De Hippomobile van Lenoir (1863)

Boven de voordeur is een mozaïek geplaatst met een tikkeltje slordig uitgevoerde vermelding Ici naquit Etiènne Lenoir. Hier is geboren Etiènne Lenoir. Op 12 januari 1822, Rue de Late nummer 27, in het Belgische dorpje Mussy-La-Ville. Schouderophalend doorlopen kan, maar een pas op de plaats zou niet misstaan. Wat te denken van de uitvinding van de bougie? Die staat op zijn naam, samen met nog 99 andere patenten.

 

 

 

 

 

 

 

De kleine Etiènne, derde van acht kinderen, knutselde op zijn twaalfde al aan machines. Een autodidact, een uitvinder en vooral een doorzetter. Als hij 16 is trekt hij, ongeletterd, naar Parijs. Hij werkt als ober om de opleiding voor decorateur van emaille te kunnen bekostigen. Zijn eerste octrooi gaat over het productieproces voor witte email voor wijzerplaten. Etiènne werkt ijverig door. Patent op patent. Een nieuwe methode van galvaniseren, een beter elektrisch remsysteem voor treinen, vertinning van glas, een mechanische kneder, het looien van leer met ozon. Om er maar een paar te noemen. In 1859 slaagt hij erin om de eerste verbrandingsmotor te ontwikkelen. Octrooi nr. 43624: brevet d’un moteur à gaz et à air dilaté (octrooi voor een motor op gas en op uitgezette lucht). Rond 1885 waren er vermoedelijk meer dan vierhonderd in gebruik in Frankrijk.

Dan is het 1863 en demonstreert Lenoir zijn Hippomobile. Een voertuig aangedreven door een 1,5 pk verbrandingsmotor op waterstofgas. Zittend hoog boven het driewielerplatform, aan de voorkant, de zitbank voor de bestuurder. Direct daarachter, een beetje dieper gemonteerd, een tweede bankje. In het overblijvende laadgebied nog twee in de lengterichting gemonteerde zitbanken. In totaal plek voor zeven, inclusief bestuurder. De motor en tanks hingen in een houten behuizing onder de wagenbak. Lenoir legde met zijn Hippomobile met succes een route af van elf kilometer. Van zijn atelier in de Parijse Rue de la Roquette naar Joinville-le-Pont. En weer terug. Drie uur duurde het; een kalm wandeltempo. Achteraf betekende de Hippomobile een enorme stap voorwaarts voor de automobieltechnologie, maar Etiènne was teleurgesteld. De motor was niet krachtig genoeg en door het enorme verbruik niet praktisch. Hij verkocht zijn octrooirechten aan Compagnie Parisienne du Gaz. Ondanks alle vindingen en bijval bij leven, stierf Lenoir als arm man op 4 augustus 1900. Pas na zijn dood werd het belang van zijn werk pas goed erkend.

De voorzienigheid van Jules Verne (1874)

‘Ja, vrienden, ik geloof dat het water eenmaal tot brandstof zal dienen, dat waterstof en zuurstof, waaruit het bestaat, alleen of verbonden, een onuitputtelijke bron van warmte en licht zullen verschaffen, van groter kracht dan steenkolen. Niets is dus te vrezen. (…) Ik geloof dus dat, wanneer de kolenlagen uitgeput zullen zijn, men water zal stoken en er zich mede verwarmen. Het water is de steenkool der toekomst!’

 

 

 

 

Voor de Franse schrijver Jules Verne (1828-1905) was het 145 jaar geleden al klip en klaar. In zijn roman L’Île mystérieuse (Het mysterieuze eiland) uit 1874 maakt hij via hoofdpersoon Cyrus Smith bekend dat waterstof de energiedrager van de toekomst is. Het boek is een Robinsonade, naar Robinson Crusoe: een of meerdere hoofdpersonen stranden op een eiland en moeten zien te overleven. De briljante ingenieur van Verne, Cyrus Smith (of Harding in andere vertalingen), weet wat dat betreft van wanten. Dankzij zijn vaardigheden en kennis trotseren de vijf hoofdpersonen het ene gevaar na het andere avontuur. Samen met hond Top en de getemde orang-oetan Jup, kort voor Jupiter, bouwen ze een vernuftige mini-beschaving op.

Nicaragua (1978): 150e verjaardag Jules Verne.

Verpakt in spannende avonturen gaf Verne in zijn boeken losjes praktische lessen in natuurkunde, aardrijkskunde, sterrenkunde, geologie, transport, communicatie en elektrische apparaten. Zijn kennis kwam niet uit de lucht vallen. Verne was goed op de hoogte, spendeerde uren in de bibliotheek en sprak met ontdekkingsreizigers en wetenschappers. Plaats van handeling, het eiland waar ze vanuit een luchtballon neergestort zijn, door de kolonisten gedoopt tot ‘Lincoln Island’. Omdat Cyrus ook die kunst verstaat, kennen we de locatie. Wie de coördinaten intikt op Google Maps (breedtegraad: -340 56 ’59,99“ S; lengtegraad: -1500 29 ’59,99“ W) komt uit in de Stille Oceaan, zo’n 2.500 kilometer ten oosten van Nieuw-Zeeland. Ga er niet heen; je treft louter water.

