Lichtvervuiling

Lichtvervuiling is de verhoogde helderheid van de nachtelijke omgeving door gebruik van kunstlicht. Lichthinder is de overlast die mensen en dieren hiervan ondervinden. Lichtvervuiling is een vrij recent fenomeen. Het overvloedig verlichten van allerhande plaatsen veroorzaakt ecologische schade. Nachtverlichting, zoals verlichting van snelwegen en straten, gebouwen, objecten en assimilatieverlichting in de glastuinbouw, kan het biologische dag- en nachtritme van mensen en dieren verstoren. Planten worden beïnvloed in hun groeiwijze. Ook astronomische waarnemingen worden erdoor bemoeilijkt. Leiden is als onderdeel van de Randstad een van de meest lichtvervuilde plaatsen ter wereld. Zulk licht, of dat van kassen in de omgeving, blijft hangen boven de stad, en blokkeert het sterlicht.

Nederland (2015): Verlichting.

Daan Roosegaarde heeft voor PostNL verlichte postzegels ontworpen. Het postzegelvel toont een moderne kaart van Nederland op een heldere nacht in het voorjaar. De zegels geven inzicht in het dagelijks lichtgebruik. Kijk je nu van boven naar de aarde beneden of vanaf de aarde naar de sterrenhemel erboven. Het is een waanzinnig netwerk van licht, waardoor verbindingen tot stand komen. Het geeft inzicht in ons gedrag en de impact die het heeft op het landschap. Iedere losse postzegel laat een ander stukje Nederland zien.

Nederland (2011): ESA, tweede ruimtereis van André Kuipers.

Daan Roosegaarde heeft de postzegels ontworpen geïnspireerd door ruimtefoto’s van André Kuipers en satellietfoto’s van Nederland, waar hij zijn eigen interpretatie aan gaf. Roosegaarde verwerkte er met zijn studio ook een foutje in, vertelt hij aan de pers. ‘Vroeger verzonnen kaartenmakers een niet bestaand stadje of straatje op een plattegrond, zodat ze konden zien of iemand hun kaart had nagemaakt. Zo hebben wij in onze kaart op de postzegel ook een fout gemaakt.’ Voor wie zijn topografie (of de Nederlandse eilanden) goed kent, is de fout snel gevonden.

Seeing Stars Franeker

Studio Roosegaarde en UNESCO Werelderfgoed Nederland schakelen de lichten uit in Franeker om de sterren te zien als erfgoed op 14 december 2021. Niet voor niets is Franeker de aangewezen plaats voor deze primeur. Seeing Stars weerspiegelt hier de astronomische geschiedenis van deze stad. Franeker staat bekend om het oudste werkende planetarium ter wereld, het Eise Eisinga Planetarium.

Nederland (1994): Eise Eisinga en maanlanding 1969.

In het historische centrum vind je ook De Oortwolk fontein van 11fountains, een ode aan de wereldberoemde, in Franeker geboren astronoom Jan Hendrik Oort. Bovendien ligt de sterrenstad aangrenzend aan de Waddenzee UNESCO Werelderfgoed. Hier heb je nog toegang tot een ongerepte sterrenhemel en vind je de enige twee Dark Sky Parken in Nederland.

FRL Post (2019): 10 musea Friesland o.a. Koninklijke Eise Eisinga (7e zegel).

Seeing Stars Leiden

Leiden is dit jaar European City of Science. En daarbij past een cadeau voor álle inwoners van Leiden. Seeing Stars is een project van kunstenaar Daan Roosegaarde in samenwerking met UNESCO, de gemeente Leiden en vele andere stadspartners. Op zondag 25 september tussen 22.00 en 23.30 uur zetten we in grote delen van de stad alle verlichting uit. Dat doen we zowel binnen als buiten. Wie dan omhoogkijkt, kan zich vergapen aan sterren, zónder storende verlichting uit de omgeving.

Nederland (2006): Mooi Nederland – Leiden.

Voor het slagen van het project is een onbewolkte sterrenhemel een voorwaarde. Maar ook dat zoveel mogelijk lichten in de stad zijn gedoofd. Hoe donkerder het is, hoe meer sterren we zien. De organisatie van Seeing Stars Leiden roept alle inwoners van Leiden, en ook winkeliers, woningcoöperaties, horeca en bedrijven op om zondagavond 25 september alle verlichting, binnen en buiten, uit te zetten. Als dat lukt, zijn de sterren voor iedereen goed te zien.

