Oegstgeest

Oegstgeest is een gemeente in de provincie Zuid-Holland en buurgemeente van Leiden. De gemeente telt 25.485 inwoners (31 januari 2022, bron: CBS) en heeft een oppervlakte van 7,97 km². Het gedeelte geest in de naam verwijst naar de geestgronden, waarvan weinig over is gebleven omdat die in de zeventiende eeuw werden afgegraven ten behoeve van de stadsuitbreidingen van Leiden. De oudste aangetroffen spelling, in een kopie van een goederenlijst van de Sint-Maartenskerk te Utrecht uit de tiende eeuw luidt ‘Osgeresgeest’. Dit was een Friese spelling van de oorspronkelijke naam *Ansger-es-gaist. In het Fries veranderde /ans/ in /ōs/; dezelfde klankverandering is te zien in het aan Fries verwante Engels, waar de oudere vorm *gans- veranderde in goose. Naderhand begrepen de bewoners de naam niet meer en associeerden die met oogst of oost en verbasterden hem derhalve tot Oegstgeest en Oostgeest. De oorspronkelijke betekenis luidt dus: ‘akker op geestgrond, die toebehoort aan Osger’.

Het wapen in de Oldenkott albums (circa 1910).

Het grondgebied van Oegstgeest was vroeger groter dan van Leiden. De Wijk Transvaal in Leiden, is ontstaan uit annexaties (1896, 1920 en 1966) van grondgebied van Oegstgeest. Deze annexaties kwamen voort uit de behoefte van Leiden, van economische groei en aanwas van haar bevolking. En omdat Leiden geen mogelijkheid meer had om binnen haar grenzen te kunnen groeien, was er geen andere mogelijkheid. Leiden was toen nog geheel gelegen binnen de singels, en dit werkte als een keurslijf. De omliggende gemeenten zoals Zoeterwoude, Voorschoten en Oegstgeest, hadden volgens de toen geldende gedachte nog voldoende ruimte. Door deze annexatie is Leiden in de jaren 1880 tot 1930 dan ook behoorlijk gegroeid. Ook het gebied tussen de Morssingel, Morsweg en Hoge Morsweg  was voor 1900 nog grondgebied Oegstgeest. Ook het grote station Leiden (nu: Leiden Centraal) lag op grondgebied van Oegstgeest.

In het jaarlijkse onderzoek dat Bureau Louter in opdracht van Elsevier Weekblad (EW) doet naar de beste gemeenten van Nederland komt Oegstgeest op plek tien als hoogste in onze regio naar voren in 2022. In onze provincie is het zelfs de beste gemeente. Het is voor het 25e jaar op rij dat dat onderzoek is uitgevoerd.

Zoeterwoude staat op plek 24 van de lijst waarop in totaal 344 gemeenten worden vergeleken. Voorschoten staat op 41 en Leiderdorp op 66. Leiden moet genoegen nemen met een 154e positie. Voor de meest recente editie van Beste gemeenten toetsten de onderzoekers van Bureau Louter vooral feitelijke kenmerken van de woonomgeving. Er tellen 122 indicatoren mee. De gegevens komen onder meer van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Zie EW voor de ranglijst van alle gemeenten:

https://www.ewmagazine.nl/nederland/achtergrond/2022/08/25-jaar-beste-gemeenten-elke-plek-heeft-iets-te-bieden-895461/

Dorpsmarketing Oegstgeest

Dorpsmarketing Oegstgeest is de marketingorganisatie voor Oegstgeest. Sinds augustus 2017 houdt de Stichting Dorpsmarketing Oegstgeest (DO) zich bezig met het profileren en promoten van Oegstgeest bij bestaande en potentiële bewoners, bedrijven en bezoekers. Onze belangrijkste doelen zijn: meer economische en sociaal-culturele activiteiten te creëren, het beste in de eigen gemeenschap naar boven te halen, de dorpscultuur te versterken en de lokale economie te bevorderen. Dat is vastgelegd in de statuten van de stichting.

