Tot 6 december 1922 maakte heel het eiland Ierland deel uit van het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Ierland. Vanaf 1880 was echter al een streven naar autonomie en zelfbestuur. Meer radicale groeperingen, zoals de Ierse Republikeinse Broederschap, wilden meer: onafhankelijkheid. Maar dat ging de Britten te ver. In 1912 en 1913 werd een wetsvoorstel ingediend door de Britse liberale regering dat zelfbestuur mogelijk maakte. Maar dat werd afgewezen door Ulster, het noordelijke deel van Ierland, dat bij het Verenigd Koninkrijk wilde blijven. Daarop werd het wetsvoorstel aangepast en werd in 1914 aangenomen door het Britse Parlement. Maar door de Eerste Wereldoorlog werd de uitvoering van de wet opgeschort tot 1916. Het duurde te lang voor een radicale groepering in Dublin en er brak een opstand uit, nu bekend als de ‘Easter Rising’, de Paasopstand, die duurde van 24 tot 30 april 1916.

De opstand werd neergeslagen en de vijftien leiders gearresteerd en geëxecuteerd door de Britten. Daarnaast ook zeven mannen die de Onafhankelijkheidsverklaring hadden ondertekend. Dat was de aanzet tot verzet door vrijwel de gehele Ierse bevolking, behalve Noord-Ierland. De Ierse nationalistische partij ‘Sinn Féin’ behaalde bij de verkiezingen van het Britse parlement in 1918 in Londen een grote overwinning. De meeste Ierse parlementsleden kwamen op 21 januari 1919 opnieuw bij elkaar maar nu in Dublin. Hier riepen zij de Ierse republiek uit maar dat bleef zonder gevolg. Daarop werd, in overleg met de Britse regering, op 3 mei 1921 de Ierse Vrijstaat uitgeroepen. Hierbij werd Ierland opgedeeld in twee autonome regio’s: Noord-Ierland met zes noordoostelijke provincies en Zuid-Ierland met de overige provincies en de noordelijke provincie Donegal. De Vrijstaat werd daarmee een dominion van Groot-Brittannië.

Overeenkomstig het Anglo-Ierse Verdrag van december 1921 mocht de Vrijstaat Ierland postzegels gaan gebruiken met daarop de vermelding: ‘rialtas sealadach na heireann 1922’ ofwel ‘voorlopige regering van Ierland 1922’. Deze voorlopige regering was bedoeld als overgang beginnende op 16 januari 1922 en mocht duren tot 5 december 1922. Met spoed werden postzegels van Groot-Brittannië met afbeelding van koning George V van een opdruk voorzien door het ‘Dollard’s Printing Houys Ltd.’ te Dublin in de waarden van ½ penny tot en met 10 pence. Deze waarden kwamen vanaf 17 februari 1922 aan de loketten van de postkantoren.

De hoge waarden van 2/6 shilling, ook wel halve kroon genoemd, 5 en 10 shilling werden ook vanaf 17 februari 1922 verkrijgbaar gesteld. Hier was de opdruk aangebracht op de postzegels van Groot-Brittannië met afbeelding Koning George V met daarnaast ‘Brittania op een span met zeepaarden en drietand’. De waarde van £1 werd niet nodig geacht.

Een herdruk met de opdruk van deze postzegels vond nog plaats op 15 oktober 1922. Hierbij werden wederom de eerder gebruikte waarden van Groot-Brittannië overdrukt die waren uitgegeven vanaf 30 juni 1913. In Groot-Brittannië en Ierland bestaan enkele gespecialiseerde verenigingen die deze uitgifte met de opdruk op vijf regels, de lagere waarden of vier regels op de hogere waarden bestuderen, omdat er vele opdrukvarianten bestaan. Zelfs zegels met kopstaande opdruk. Te veel om hier te noemen.

Op 6 december 1922 werd de voorlopige regering van de Vrijstaat Ierland omgezet in een definitieve regering waarbij de benaming Vrijstaat Ierland bleef bestaan en het land als dominion verbonden bleef aan Groot-Brittannië. De benaming op de postzegels moest worden aangepast en daarom werd de term ‘voorlopige regering’ uit de opdruk verwijderd. Bleef over: ‘Saorstát Éireann 1922’ ofwel ‘Vrijstaat Ierland 1922’. De eerste postzegels met deze opdruk aangebracht door drukkerij Alexander Thom & Co. Ltd. te Dublin vond plaats op 11 december 1922. De waarde van 2 pence, hierboven afgebeeld, was de eerste van de serie waarna de overige waarden snel volgden. Een herdruk van vier opdrukken met de laagste waarden werd aangebracht door drukkerij Harrison. De herdruk verscheen nog in maart 1923.

