Week tegen Eenzaamheid 2023: zoek verbinding met anderen

01 oktober 2023, 12:47 uur - Randy Koo

Elk jaar organiseert het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport de Week tegen Eenzaamheid. In 2023 vindt deze actieweek plaats van 28 september tot en met 4 oktober. Tijdens deze editie wordt er niet alleen aandacht besteed aan eenzaamheid onder ouderen, maar onder álle doelgroepen in de samenleving. Bent u eenzaam of heeft u voldoende ontmoetingen (fysiek en niet alleen digitaal) met uw familie, vrienden of buren? Hoe wordt eenzaamheid in de filatelie afgebeeld?

Post Views: 649

Eenzaamheid

Eenzaamheid is je niet verbonden voelen. Je mist een hechte, emotionele band met anderen. Of je hebt minder contact met andere mensen dan je wenst. Eenzaamheid is een persoonlijke ervaring. Veelal is het een verborgen probleem. Anderen kunnen moeilijk van buitenaf zien of je je eenzaam voelt. Er rust nog steeds een taboe op eenzaamheid. Alsof het een schande is dat het jou overkomt. Terwijl het iedereen kan overkomen. Daar hoef je je niet voor te schamen. Maar eenzaamheid kan problematisch worden. Dan is het belangrijk er iets aan te doen.

Meer dan een miljoen Nederlanders voelt zich sterk eenzaam. Eenzaamheid is van alle leeftijden en komt voor onder alle lagen van de bevolking. Al loopt de één meer risico op eenzaamheid dan de ander, iedereen kan op enig moment in zijn leven met eenzaamheid geconfronteerd worden. Eenzaamheid is óók iets wat een beetje bij het leven hoort. Eenzaamheid kan in lichte of sterke mate voorkomen; incidenteel gevoeld worden of langdurig aanhouden. Bijvoorbeeld door verlies van een dierbare, echtscheiding, ernstig gezondheidsverlies maar ook door veranderingen als verhuizing en ontslag. Eenzaamheid is vooral een probleem voor mensen die het sterk of langdurig voelen.

België (2022): Verlangen naar verbinding.

(Thema: Eenzaamheid is een onderwerp waarop vaak nog een taboe rust. Maar eenzaamheid kan ook gezien worden als een drang om verbinding te zoeken. De mens heeft anderen nodig om het leven zin te geven. Zegel: Een vrouw probeert vanonder een stolp vandaan te komen, om in contact te komen met anderen. Velletje: De vrouw van de postzegel omarmt een persoon, dit als uitdrukking van de gevonden verbinding met de andere.)

De invloed van eenzaamheid is groot. Zeker als het langdurig aanhoudt, kan eenzaamheid leiden tot gezondheidsrisico’s, minder meedoen in de samenleving en een gevoel dat welzijn of geluk tekortschiet. Het is belangrijk om er zelf mee aan de slag te gaan. Hulp van de omgeving kan helpen, maar uiteindelijk moet je zelf proberen de eenzaamheid te doorbreken.

Feiten en cijfers rond eenzaamheid

Bijna de helft van de volwassen Nederlanders voelt zich eenzaam. Bijna 1 op de 7 mensen voelt zich sterk eenzaam. 1 op de 3 voelt zich weleens eenzaam. Eenzaamheid komt iets vaker voor bij mannen dan bij vrouwen, maar bij sterke eenzaamheid zijn er nauwelijks verschillen. Eenzaamheid is van alle leeftijden. Wel komt eenzaamheid meer voor onder de alleroudsten. Na de leeftijd van ongeveer 75 jaar kunnen mensen te maken krijgen met een opeenstapeling van verschillende gebeurtenissen die eenzaamheid in de hand werken. Denk aan het overlijden van de partner of andere leeftijdsgenoten, beperkte mobiliteit of minder goed fysiek, cognitief en sensorisch functioneren. Eenzaamheid komt net iets vaker voor bij mannen dan bij vrouwen, maar iets meer vrouwen geven aan zich sterk eenzaam te voelen (14,5 om 13,8 procent). De verschillen zijn echter klein. Vrouwen voelen zich vaker emotioneel eenzaam, terwijl mannen vaker sociaal eenzaam zijn.