In samenwerking met publieke en private partijen, willen we Oegstgeest op een eenduidige en consistente manier op de kaart zetten. Dit doen we door:

• Een coördinatiepunt te zijn, verbindingen te creëren en kansen te benutten
• Samen te werken met partners zowel binnen het dorp als in de regio.
• Het bewaken en uitdragen van de Oegstgeester identiteit.
• Hoogwaardige belevingen te organiseren.

De afgelopen jaren en de komende jaren zal Dorpsmarketing Oegstgeest de doelstellingen waarmaken door middel van het uitlichten van verschillende thema’s:

• Oegstgeest top 10 woongemeente
• Terug naar Oegstgeest
• Oegstgeest schrijversdorp
• Herman Boerhaave (2018-2019)
• Kom nog eens terug (2020-2021)
• ESOF (European City of Science) met als thema Who Knows (2022-2023)

Oegstgeest schrijversdorp

Oegstgeest staat vooral bekend van de slogan ‘terug naar Oegstgeest’. Maar het dorp is meer dan alleen Jan Wolkers. De plaats telt wel honderd schrijvers. De bekendste schrijvers:

René Descartes

De bakermat voor Oegstgeest als schrijversdorp werd gelegd door René Descartes. Van 1641-1643 woonde en werkte hij op het kasteel Endegeest. Met zijn realistische uitspraak ‘ik denk dus ik ben’, legde hij de basis voor de moderne filosofie.

In 1895 verloor het kasteel zijn oorspronkelijke functie als woning van een machtig heer. Het werd een psychiatrische instelling. Wat bleef was het kasteel als inspiratiebron voor schrijvers. De auteurs Fritz Bernard Hotz, Hans Faverey en Frank Koenegracht werkten er als staflid. De schrijvers Jan Arends, Gerrit Achterberg en Jan Biesheuvel verbleven er enige tijd als patiënt.

P.C. Hooftprijs voor drie schrijvers uit Oegstgeest

Drie schrijvers, die in Oegstgeest woonden, ontvingen de P.C. Hooftprijs voor hun gehele oeuvre. Op de lijst staan:

• Frédéric Louis Bastet (in 2005). Hij schreef o.a. een biografie over Couperus. De jury noemde hem ‘een pionier van exotische poëzie’.
• Frits Bernard Hotz (in 1998). Hij stond bekend als ‘de nieuwe Elschot’ en als trombonist van jazzmuziek. De jury prees zijn ironische schrijftrant en zijn ‘prikkelend ontoeschietelijke stijl’.
• Jan Wolkers (in 1989). De jury noemde zijn werk ‘bijzonder indringend en opvallend’. Wolkers weigerde de prijs in ontvangst te nemen.

Jan Wolkers maand

De maand oktober staat in Oegstgeest ook dit jaar weer volop in het teken van Jan Wolkers, de schrijver, beeldhouwer en schilder die zijn geboortedorp landelijk bekendheid gaf  met zijn boek ‘Terug naar Oegstgeest’. Omdat deze veelzijdig kunstenaar op 19 oktober 1925 het levenslicht zag en op 26 oktober 2007 overleed is oktober dé Wolkers-maand. Op initiatief van Dorpsmarketing Oegstgeest zullen er in oktober uiteenlopende  activiteiten rondom Jan Wolkers plaatsvinden.

Boekpresentatie

Op 30 september jl. was de aftrap van deze maand vol met activiteiten bij voetbalclub ASC Oegstgeest. Onno Blom presenteert zijn boek ‘Genialiteit staat nooit buitenspel’ met daarin voetbalverhalen van Jan Wolkers. Onno Blom: ‘De titel is gekozen uit het tv-programma ‘Zomergasten’, waar Wolkers gast was in 1991. Hij liet beelden zien van Piet Keijzer. Toen er werd gescoord, en commentator Herman Kuiphof zich afvroeg of het buitenspel was, riep Wolkers: ‘Genialiteit staat nooit buitenspel!’. Een mooie uitspraak voor de titel van mijn nieuwe boek’.