Het waren de laatste opdrukken voor de lagere waarden omdat op 6 december 1922 begonnen was met de vervanging van de zegels door permanente postzegels van Ierland. De waardeaanduiding was in pingin de Ierse naam voor penny. De zegels met opdruk konden worden doorgebruikt voor de frankering tot de voorraad was uitgeput.

Op 21 december 1922 verscheen de eerste hoge waarde met de nieuwe opdruk. Het was de Britse postzegel van 2/6 shilling, eveneens van een opdruk voorzien door drukkerij Harrison.

Op 28 december 1922 verschenen de twee andere waarden met opdruk, de 5 shilling en de 10 shilling. Wederom werd een postzegel in de waarde van £1 niet nodig geacht. Op 25 augustus 1925 verschenen de drie zegels als herdruk met dit verschil, dat de breedte van het jaartal 1992 vijf millimeter was in plaats van zes millimeter. Ook mooi voor de specialist, want nog een herdruk verscheen in 1927 waarbij de afstand van het jaartal weer zes millimeter was.

De Ierse postdienst begon zeer laat met de uitgifte van bijzondere postzegels. Pas op 22 juni 1929 verschenen drie postzegels met gelijke afbeelding van Daniel O’Connell, grondlegger van de Katholieke Associatie naar een portret van Thomas Carrick. Daarna verscheen in 1930 één postzegel, in 1931 nog een, in 1932 twee zegels met gelijke afbeelding evenals in 1933 en in 1934 ook nog een zegel. Wel een zeer gematigd uitgiftebeleid met als waarden 2 pingine en 3 pingine en slechts één van 9 pingine.

Tot men tot de ontdekking kwam dat de voorraad van de hoge waarden met opdruk uitgeput raakte. De Ierse postdienst had helemaal geen rekening gehouden met de noodzaak om ‘eigen’ postzegels te ontwerpen in de hoge waarden dus werd de postdienst van de Britten om hulp gevraagd. Toegestaan werd om opnieuw de postzegels met afbeelding koning George V met daarnaast ‘Brittania op een span met zeepaarden en drietand’ te gebruiken voor de oude opdruk uit 1922.

Echter, de voorraad Britse postzegels uit 1913 was al lang uitgeput en inmiddels was een herdruk verschenen waarbij de tekening van de achtergrond van de koning was aangepast. De achtergrond van de zegels uit 1913 bestond uit horizontale lijnen.

Bij de herdruk van oktober 1934 van de Britse zegels van 2/6 shilling, 5 en 10 shilling, was de achtergrond veranderd in een soort ruitjespatroon. En deze drie waarden werden dus gebruikt om een herdruk voor Ierland te maken met de opdruk uit 1922. De oplagen waren zeer klein. Van de 2/6 shilling 411.800 stuks, van de 5 shilling 246.600 stuks en van de 10 shilling 142.500 stuks.

De regering van de Vrijstaat Ierland wilde meer zelfstandigheid in plaats van een dominion van Groot-Brittannië te zijn. In 1937 werd een ontwerp voor een geheel nieuwe grondwet ingediend gebaseerd op een republiek. Op 1 juli 1937 werd een referendum gehouden en tegelijkertijd nieuwe verkiezingen. Door een kleine meerderheid werd de nieuwe grondwet aangenomen waarmee de oude uit 1922 verviel. De nieuwe grondwet trad in werking op 29 december 1937.

Vooruitlopend op de toekomstige Republiek Ierland werd nu wel een ontwerp vervaardigd ter vervanging van de hoge waarden met opdruk uit 1935. Afgebeeld werd St. Patrick, de patroonheilige van de nieuwe staat. De waarden waren 2/6 shilling, 5 shilling en 10 shilling. De eerste waarde werd eveneens ‘halve kroon’ genoemd in de Ierse taal: ’leat coróin’. Ook de landsnaam ‘Éire’ werd in de nieuwe grondwet verankerd. Daarmee eindigde voor de Vrijstaat Ierland een roerige tijd die echter nog lang zou voortduren in het Brits gebleven Noord-Ierland.

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Historisch • Groot Brittannië • Eerste Wereldoorlog

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(10 stemmen, gemiddeld: 4,90 uit 5)

Laden...