Om op filatelistisch gebied toch nog enige ruchtbaarheid aan de Vermeer-expositie in het Rijksmuseum te geven, vraag ik uw aandacht voor twee, minimaal op postzegels zichtbare gedeelten van Vermeers schilderij ‘De liefdesbrief’ op de jubileum-emissie van de Vereniging Rembrandt (nvph 2578) en emissie ‘Oude kunst’ (nvph 2247). Beter iets dan totaal niets!

125 jaar Vereniging Rembrandt

1. Op twee feestelijke dubbele krullen zijn zes afbeeldingen op de stervormige, goudkleurige keurmerk-vignetten van de Vereniging Rembrandt (drie geheel en drie gedeeltelijk) zichtbaar. Op drie vignetten zijn drie kunstwerken redelijk herkenbaar afgebeeld:
   
   * Zilveren kan met deksel van Adam van Vianen, vertegenwoordiger van toegepaste kunst.
   * Le Modèle Rouge van René Magritte, vertegenwoordiger van moderne schilderkunst.
   * De liefdesbrief van Johannes Vermeer, vertegenwoordiger van klassieke schilderkunst.
   
   
2. De grafische ontwerpers Marijke Cobbenhagen en Chantal Hendriksen verbeelden met de ‘pen-blauwe’ handtekeningen van talrijk veel gerenommeerde kunstenaars een dwarsdoorsnede uit alle aankopen, waarbij de Vereniging Rembrandt financieel en met adviezen betrokken is geweest

De liefdesbrief Johannes Vermeer

Een goed geklede, jonge dame ontvangt tijdens haar muziekspel net een brief van haar dienstbode, die als vertrouweling tussen de dame en de minnaar optreedt. Wij als kijker zijn door het schilderij getuige van een intiem moment tussen de verwachtings- en spanningsvolle dame en het dienstmeisje, dat een ‘doorluik-functie’ in de interactie tussen beide personen vervult.
Met de zee van het zeegezicht op de achtergrond wordt in de 17e eeuw de liefde aangeduid en met het schip de minnaar. Een rustige zee stelt een goede relatie voor, terwijl een onrustige wolkenlucht een slechte verbeeldt tussen dame en minnaar.

Zilveren kan met deksel Adam van Vianen

                                                                                                                  Public domain, via Rijksmuseum

Adam van Vianen (1568/69 – 1627) woonde en werkte als zilversmid in Utrecht en paste de gedurfde kwabstijl toe bestaande uit aan de natuur ontleende vloeiend bolle en grillige vormen. Hij vervaardigde al kloppend met verschillend gevormde hamers uit een stuk zilver deze naadloze vaas. Hoe hij dat precies gedaan heeft, is tot op dit moment nog steeds niet duidelijk.

Public domain, via Rijksmuseum

Deze beroemde vaas is als super-meesterstuk meermalen op schilderijen van tijdgenoten terecht gekomen o.a. van Barend Graat en Willem Kalf.

Le Modèle Rouge van René Magritte

                                                                                                               Public domain, via Vereniging Rembrandt

Twee blote voeten die veel op een schoen lijken, of twee schoenen die eigenlijk blote voeten zijn (klik op de afbeelding voor een vergroting), heeft de Belgische René Magritte (1898 – 1967) als surrealistische schilder in opdracht van de excentrieke Britse verzamelaar Edward Janes geschilderd in 1979. De bijzonder gedetailleerde werkelijkheid (plankenwand met houtnerf met daarin vijf noesten en rechts zes spijkergaten) komt onwerkelijk, verwarrend én ontregelend over.

We begrijpen graag waar we naar kijken, maar dat lukt niet. De spijker, drie munten en een krantenfragment (met blote vrouw in vreemde houding op foto) die in het rulle zand liggen, bieden ook geen uitkomst.

25-jarig regeringsjubileum Wilhelmina

De illustratie op de recent uitgegeven Speciale Catalogus 2023, die dikwijls ongeopend naast mijn computer op de tafel ligt, heeft mijn aandacht getrokken door verschil in de uitvoering van twee details in linker en rechter bovenhoek van de 25-jarige regeringsjubileumpostzegels van koningin Wilhelmina (nvph 121/31). Voor zover ik weet, is aan beide symbolische figuren in de filatelistische literatuur geen aandacht besteed, laat staan aan het verschil tussen beide.

In een gelijkbenig trapezium-vormige vierhoek is het portret van de naar links kijkende koningin Wilhelmina geplaatst. Door de kroon is Wilhelmina als tronende vorst symbolisch verheven weergegeven.
Het ‘verhevene’ van de vorst ontstaat doordat twee symbolische figuren (engelen) met terneer geslagen ogen (onderdanig naar beneden kijkend) tegenover een ornamentele achtergrond in rijkelijk lang geplooide gewaden (hangend over de armen én verbonden aan de handen) de kroon met hun handen boven het hoofd van de koningin vasthouden.

Public domain, via Vereniging Rembrandt

Grafisch ontwerper Willem van Konijnenburg heeft een detail gebruikt van een foto van hoffotograaf Deutmann voor de jubileumpostzegel.
De staande engelen aan weerskanten van Wilhelmina van het voorontwerp zijn in het goed gekeurde ontwerp gereduceerd tot armen en hoofd. De lichamen gaan schuil achter het gewaad.

De ‘keel-met-een-hoek-aanduiding’ van de linker persoon komt bepaald niet overeen met die van de rechter persoon met een ‘rechtlijnige’ keel. Volgens mijn inschatting hebben we hier met  vrouwelijk en mannelijk beschermende engelen te maken.

Volgens de bijbel zijn engelen als hemelse wezens steeds mannelijk gezien hun namen als Michaël, Gabriël en Lucifer. Ze zijn dus niet vrouwelijk. Toch bestaan er in de kunst vrouwelijke engelen als dichterlijke / schilderkundige / beeldhouwkundige ‘vrijheden’. Met andere woorden op deze Wilhelmina-jubileumpostzegels staan twee dames en één heer.

Museum-postzegel Typisch Nederlands ‘Van Goghiaans’!

Naar aanleiding van het 50-jarige bestaan van het Van Gogh-museum in Amsterdam is aanvankelijk geprobeerd Van Gogh als algemeen overeenkomend onderwerp voor alle soorten musea in ons land op te voeren, maar dat lukte na een experimenteerperiode niet.
Een variatie aan lijsten en vazen als vertegenwoordigers van de grote kunst en de toegepaste kunst is het uiteindelijk geworden. De vazen zijn niet zo maar gekozen. Van Praet: “Zie het als een knipoog naar het Van Gogh-experiment met de zonnebloemen. Die zijn verdwenen, de vazen staan er nog.”

“Dat geldt overigens ook voor de kleur van het schilderij met daarop de zonnebloemen, zoals dat in het Van Gogh-museum hangt.”

Bron logo: Vereniging Rembrandt, CC BY-SA 4.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0>, via Wikimedia Commons

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Historisch • Nederland • Rembrandt • Vincent van Gogh

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(4 stemmen, gemiddeld: 4,00 uit 5)

Laden...