Jan Wolkers was een bezeten voetballiefhebber. Als jongetje mocht hij van zijn streng gereformeerde vader niet voetballen op straat. Maar hij deed het toch – en liep het vuur uit zijn sloffen achter een kaal getrapt balletje aan. Stiekem sloop hij binnen bij de wedstrijden van ASC in zijn geboortedorp Oegstgeest. Wolkers keek naar voetbal op televisie als naar een schilderij van Mondriaan, maar wond zich vooral vreselijk op: ‘Dáárheen moet de bal, godverdomme, en dan gaat-ie ook daarheen!’ De gouden generatie voetballers uit de jaren zeventig vereerde hij als Griekse goden. Piet Keizer, de linksbuiten van Ajax met de virtuoze schaar, was zijn held. Wolkers zocht Sjaak Swart op in zijn sigarenzaak in Amsterdam-Oost en Willem van Hanegem en zijn volslanke vrouw Truus thuis in Hendrik Ido Ambacht. Met Johan Cruijff, net als hij de zoon van een arme winkelier, voelde hij zich ten diepste verbonden.

Tulpenboom

Woensdag 12 oktober: in samenwerking met de Hortus Botanicus Leiden wordt een ent van de Tulpenboom geplant op Landgoed Oud-Poelgeest. Het kunstwerk ‘het grote gele doek’ van Jan Wolkers is gebaseerd op de cadmiumgele kleur van de bladeren van de Tulpenboom in de herfst, die ook staat op landgoed Oud Poelgeest.

Vroege Vogels

Zondag 23 oktober: rechtstreekse uitzending van het radioprogramma ‘Vroege Vogels’ vanuit Kasteel Oud-Poelgeest, een van de plekken in Oegstgeest, die nauw verbonden is met het leven van Jan Wolkers en zijn werken. De uitzending op radio 1, van 07.00 tot 10.00 uur, staat  in het teken van de Wolkersprijs voor het beste Nederlandse natuurboek.

De vijf genomineerden natuur boeken van 2022:

https://www.bnnvara.nl/vroegevogels/artikelen/vijf-nominaties-jan-wolkers-prijs-2022-van-vogelzang-tot-fladdertak

Bibliotheken door het hele land staan in het teken van Jan Wolkers en Duurzaamheid in november 2019. Tijdens Nederland Leest, de grootste bibliotheekcampagne van Nederland, doet de bibliotheek een bloemlezing van natuurverhalen van Jan Wolkers cadeau met als titel Winterbloei.

Jan Wolkers was naast schrijver tevens een groot natuurmens: de natuur was voor hem een bron van bewondering en inspiratie. Zijn mooiste verhalen (waaronder niet eerder uitgegeven werk), dagboekfragmenten, gedichten, tekeningen en foto’s over de natuur worden door biograaf Onno Blom bij elkaar gebracht in de bundel Winterbloei. De teksten van Jan Wolkers worden vergezeld door persoonlijke en actuele columns van Aaf Brandt Corstius over duurzaamheid. Ronald Giphart, vaste ambassadeur van Nederland Leest, zal de bundel van een voorwoord voorzien.

Wolkerswandeling

Woensdag 26 oktober en zaterdag 29 oktober: speciale  Wolkerswandeling onder begeleiding van een gids langs diverse plaatsen (o.a. geboortehuis en lagere school) in het dorp die nauw met Wolkers verbonden zijn.  De wandeling start om 14.00 uur bij Kasteel Oud-Poelgeest en leidt onder andere langs zijn geboortehuis en zijn lagere school.  De kosten hiervan zijn 5 euro per persoon inclusief koffie/thee.

Overige activiteiten

Bij het gemeentehuis Oegstgeest staat het glaskunstwerk ‘Vrouwen in Verzet’ van Jan Wolkers en tegenover zijn geboortehuis aan de Deutzstraat 7 is het reusachtige muurgedicht De Herinnering te zien. Het Cultuurfonds Oegstgeest heeft het initiatief genomen voor de muurschildering van zijn gedicht ‘De Herinnering’.

Het is zo lang geleden
Dat het vergeten had moeten zijn,
Het is zo vers
Als een voetstap in het gras,
Als rook die wegtrekt uit een open raam,
Dauw die druppelt langs gewas
Door aarde en stof,
Een gedachte die niet meer was.

Nederland (2007): Weken van de Kaart, gedicht speciaal geschreven voor deze uitgave.

