Op 19 mei 2025 geeft PostNL het postzegelvel Nederlandse stationsgebouwen uit, met daarop pentekeningen die kunstenaar Sandra Mackus maakte van 5 bestaande en 5 voormalige stationsgebouwen in ons land. Op de 10 postzegels staat de waardeaanduiding 1 voor post tot en met 20 gram met een bestemming binnen Nederland. Het ontwerp van de postzegels is gemaakt door grafisch ontwerper Sandra Smulders uit Gouda.
Gerelateerde artikelen
Nederlandse stationsgebouwen
In Nederland staan 399 gebouwen die in gebruik zijn als spoorwegstation en 243 gebouwen die dat ooit waren, maar inmiddels een andere bestemming hebben gekregen. Van elk van deze 642 stationsgebouwen heeft kunstenaar Sandra Mackus de afgelopen jaren een pentekening in zwart-wit van de buitenkant gemaakt, op A5-formaat. Op de postzegels Nederlandse stationsgebouwen zijn de volgende Nederlandse stations afgebeeld: Amsterdam Sloterdijk, Wieringerwaard, Tzummarum, Tilburg, Lansingerland-Zoetermeer, Schijndel, Twisk, Heemstede-Aerdenhout, Rotterdam Centraal en Wittebrug-Pompstation.
In de periode 2020-2024 reisde Mackus door heel Nederland om eerst alle 399 nog gebruikte stationsgebouwen te tekenen, later aangevuld met 243 voormalige spoorwegstations. Toen in de coronatijd het openbaar vervoer stil lag, verplaatste zij zich met de fiets (6000 km), te voet (1400 km) en op skates (500 km). “Mijn werk gaat vooral over zaken waar niemand naar kijkt”, zegt Mackus. “Over de dingen om ons heen die iedereen voor lief neemt. Het begon met het treinstation van mijn eigen stad Weert, dat ik tot dan toe alleen waarnam als knooppunt voor openbaar vervoer. Op een dag fietste ik er langs en zag opeens de schoonheid ervan. Dat was in het kort de aanleiding om alle stationsgebouwen in Nederland te gaan tekenen. Ik laat mij graag verrassen, dus ik heb niet eerst uitgezocht hoeveel het er zijn. Op een dag vroeg iemand of ik ook alle gebouwen tekende die allang niet meer als treinstation dienen. Die ‘spookstations’ heb ik toen aan mijn lijst toegevoegd. Alle namen en locaties zijn in de loop van de tijd in kaart gebracht, door onderzoek ter plekke en door informatie van spoorwegenthousiasten op internet. Misschien heb ik 1 of 2 stations gemist, maar meer niet.”
Mackus maakte de tekeningen ter plaatse of – bij verre bestemmingen – achteraf op basis van foto’s die zijzelf nam. Alle tekeningen zijn gemaakt met een fineliner. “Kenmerkend voor een fineliner is dat je niets kunt weggummen”, zegt zij. “Dus het moet direct goed zijn of je moet met eventuele fouten creatief kunnen omgaan. Op sommige tekeningen zijn mensen zichtbaar, soms met een mondkapje. Want het is een tijdsbeeld. Pentekeningen in zwart-wit hebben al snel een nostalgisch karakter, dat past wel mooi bij dit onderwerp. Ze lijken bevroren in de tijd, ook de moderne gebouwen. Tot mijn favorieten behoort Lansingerland, dat ik helemaal niet kende, met dat prachtige takkenpatroon. Het voormalige treinstation Wieringerwaard is ook indrukwekkend. Daar heb ik aangebeld bij de mensen die er nu in wonen, want ik wilde graag het gebouw vanuit hun tuin tekenen. Ik bekijk nog wat we met alle tekeningen gaan doen, misschien een boek of een tentoonstelling. Maar nu ben ik al heel blij hoe ze op de postzegels staan. In een ontwerp met een eigen karakter en met alle respect voor mijn werk.”
Over de stationsgebouwen
Het station Amsterdam Sloterdijk dateert uit 1986 en werd ontworpen door architect Harry Reijnders. Dit is het eerste station in Nederland met ongelijkvloerse kruisingen. Met als doel transparantie en openheid maakte de architect volop gebruik van materialen als glas, staal en plastic.
Station Amsterdam Sloterdijk. Foto: krisvds / Wikipedia.