(In 2014 heeft de Jules Verne Society of Poland (PTJV) drie nieuwe vignetten gepubliceerd. Een om de 150e verjaardag van Cinq Semaines en Ballon te herdenken, de andere om de 140e verjaardag van de publicatie van L’Ile Mystérieuse, en de derde om de 185e verjaardag van de geboorte van Jules Verne te vieren. Deze postzegels zijn getekend door Krzysztof Czubaszka, voorzitter van de PTJV, en worden uitgegeven door de Poolse Post. Strikt genomen zijn het geen postzegels, maar het lijkt erop dat ze voor bepaalde frankeringen kunnen worden gebruikt. Ze worden verkocht voor de prijs van 1,60 zloty (ongeveer € 0,25))

Dit aspect van de roman van Verne was pure fantasie. Voor het overige was hij allesbehalve een fantast. Dat kan niet gezegd worden over de maker van zijn grafmonument in Amiens. Hij creëerde een gelijkend beeld van Verne die de grafdeksel wegduwt en half uit zijn graf komt. Dat is nog eens fantasie.

De Titanic van het luchtruim (1937)

Het was een dag om naar uit te kijken: donderdag 6 mei 1937. De grootste en meest luxueuze zeppelin ter wereld zou aanleggen op marinevliegveld Lakehurst, in de Amerikaanse staat New Jersey.

Hoewel de LZ129 Hindenburg al tien keer eerder de Atlantische overtocht maakte, bleef de aankomst van het grootste en meest luxueuze luchtschip ter wereld een publiekstrekker. Het zwevende paleis – zeventig hutten voor vijftig passagiers, een lunchzaal, een eetzaal en een bar – was bovendien een staaltje van Duits vernuft en diende daarmee als uithangbord voor het Hitler-regime.

Die journalistiek interessante cocktail bracht ook verslaggever ‘Herb’ Morrison van radiozender WLS naar Lakehurst. Daar maakte hij uiteindelijk een van de bekendste rampverslagen uit de geschiedenis van de radiojournalistiek. Voor zijn ogen vatte de tweehonderd kubieke meter waterstof in de zestien enorme gascellen vlam. In 34 seconden kwamen 35 van de 97 mensen aan boord om het leven. Het ongeluk betekende het einde van de bouw van grote  en het gebruik van waterstof als ballonvulling. Maar was waterstof wel de oorzaak van de brand en daarmee van de ramp? Meer dan tachtig jaar later woedt nog altijd een verhit debat over het antwoord op die vraag. Vast staat dat de bouwers zich bewust waren van de gevaren van de brandbare waterstof.

De bemanningsleden droegen niet voor niets antistatische overalls en schoenen met hennepzolen. Voormalig NASA-ingenieur Addison Bain kwam na dertig jaar studie in 1997 tot de conclusie dat het de brandbare verf en de lakken op de romp van het luchtschip waren geweest die vlam hadden gevat. Waterstof zelf brandt namelijk nagenoeg onzichtbaar. Volgens hem ontstond een vonk toen de kletsnatte ankerkabels van de LZ129 de landingsmast raakten. Ze werkten als aarding voor alle tijdens de vlucht opgebouwde statisch-elektrische lading, volgens Bain. Deze brandbare verftheorie is door Alex Dessler, professor aan de universiteit van Arizona, in 2005 weer ontkracht. Wel onderschrijft hij de belangrijkste les van Bain: ‘Ik neem aan dat de moraal van het verhaal is: beschilder je luchtschip niet met raketbrandstof’.

NASA temt kracht van waterstof (1969)

Een hachelijk moment in de laatste minuten voor de lancering van de Apollo 11. Terwijl astronauten Neil Armstrong, Buzz Aldrin en Michael Collins instappen voor hun historische reis naar de maan, stokt het vullen van de brandstoftanks met vloeibare waterstof.

Vanuit de lift die hen naar het topje van de meer dan honderd meter hoge Saturnus V-raket brengt, hadden de astronauten halverwege technici koortsachtig kunnen zien werken. Zij proberen de brandstoftoevoer weer op gang te krijgen. Met succes: de Apollo 11 begint volgens schema op 16 juli 1969 om 9.32 uur lokale tijd aan de vlucht die niet alleen voor het eerst een mens naar de maan brengt, maar ook weer veilig terug.

Waterstof heeft een sleutelpositie in die maanreis. De Amerikaanse ruimteorganisatie en luchtmacht hebben vanaf de jaren vijftig zeer veel geld gestoken in de ontwikkeling van waterstof als brandstof. De redenen? De ruimterace met de Sovjet-Unie winnen en de wens om spionagevliegtuigen op ongekend grote hoogte te laten vliegen. Op plaatsen dus waar zuurstof spaarzaam is en traditionele brandstoffen niet meer te gebruiken zijn. Vloeibare waterstof vormde de oplossing. Het is lichter en krachtiger dan de alternatieven. Maar het veilig gebruik ervan, brengt tal van uitdagingen met zich mee. Bijvoorbeeld omdat de opslag van vloeibare waterstof plaatsvindt bij een temperatuur van -252,87 graden Celsius. Daar moeten tank, leidingen en alle lasnaden wel tegen kunnen. Om verbranding mogelijk te maken, moet de raket ook een tank met vloeibare zuurstof meenemen bij een temperatuur van -147 graden Celsius.

Bij de verbrandingsmotor komen zuurstof en waterstof dan bij elkaar om na ontbranding ongekend veel stuwkracht te veroorzaken. Al dat geweld moet dan ook wel weer te controleren zijn. Het temmen van waterstof wordt dan ook gezien als één van de grootste technologische prestaties van NASA.

Op 21 juli 1969 zet Neil Armstrong als eerste mens een voet op de maan. Aldrin volgt hem, terwijl Collins in het moederschip eenzaam cirkels om de maan draait. Drie dagen later keren zij veilig terug op aarde.

Gebruikte bron: Shell Venster magazine.

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Thematisch • België • Frankrijk • Monaco • Polen • Verenigde staten • Jules Verne

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(9 stemmen, gemiddeld: 4,89 uit 5)

Laden...