Waar kan je het beste de sterrenhemel zien boven Leiden? De Oude Sterrewacht van Leiden is de oudste nog bestaande universitaire sterrenwacht ter wereld. Terwijl studenten van Universiteit Leiden college krijgen in het grootste gedeelte van het gebouw, dient het bezoekerscentrum in de kelder en de telescopen op het gebouw het brede publiek. De Leidse sterrenkundige Frederik Kaiser mocht in de tweede helft van de 19e eeuw een nieuwe sterrenwacht bouwen. Dat was nadat hij zich lang had moeten behelpen met een gammel lokaaltje op het dak van het Academiegebouw en met een gat in het dak van zijn eigen huis waar hij een telescoop doorheen kon steken. Kaiser kwam tot de conclusie dat de Hortus botanicus de beste locatie voor de nieuwe sterrenwacht was. Dat bracht hem echter zwaar in conflict met de curatoren van de Hortus. Kaisers makke was dat hij zich absoluut niet kon voorstellen dat een pluk planten belangrijker kon zijn dan de bestudering van het heelal. Maar Kaiser werd rector magnificus en toen zijn grootste opponent, de directeur van de Hortus, voor een jaar onderzoek ging doen in Indonesië, benutte Kaiser zijn functie en de gelegenheid. En toen was het snel gepiept: een kwart van de Hortus ging op de schop voor de sterrenwacht. Op 25 september 2022 van 11.00 tot 17.00 uur werd het Oude Sterrewacht Festival gehouden.

Botswana (1972): Night sky over Botswana.

Meer dan 80% van de wereldbevolking leeft onder een licht vervuilde hemel waardoor de schoonheid van het universum niet kan worden gezien. Maar er is een oplossing. ‘Iedereen zou het recht moeten hebben om de sterren te zien. Sterren kijken maakt dat je je verbonden kunt voelen met de immense kosmos, maar ook met elkaar. Het is een vorm van gemeenschappelijk en universeel erfgoed waar ik me graag voor inzet. Seeing Stars is een belangrijke stap hierin.’ – Kathleen Ferrier, voorzitter van de Nederlandse UNESCO Commissie.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Gekozen is voor deze datum omdat de maan, die het licht van nabije sterren kan overschreeuwen, niet zichtbaar is. De planeten Saturnus en Jupiter (in het zuiden) en de helderste sterren zullen zichtbaar zijn. Kijk met een telescoop of je de ringen van Saturnus kan zien. Misschien kunnen we ook het ruimtestation ISS om 22.09 uur als een heldere stip boven de westelijke horizon zien bewegen.

 

Van Gogh – De sterrennacht

Vanaf 1888, tijdens zijn verblijf te Arles, in wat door velen beschouwd wordt als zijn meest creatieve episode (februari 1888 – mei 1889) en waaruit 187 werken van zijn hand bekend zijn, heeft Van Gogh diverse stukken geschilderd die op ‘De sterrennacht’ lijken. Hij noemde deze periode zelf zijn ‘Studie van de sterrenhemel’. Zo schilderde hij in september 1888 het stuk ‘Sterrennacht boven de Rhône’, dat erg op dit schilderij lijkt. Vincent van Gogh maakte ‘De sterrennacht’ in juni 1889, toen hij gedurende langere tijd vrijwillig was opgenomen in het ziekenhuis van Saint-Paul-de-Mausole in Saint-Rémy-de-Provence voor een psychiatrische behandeling. Ook maakte hij een aantal pentekeningen met hetzelfde onderwerp. Halverwege september stuurde hij de sterrennachtschilderijen naar zijn broer in Parijs.

Vincent van Gogh – De sterrennacht (1889). Collectie: Museum of Modern Art in New York. Bron: Wikipedia.

Het schilderij is een nachttafereel met gele sterren boven een kleine stad met heuvels. Het is een uitzicht vanuit een denkbeeldig punt over een dorp met kerktoren en links een vlammende cipres en rechts olijfbomen tegen de heuvels op. Voor het gebruik van complementaire kleuren greep Van Gogh terug op Delacroix. Vaak wordt het schilderij geassocieerd met de woorden van Vincent van Gogh: ‘Waarom, vraag ik me af, zouden de stralende stippen in de lucht niet net zo makkelijk te bereiken zijn als de zwarte stippen op de kaart van Frankrijk? Net zoals we de trein naar Tarascon of Rouen nemen, gebruiken we de dood om naar de sterren te reizen.’ Hij schreef dit in een brief aan zijn broer Theo die hij verzond vanuit Arles op 9 of 10 juli 1888.

Grenada (2015): Vincent van Gogh – De sterrennacht (1889).

Van Gogh schilderde het stuk in een tijd dat hij een sterke drang naar religie voelde. Hierna zou hij in een depressie terechtkomen. Het is geschilderd in olieverf op doek en meet 73 bij 92 cm. Het wordt gezien als een van zijn grootste meesterwerken. Het behoort tot de permanente collectie van het Museum of Modern Art in New York.

Rwanda (1980): Vincent van Gogh – De sterrennacht (1889).

Meer info:

Seeing Stars Leiden: https://www.visitleiden.nl/nl/highlights/seeing-stars-leiden

Seeing Stars promofilm: https://www.youtube.com/watch?v=VESOBfcAk2c

Leiden 2022: https://leiden2022.nl/

Leiden 2022 Space Week: https://leiden2022.nl/highlights/space-week

Alle 350 blogs: https://www.postzegelblog.nl/author/randy-koo/

Wie nog meer wil lezen over de relatie tussen navigatie en de sterren kan ik deze titel aanbevelen, inmiddels 3e druk:

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Thematisch • Australië • Botswana • Japan • Nederland • Verenigde staten • Ruimtevaart • Vincent van Gogh

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(12 stemmen, gemiddeld: 4,50 uit 5)

Laden...