Noorwegen (1963): Eenzaamheid (Munch)

Een partnerrelatie lijkt een goede buffer tegen eenzaamheid – mits de relatie standhoudt. Bovendien is de kwaliteit van de relatie belangrijk voor het al dan niet ervaren van eenzaamheid. Onder mensen die getrouwd zijn of samenwonen voelen minder mensen zich sterk eenzaam (10,1 procent) dan onder mensen die ongehuwd zijn (16,9 procent), gescheiden zijn (21,8 procent) of hun partner hebben verloren (17,6 procent). Onder laagopgeleiden komt meer eenzaamheid voor dan onder hoogopgeleiden. Ook geld speelt een rol: onder mensen met een hoog inkomen komt eenzaamheid minder voor dan onder mensen met een laag inkomen. Mensen die moeite hebben met rondkomen, geven vaker aan zich sterk eenzaam te voelen dan mensen die geen moeite hebben met rondkomen. Hetzelfde verband is zichtbaar onder mensen met betaald werk en zonder betaald werk.

Soorten eenzaamheid

Er bestaan verschillende soorten eenzaamheid. Afhankelijk van het ervaren gemis wordt gesproken van emotionele of sociale eenzaamheid. Soms komt het tegelijk voor. Emotionele eenzaamheid treedt op als iemand een hechte, intieme band mist met één of meerdere personen. Meestal gaat het om de levenspartner. Er is een emotionele behoefte. Sociale eenzaamheid draait om minder contact hebben met andere mensen dan je wenst. Denk aan het missen van vrienden, kennissen of collega’s. Het sociaal netwerk schiet tekort. Er is een sociale behoefte. Dit onderscheid in verschillende soorten eenzaamheid is niet alleen theoretisch. Het zorgt ook voor een verschillende aanpak.

USA (1998): Edward Hopper – Automat and Nighthawks

De laatste jaren wordt ook veel gesproken over existentiële eenzaamheid. Bij existentiële eenzaamheid gaat het meer over zingeving dan over je sociale contacten. Het wordt omschreven als een verloren en zwervend gevoel, geen eigen plek of rol in het leven kennen, een gevoel van zinloosheid. Het is nog niet goed onderzocht hoe emotionele en sociale eenzaamheid en existentiële eenzaamheid zich tot elkaar verhouden. We spreken van sociaal isolement wanneer iemand weinig of geen contacten heeft. Sociaal isolement is niet hetzelfde als eenzaamheid. Het kan wel samenvallen.

Eenzaamheid tegengaan is maatwerk

Eenzaamheid verschilt van mens tot mens en dat geldt ook voor de oplossingen. Dat maakt eenzaamheid tegengaan echt maatwerk. De oplossing begint bij degene die zich eenzaam voelt zelf. Je moet zelf besluiten dat je iets tegen je eenzaamheidsgevoelens wilt doen. Dan kun je kijken of je zelf actie kunt ondernemen of dat je er ondersteuning bij wilt. Belangrijk is te kijken naar de (mogelijke) oorzaken en persoonlijke situatie. Wat is het probleem en waar komt het vandaan? Heb je last van emotionele eenzaamheid of sociale, of misschien van beide wel. Eenzaamheid kan een duidelijk aanwijsbare oorzaak hebben of een combinatie van meerdere oorzaken. Dan kan je kijken wat voor activiteit mogelijk kan helpen eenzaamheid te doorbreken of verminderen.

Welzijns- en maatschappelijke organisaties ontplooien een verscheidenheid aan activiteiten tegen eenzaamheid. Deze zijn zowel gericht op ontmoeting als netwerkversterking en persoonlijke hulp. Eenzaamheid is helaas niet altijd op te lossen. Soms is het te verminderen. Ook kan je doel zijn om te leren beter met eenzaamheidsgevoelens om te gaan. Belangrijk is om eenzaamheid zoveel mogelijk te voorkomen en ervoor te zorgen dat je sociale netwerk tegen een stootje kan. Maar ook met een goed sociaal netwerk kun je je eenzaam voelen. Door gemis of verlies van een dierbare, wat je sociale netwerk niet kan vervangen.

Het thema eenzaamheid krijgt steeds meer aandacht. Er wordt steeds meer wetenschappelijk onderzoek gedaan waardoor we meer weten over oorzaken en gevolgen. En over wat wel en niet werkt. In meer en meer gemeenten neemt de overheid eenzaamheid op in het gezondheidsbeleid en werken organisaties samen aan een lokale aanpak om eenzaamheid te voorkomen en verminderen.