opgenomen in de ‘Société’s Barreau Art Gallery’ in St. Helier, Jersey.

In een postzegelboekje met acht postzegels in de frankeerwaarde van 2½p en tien postzegels van 3p is op het omslag een getekende afbeelding opgenomen afgeleid van de postzegel van 2½p met de Engelse vloot. In tegenstelling tot wat men zou verwachten bestaat de inhoud niet uit postzegels met schilderijen van schepen, maar frankeerzegels uit de serie uitgegeven op 15 februari 1971.

Afbeeldingen op de postzegels in het boekje zijn het wapen van Jersey en op de andere zegel een prehistorisch monument, een ganggraf met een kapel erboven met de naam ‘La Hougue Bie’ in de parochie Grouville op Jersey. Het postzegelboekje werd uitgegeven op 10 september 1973.

Een serie van vier postzegels werd door de postdienst van Jersey uitgegeven op 22 november 1974 met afbeeldingen van schilderijen van Peter Monamy. Op de postzegel van 25p heeft de schilder de zeeslag bij ‘Cap de La Hogue’ van 4 juni 1692 afgebeeld. Maar mogelijk was dit een scene uit de ‘Battle of Barfleur’ die eerder plaatsvond op 29 mei 1692 eveneens bij de kust van Normandië. De schilderijen van Monamy droegen zelden een naam. Op de voorgrond het vlaggenschip van admiraal Edward Russell, 1st Earl of Orford, ‘HMS Britannia’.

De postzegel van 3½p toont het Engelse koninklijke jacht met in top de koninklijke standaard. Aan boord was de ‘Lord High Admiral, prins George’, echtgenoot van koningin Anne. Het jacht was op weg naar Denemarken, met een escorte oorlogsschepen. Het schilderij bevindt zich in de collectie van St. Helier Galleries Ltd op het Kanaaleiland Jersey.

Het kleine oorlogsschip met twee dekken is naar alle waarschijnlijkheid een Frans schip dat door de Engelsen is geënterd en als oorlogsbuit naar een kalme baai is gebracht. Het is een fragment van een groter schilderij met de titel ‘British men-o’-war and other ships’. Het schilderijfragment is aangepast door het ontwerpbureau van de drukker van de postzegels, Hélio Courvoisier S.A. in Zwitserland.

Het schip met de typische snavelkop, door de Engelsen ‘beak-head’ genoemd, is een oorlogsschip van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. De oranje-wit-blauwe Prinsenvlag in top. De naam van het schip is mij niet bekend.

De postdienst van Jersey was er in 1974 van uitgegaan dat Peter Monamy op dat Kanaaleiland was geboren. Later onderzoek heeft uitgewezen dat dit niet correct was en dat Peter in 1681 in Londen ter wereld kwam van ouders die afkomstig waren van het eiland Guernsey. Dat onderzoek, gedaan door de kunsthistoricus Charles Harrison-Wallace werd gepubliceerd in 1981 waardoor de postdienst behoorlijk in verlegenheid werd gebracht door zijn afkomst te bestempelen als ‘Famous Jersey Artist’, zoals ook is vermeld op de hierboven afgebeelde eerstedagenvelop. Peter Monamy overleed op 7 februari 1749 in Londen op de leeftijd van 68 jaar. Hij werd begraven in St. Margaret’s Church in Westminster in Londen. Zijn overlijden en daarop volgende begrafenis werd op 9 februari 1749 gepubliceerd in ‘The London Gazetteer’. De kerk staat tegenover de ‘Houses of Parliament’ naast ‘Westminster Abbey’ aan Parliament Square. Samen met de twee genoemde gebouwen staat de kerk sinds 1987 op de Werelderfgoedlijst van de Unesco. Beslist een bezoek waard!

Post Views: 1.538