Door de spectaculaire dakconstructie is station Tilburg uit 1965 een hoogtepunt in het oeuvre van architect Koenraad van der Gaast. Het zwevende, in silhouet zigzaggende dak overwelft de perrons, het stationsgebouw en het voorplein. Tussen de losse bouwvolumes door zijn de treinen van veraf al te zien.
Ansichtkaart oud station Tilburg ca 1920. Bron: Regionaal Archief Tilburg.
Station Lansingerland-Zoetermeer dateert uit 2019 en is gebouwd op een viaduct boven de A12 en de spoorlijn Den Haag-Gouda. Arcadis Architectuur en Team V Architectuur gaven het station, waar meerdere verkeersstromen samenkomen, een ruimtelijk, overzichtelijk en warm ontwerp. Kenmerkend is het vele groen.
Station Lansingerland-Zoetermeer. Foto: Sneeuwvlakte / Wikipedia.
Station Heemstede-Aerdenhout ligt aan de lijn tussen Leiden en Haarlem. Het station is gesitueerd op de plek van het oude tolhuis Heemstede aan de Leidsevaart. Het huidige station uit 1958 is ontworpen door architect Koenraad van der Gaast heeft een strakke, evenwichtige compositie met een middenblok en aan beide zijden perrons met transparante windschermen en luifels.
Het stationsgebouw Rotterdam Centraal werd in 2014 geopend. Het ontwerp van Team CS bestaat uit twee delen: de imposante hoofdingang met een glanzende, roestvrij stalen uitstraling en het hoge lichte gedeelte dat met 250 meter de perrons overspant. Op het dak zijn ruim 130.000 zonnepanelen aangebracht.
Station Wieringerwaard is een voormalig spoorwegstation op de lijn tussen Van Ewijcksluis en Schagen. De verbinding werd eerst aangelegd als tramlijn en later geëxploiteerd door de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij (HIJSM). Station Wieringerwaard werd geopend op 1 maart 1912 en gesloten op 31 december 1934.
Het stationsgebouw Tzummarum van de Noord-Friesche Locaal-Spoorwegmaatschappij is gebouwd in 1902 als variant op het standaardtype van het eenvoudige stationsgebouw, type B. In 1936 reed de laatste personentrein en het goederenvervoer werd in 1961 gestaakt. Het stationsgebouw is daarna in gebruik genomen als dubbel woonhuis.
Het voormalige station Schijndel werd geopend in 1873 en gesloten in 1950. Het stationsgebouw dateert uit 1872 en is opgetrokken in waterstaatsstijl. Het was een station van de Noord-Brabantsch-Duitsche Spoorwegmaatschappij en bestond uit een woning en ruimtes voor de stationsdienst.
Treinen rijden niet meer over het Duits Lijntje, maar het witte stationsgebouw (bouwjaar 1872, tegenwoordig een woonhuis) staat er nog steeds. Op deze plek verkochten spoorwegbeambten treinkaartjes en ze bedienden de seinpalen en wissels. De stoomfluit blies als de trein bijna vertrok en sjouwers tilden aangevoerde goederen uit de wagons naar de tegenovergelegen loods. Foto: circa 1913 van het Utrechts Archief.
Het voormalige stationsgebouw van Twisk is een goed voorbeeld van een plattelandsstation, met een dienstwoning voor de haltechef en een chefskantoor met wachtruimte voor de reizigers. Station Twisk werd gelijk met de lokaalspoorweg in 1887 opgeleverd, naar een ontwerp van architect A.J. Krieger voor de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij. In 1935 werd het station buiten gebruik gesteld.
Station Twisk. Foto: FB Museumstoomtram Hoorn – Medemblik.
Station Wittebrug-Pompstation was een spoorwegstation in Scheveningen aan de Hofpleinlijn. Het gebouw van architect J.J.L. Bourdrez bestond uit 2 dienstwoningen die elkaars spiegelbeeld waren. De woningen werden gescheiden door een wachtkamer met toiletten. Het station werd geopend in 1907 en gesloten na het opheffen van de spoorlijn in 1953.