Bakkerij Hugo de Groot verkoopt de gehele maand ‘Wolkers-brood’ gevuld met Turks Fruit. De inspiratie daarvoor vormde Wolkers’ roman  ’Turks Fruit’ die in 1973 verfilmd werd en met ruim 3,3 miljoen bezoekers ‘nog steeds de succesvolste Nederlandse bioscoopfilm aller tijden is.

Turks Fruit (roman uit 1969) en Turks Fruit (film uit 1973)

Jan Wolkers was afkomstig uit een gereformeerd milieu en kwam uit een gezin van elf kinderen. Vader Wolkers bezat voor de Tweede Wereldoorlog een slecht lopende kruidenierswinkel in Oegstgeest. Jan Wolkers was driemaal getrouwd. In 1947 met Maria de Roo (1923-1993). Uit dit huwelijk werden drie kinderen geboren. Zijn tweede kind Eva overleed in 1951. Deze gebeurtenis zou Wolkers verwerken in de roman ‘Een roos van vlees’ (1963). In 1965 schreef Wolkers de roman ‘Terug naar Oegstgeest’. In deze roman vertelt Wolkers uitvoerig over zijn jeugd in Oegstgeest. Hij beschrijft met veel gevoel voor macabere en wansmakelijke details de vaak griezelige dingen. Ook zijn familieleden en buurtbewoners worden rauw en ongecensureerd beschreven. Daarnaast gaat de roman over het afstoten van het gereformeerde geloof. In 1987 werd ‘Terug naar Oegstgeest’ verfilmd door Theo van Gogh.

Nederland (2016): Jaar van het Boek.

In 1958 trouwde Wolkers met Annemarie Nauta. Het huwelijk zou niet lang duren. Deze periode vormde later de inspiratie voor de roman ‘Turks Fruit’. In deze liefdesroman uit 1969 staan centraal in het verhaal de relatie van de hoofdpersoon (een beeldhouwer die als naamloze ik-verteller optreedt) met zijn uit Alkmaar afkomstige vrouw Olga en de invloed die zij op hem heeft en heeft gehad. De roman is opgedragen aan Olga Stabulas. Olga, de hoofdpersoon uit dit boek, was gebaseerd op Nauta. Met Olga’s kanker en haar overlijden in zijn roman ‘Turks Fruit’ symboliseerde Wolkers het rouwproces dat hij doormaakte na het verbreken van de relatie met haar. Wie heeft ‘Turks Fruit’ op de schoolboekenlijst in het laatste examenjaar erop gezet? Ik denk duizenden scholieren.

Nederland (1995): Jaar van de Film.

Turks Fruit is een dramafilm uit 1973 van Paul Verhoeven met in de hoofdrollen Rutger Hauer en Monique van der Ven. Turks Fruit is met ruim 3,3 miljoen bezoekers de succesvolste Nederlandse bioscoopfilm aller tijden. De film kreeg een Oscarnominatie voor beste niet-Engelstalige productie en won, in 1999, na een publieksenquête tijdens het Nederlands Film Festival een speciale  Gouden Kalf voor ‘Beste Nederlandse film van de twintigste eeuw’.

In de bibliotheek Bollenstreek aan de Lange Voort zullen de boeken van Jan Wolkers de gehele maand uitgelicht te worden op een speciaal, daar voor ingerichte, tafel. Op de tiende sterfdag (19 oktober 2017) van Jan Wolkers verschijnt de lijvige biografie ‘Het Litteken van de Dood’ van Onno Blom. Het boek beschrijft het rebelse leven van de kunstenaar. Onno heeft meer dan 10 jaar aan gewerkt en heeft inzage gehad in alle Wolkers archieven.

Speciale Wolkersgerechten, veelal gericht op de voorkeuren van Wolkers, bij vijf horecagelegenheden. Dit zijn Kasteel Oud-Poelgeest, Villa Beukenhof, Snackbar ’t Haasje, Café de Gouwe en La Focaccia.

Gebruikte bron: Terugnaaroegstgeest.nl

Meer info:

Dorpsmarketing Oegstgeest – Wolkers maand:

https://www.terugnaaroegstgeest.com/oktober-wolkers-maand-2022

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Thematisch • Barbados • Monaco • Boeken

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(9 stemmen, gemiddeld: 4,67 uit 5)

Laden...