Typografisch ontwerper Marten Jongema werkt overeenkomstig de visie van Karen Polder, maar hij weet het fotografische met het typografische in de kinderpostzegel-emissie 1996 op een aantrekkelijk manier te combineren.

Tijdens de presentatie van de kinderzegels 1996 op 6 november 1996 is ook een aantrekkelijk twaalf bladzijden tellend brochure ‘Bouwen aan de toekomst’ met drie aquarelleerde omslag-afbeeldingen aan de genodigden uitgereikt. In deze geïllustreerde uitgave (oplage 400 exemplaren) wordt in woord en beeld ruimschoots aandacht besteed aan dit abstracte postzegelonderwerp. Met name de pré-ontwerpperiode krijgt vooral aandacht.

Typografisch ontwerper Marten Jongema vond het een lastig thema om het uit te voeren. Na een lange periode van oriënteren, zoeken, verdiepen, inleven, overdenken, afwijzen en twijfelen zijn er toch de eerste redelijke schetsen tot stand gekomen. Daarmee ontstond ook het idee. Het thema net zo letterlijk opvatten als kinderen doen wanneer ze horen dat over hun toekomst gaat.

Gedachtekronkels uit pré-ontwerpperiode

1) Leuk en moeilijk

Postzegels maken is een van de leukste opdrachten voor een ontwerper en ook een van de moeilijkste. Op vlakjes van 25 bij 36 mm moet een beeld staan en op datzelfde oppervlak moet ook nog relatief veel tekst: waarde-aanduiding, het jaartal en de landsnaam.

2) Thema

Het thema is ‘Bouwen aan de toekomst’. Ik heb er lang over lopen piekeren. Als ik het niet weet, dan ga ik aan tafel zitten tekenen. Allemaal kleine priegelige tekeningetjes op postzegelformaat in een soort aantekenboekje. Ik wilde én een tekening én een foto op de postzegel plaatsen. Een foto geeft het idee dat het echter is wat er staat. Er moesten kinderen op de foto staan, dat wist ik inmiddels al wel.

3) Letterlijk

Als kinderen aan de toekomst bouwen, dan weten ze dat ze veel moeten leren en dat ze ook veel dingen moeten gaan maken. Ineens had ik het. Ik moest het thema zo letterlijk mogelijk nemen. Net als kinderen dat doen.

Kinderpostzegels 1996

Bij bouwen aan de toekomst zal een pienter kind met visie misschien wel eens kunnen denken: “Wat hangt me er voor later zoal virtueel boven mijn hoofd?” Inderdaad voor later. Nu nog een ‘hoofdzaak’, zoals de kinderzegels 1996 het laten zien. De met de computer getekende boeken, gereedschappen en dieren treden door de omlijnde kleurvlakken nadrukkelijk op de voorgrond. Deze tekenmethode met contouren komt overeen met die van een kind.

1) NVPH 1698

Oranje-bruine kinderzegel schenkt aandacht aan de wetenschap.

Mijn 3-jarige dochter Mees als verbaasde baby draagt een boeken-steek, De baby heeft nog geen idee, maar zal later ongetwijfeld wel doen.
Het bouwen is door overzichtelijke en geordende stapeling van boeken met één opengeslagen boek als aantrekkelijke en feestelijke bekroning.
In overdrachtelijke zin dient ze later alle gesloten boeken te openen, zodat ze over veel kennis zal beschikken.

2) NVPH 1699

Gele kinderzegel heeft oog voor de natuur.

Mijn 12-jarige dochter Sara heeft een beer als pet. Met haar hoofd vol dieren zal zij de wereld van de toekomst ook dieren toewensen.
De kikvors staat met een poot op de berenpet. Om in evenwicht te blijven gebruikt de kikker gelijk een koorddanser een paraplu. De vogel die op de kikvors staat, bemoeilijkt het evenwicht-houden in sterke mate.
In overdrachtelijke zin wordt hiermee het evenwicht en de harmonie in de natuur met wetenschap en techniek verbeeld.

3) NVPH 1700

Paarse kinderzegel stelt de techniek centraal.

Het 6-jarige Surinaamse vriendinnetje Zoë heeft een gereedschapsmuts (gemaakt van een moer) al hoofddeksel. In de muts zijn verschillende gereedschappen en hulpmiddelen terecht gekomen. In overdrachtelijke zin kan Zoë al metselend, timmerend en schroevend aan haar toekomst werken.

• In de gehele postzegels bedekkende achtergrondkleuren zijn hoofden van kinderen als ondergeschikte ‘medewerkers’ geplaatst. Typografisch ontwerper Marten Jongema gebruikt deze bijna in de kleuren verdwijnende hoofden als kapstok, waaraan hij beroepen en studierichtingen ophangt.
• Niet dat de ontwerpen nu meteen goed zijn. Elke keer kan er weer iets verbeterd worden, maar op een zeker moment is het toch klaar.
• De typografie bezit een blokkendoos-uitstraling. Je kunt ermee bouwen.

70 cent wetenschap: open en gesloten boek

Uit de vele schetsen valt op te maken dat Jongema vele wegen gevarieerd heeft bewandeld om het abstracte begrip ‘Wetenschap’ visueel te verbeelden. Daarbij heeft hij o.a. gewerkt met bouwstenen, de toren van Pisa met bouwringen, wiskundige formules, waarbij hij noteerde: ‘Alles door elkaar is pas grappig.’ Voor de postzegel-afbeelding is het tenslotte een ‘hoed’ of ‘steek’ op het hoofd van baby Mees (Barthelomeus) geworden. Een aantal liggende en staande boeken hebben als feestelijke bekroning een ‘boeken-pluim’

80 cent natuur: speelse uitvoering

De natuur heeft met de omgeving en het milieu te maken, waarin een wolk en een model met een boomkruin aanwezig zijn en een vliegtuig vliegt. De zoektocht eindigt met dieren in vele variaties en opstellingen. In het eindontwerp functioneert een beer die op de rug ligt als pet. De kikvors staat met een poot op de berenpet. Om in evenwicht te blijven gebruikt het dier een paraplu gelijk een koorddanser. En vogel verstoort het evenwicht, waarboven zich een krokodil bevindt. Dit wankele evenwicht in de natuur en het milieu probeert de wetenschap te vatten en zichtbaar te maken.

80 cent techniek: snap er [g]een moer van!

Uit de schetsen blijkt dat het onaanschouwelijke begrip ‘Techniek’ met gereedschappen en hulpmiddelen op gevarieerde wijze wordt verbeeld o.a. met tekst als ‘Stad’, andere techniek: de stad als mens getekend’, waarmee de ontwerper duidelijkheid wil verschaffen. Ook heeft hij met tandwielen gestoeid, maar ook met schroevendraaier-gezicht en hamer-neus. Zelfs een gezicht met moeren-ogen, schroeven-, spijker- en schroevenharen. Boven de moer van de ‘gereedschapsmuts’ zweven hamer, troffel, moer, tang en steeksleutel. Zoë kan haar toekomst al metselend, schroevend en timmerend uitvoeren. Ze werkt met het juiste gereedschap aan later.

P.S.
Mocht er iemand belangstelling voor deze brochure hebben, laat het me weten met de vermelding van het bod (batehijlkema@ziggo.nl). Eveneens voor filmboekje kinderzegels 2001, helaas met rode vlek op voorkant; zie blogartikel 21 maart 2021).

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Thematisch • Nederland • Nederland • Kinderpostzegels

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(3 stemmen, gemiddeld: 5,00 uit 5)

Laden...