Over de ontwerper
Sandra Smulders (Den Haag, 1974) studeerde van 1991 tot 1995 reclame- en presentatievormgeving aan Nimeto Utrecht, met een specialisatie in grafisch ontwerpen. Na haar afstuderen werkte zij als grafisch ontwerper en artdirector bij het B2B-bureau Admix, het communicatiebureau FPW, Manten Grafisch Ontwerpbureau en VDM Reklame, alle 4 in Rotterdam. In 2007 begon zij het bureau Vormgoed in Gouda als grafisch ontwerper en artdirector. Smulders heeft zich gespecialiseerd in het ontwerp van logo’s en huisstijlen en de doorontwikkeling van de bijbehorende communicatiemiddelen. Zij werkt met name voor het bedrijfsleven. Tot haar recente opdrachtgevers behoren ingenieursbureau ABT, reisorganisatie All for Nature, Groundwater Technology, Overeijnder Van den Dool communicatie en Uitgeverij DAVO. Voor PostNL ontwierp Smulders eerder de postzegelvellen André van Duin 60 jaar publiekslieveling en De vormentaal van de natuur (2024), de NL crypto stamp Gold Edition, de NL crypto stamp 2 – leeuw en de Luxemburgse en Oostenrijkse varianten ervan (2023), de postzegels voor Werelddierendag (2022) en voor de Dag van de Postzegel (2020-2024), de postzegelseries Terug naar de 20e eeuw en Treinen & Trajecten (2019), de Kinderpostzegels 2018, de postzegelserie ter gelegenheid van 50 jaar Fabeltjeskrant (2018) en de postzegelserie Fokke & Sukke 25 jaar (2018).
Gebruikte bronnen:
Persbericht PostNL
arcam.nl, architectenweb.nl, hvhb.nl, rijksmonumenten.nl, rotterdamcentrum.nl, spoorbeeld.nl, stationsweb.nl, wikipedia.nl
Meer info:
Sandra Mackus bij L1, 9 januari 2024:
https://www.l1nieuws.nl/nieuws/2363244/sandra-tekent-alle-nederlandse-treinstations-veel-parels
Portfolio Sandra Mackus: https://sandramackus.nl/
Gerelateerde artikelen
Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Thematisch • Spoorwegen
Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?
Kijk dan bij PostBeeld
(8 stemmen, gemiddeld: 4,25 uit 5)
Aan het laden...
Reacties (21) Schrijf een reactie
Het valt me op dat de verspreiding van de gekozen stations niet erg groot is.
Voornamelijk in Noord en Zuid Holland en eentje in Friesland.
Dat vind ik (als Groninger in Drenthe) een gemiste kans.
Maar zoals we zo vaak zeggen houdt Nederland blijkbaar op boven Zwolle en ten oosten van Apeldoorn.
@ Ramon: Ik kan wel met je meevoelen. Het Noorden komt er vaker bekaaid vanaf.
Zelf vind ik dit meer een ansichtkaarten blog dan een filatelistisch blog.
@Willem:
Vreemde opmerking! Tel je mee.
Er staan 16 zegels, 4 ansichtkaarten, 5 foto’s in deze blog, dus een volledige postzegelblog!
@ Randy:
Ik zie na heel veel tekst een postzegelvel met 10 zegels met stations gebouwen die op zijn kant staan afgebeeld. Een vreemde keuze.
Daarna een hele ritst ansichtkaarten en foto’s. Ik haak dan af. Ik heb wel eens betere blogs van je gezien.
@Willem:
Ik blijf bij mijn standpunt met de aantallen (16, 4, 5). De tekst is van PostNL. Vel afbeelding is ook van PostNL. Klachten indienen bij PostNL en niet bij mij. Het is normaal om op deze wijze vel te tonen door PostNL: https://shop.postnl.nl/webshop/collect-club/kaderpostzegels/pzv-80-jr-bevrijding-zuid-ned
Gelukkig veel variëteit in mijn blogs. Als alle blogs van mij hetzelfde zouden zijn, dan is het pas saai. Gelukkig vinden vele andere lezers van mijn blog mijn verhalen interessant genoeg!
Helaas zijn er (te) weinig lezers die reacties geven. Ik zou het leuk vinden als er meerdere reacties komen zodat we wellicht wat (inhoudelijke) discussie kunnen hebben. Er is toch niets mis mee om eens aan te geven wat je goed en wat je minder goed vindt?
Valt deze uitgifte onder het thema spoorwegen? Ik zie geen enkele trein. Misschien onder het thema stations. Echter een groot deel is niet meer in gebruik als station. Ik vind de extra uitgiften van PostNL zo wie zo niet filatelistisch.
@ Fer: Bij een thematische verzameling bepaalt de verzamelaar zelf wat er wel en niet onder valt. Dat vind ik ook het leuke van thematische verzamelen
Randy en Willem. Ik heb de persfoto gekanteld op mijn Facebook en dan zie je de stations heel mooi.
Ik ben nog maar kort actief als blogger. Het is mij opgevallen dat artikelen zonder toetsing door een redactie geplaatst kunnen worden. Ik denk dat het niveau omhoog zal gaan als dit wel gebeurd. Je bent soms blind voor je eigen fouten of verliest je te veel in bijzaken. Ook zit ik als lezer niet te wachten op info die ik zelf wel via bv. Wikipedia kan vinden. Ik wil er dan ook voor pleiten concepten eerst ter toetsing aan een collega-blogger voor te leggen. Dat voorkomt volgens mij een hoop kritiek achteraf. En ondertussen: we doen allemaal ons best er iets moois van te maken.
Beste Jan,
Ik ben het helemasl met je eens. Ook ik houd niet van Wikipedia-bijdragen.
Maar iedere Blogger heeft zijn eigen stijl. En er zijn niet zoveel Blogger, dus dan wordt het moeilijk om eisen te stellen.
Collegiale consultatie lijkt mij een prima idee. Maar of dat ook voor de andere Blogger geldt, weet ik niet.
Ik snap heel goed dat ik mijn normen niet mag en kan opleggen aan een ander. Maar ik voel me er gewoon niet goed bij te opereren als een soort veredelde ChatGPT. Die grasduint in enkele seconden het internet af en stelt dan een artikel voor je samen op basis van reeds bestaande gegevens. Je voegt dus niks toe. Ik leg voor mijzelf bewust de lat hoger door zaken aan te kaarten waar je via trefwoorden op Google niet direct bij kunt. Denk aan oude artikelen in het Maandblad voor de Philatelie. Om daar informatie aan te ontlenen moet ik eerst naar de website maandbladfilatelie.nl en kan pas dan een trefwoord intikken. Idem maak ik graag gebruik van delpher.nl en dekrantvantoen.nl. Ook schroom ik niet om voor mijn artikelen eens bij een archiefinstelling naar binnen te lopen. Dat ik door deze werkwijze minder artikelen weet te produceren, neem ik voor lief. Ik wil iets toevoegen, niet eerder gepubliceerde informatie herkauwen. Maar nogmaals, dit is mijn methode waar ik mij prettig bij voel.
@ Jan: Het is inderdaad belangrijk dat je voor een werkwijze kiest, waarbij je je prettig voelt. Dat doe ik ook. Ik schrijf alleen een artikel als ik daar echt iets mee heb. Dus geen artikelen om een zo hoog mogelijk aantal artikelen te ‘scoren’. Dan kan het voorkomen dat je een tijdje geen inspiratie hebt. Ik heb veel respect voor de blogger van het eerste uur: Hero Wit. Hij heeft heel veel filatelistische kennis maar door een val is hij enige weken uitgeschakeld. Ik ga kijken of ik samen met hem iets kan gaan doen voor dit blog
@Jan/@Willem
Even een korte reactie.
De meeste opmerkingen gaan over de vorm van deze blog en niet over de inhoud. Opeens worden andere blogs bij betrokken die niets te maken hebben met de stationsblog. Vreemd om op deze wijze te reageren.
Alleen de inhoudelijke reacties van Ramon en Fer stel ik zeer op prijs en zijn belangrijk voor PostNL en verzamelaars.
Zoals eerder gemeld is de info (tekst en zegels vel) van persbericht PostNL. Dus klachten indienen bij hen, als je vindt dat ze fouten hebben gemaakt in hun berichtgeving.
Ik heb nog aangevuld met 6 zegels, 4 ansichtkaarten en 5 foto’s zodat het niet alleen een groot stuk tekst waardoor onleesbaar. Kortom (16, 4, 5) dus een volledige postzegelblog.
Er zijn 2 bloggers die zeer frequent schrijven en die zijn ook (eind) redacteuren. Bij Postbeeld is er geen personele capaciteit om een redacteur in te huren. Wel natuurlijk als jij het salaris van die redacteur wil betalen. De blogs zijn gratis en is een reden dat er geen strakke regels zijn, anders haken de 2 bloggers af. En dan wordt het een statische site. Wil je dat? Bij andere nieuwsmedia is sprake van een betaald abo met een account en dan heb je over ca 10-15 redacteuren. Dan is een eindredacteur nodig, Je hoeft mijn blogs niet te lezen, want net als op een tv zit een AAN/UIT-knop.
Gelukkig schrijven de 2 bloggers op een verschillende wijze. Dat is juist de variëteit en charme van de blogs. Ook over diverse thema’s met weinig overlappingen.
Zelf heb ik contact in de filatelie wereld met diverse gespecialiseerde verenigingen. Ik heb geen behoefte aan consultatie met andere bloggers of (eind)redacteur.
Weet u hoeveel voorbereidingstijd nodig is om een blog te schrijven, voordat de blog naar mijn mening geschikt is om online te zetten? Daar gaan vele uren mee gemoeid. Ik gebruik geen ChatGPT, wel Wikipedia maar ook andere bronnen zoals persberichten, andere sites etc. Niet verboden want als je ziet hoeveel van Wikipedia wordt gebruikt voor museumsites en reissites dan zou je jouw reacties ook naar vele andere sites moeten sturen.
Dan over de veelheid van de blogs is Willem de eerste die erover klaagt over ‘scoren’. Ik heb over ‘scoren’ nooit nagedacht. Ik heb een brede culturele en reisbelangstelling.
In de wereld waar we leven en die is kort in een mensenleven als je ons ziet als een kruimel in de totale ruimte van het heelal. Zo bezoek ik ca 200 expo’s per jaar en maak vele korte trips In binnen- en buitenland. Dat weten de mensen die mij goed kennen. Zo leidt een blog over een expo vaak tot een bezoek aan die expo. Heb ik toch iemand goed op weg geholpen. En de meeste events die ik noem, bezoek ik ook. En daar schrijf ik over. Is dat verboden?
Ook voor Willem geldt dat hij mijn blogs niet hoeft te lezen, hij kan ze gewoon skippen, want het is toch allemaal ’too much’.
Ook andere personen lezen graag mijn blogs vanwege de diversiteit. Zelf het maandblad Filatelie (april nr) heeft gevraagd om een artikel te schrijven over Maurice Ravel.
Tenslotte Jan, wanneer schrijf je je tweede blog?
@Ramon:
Ik heb je vraag doorgestuurd aan Sandra Mackus en hoop dat ze zelf reageert in dit Forum.
Dag Randy,
Wil je toch even laten weten dat ik je blogs met plezier lees!
Uiteraard vind ik het ene ondewerp interessanter dan het andere, maar ik ben dan niet verplicht om verder te lezen.
Wat Willem schrijft dat hij alleen schrijft over onderwerpen waar hij wat mee heeft is fijn voor hem, maar ik heb bijvoorbeeld helemaal niets met Leiden…
Beste Pieter, je weet niet wat je mist. Kom een keer naar9 Leiden en ik geef je een (gratis) stadswandeling.
@Willem
Heb je in de reeks “Leiden in de filatelie” ook plannen voor een deeltje over de Cleveringa-protestrede? In dat geval heb ik zeker interesse.
@ Jan:
Cleveringa is een inspirerend persoon. Gisteren is er in Leiden de openlucht tentoonstelling Beelden geopend over zijn protestrede. In 2010 was ik voorzitter van de Leidsche Ver. van Postzegelverzamelaars en hebben wij toen een persoonlijke postzegel over Cleveringa uitgegeven. Die werd uitgereikt aan zijn dochter. Heel bijzonder. Ook tijdens mijn stadswandelingen vertel ik over hem.
Wellicht ga ik nog eens eens postzegelblog over hem schrijven.
@Jan/@Willem:
Kunnen jullie elkaar emailadres vragen bij Postbeeld en de emailwisseling over Cleveringa buiten deze blog verder bespreken? Deze blog gaat over stationsgebouwen en als jullie vragen hierover hebben dan hierover stellen, maar geen andere zaken bespreken.
By the way: Cleveringa heb ik ook al geschreven in de blog de latere jaren: https://www.postzegelblog.nl/tag/universiteit-leiden/
@Ramon:
Ik heb bericht ontvangen van Sandra Mackus over je reactie in mijn blog. Haar reactie is:
De keuze voor de stationsgebouwen is in overleg met de ontwerpster gemaakt. Vooraf hebben we bepaald om vijf nog als zodanig functionerende stationsgebouwen en vijf spookstations te kiezen. We hebben samen gekeken wat visueel mooi bij elkaar past en daar kwam uiteindelijk deze reeks uit. Het heeft dus niets te maken met voorkeur voor een gebouw of regio. Er zitten overigens ook twee stations uit Noord-Brabant (Tilburg CS en voormalig station Schijndel) en één voormalig station uit Friesland (Tzummarum) bij.
Schrijf een reactie
(registratie is niet nodig)