Woerden

Woerden is een gemeente in het westen van de provincie Utrecht, in het oosten van het Groene Hart. De gemeente bestaat uit de kernen Woerden, Harmelen, Kamerik en Zegveld. De gemeente Woerden heeft 52.918 inwoners (31 januari 2022, bron: CBS) en de stad Woerden heeft 38.310 inwoners (1 januari 2021).

Woerden ligt in het oosten van het Groene Hart van Holland, de groene zone omsloten door de Randstad. Buiten de bebouwing bestaat Woerden voor een groot deel uit weilanden en akkers. De gemeente Woerden is omringd door de gemeenten De Ronde Venen, Stichtse Vecht, Utrecht, Montfoort, Oudewater, Bodegraven-Reeuwijk en Nieuwkoop. De Oude Rijn loopt door Woerden en de riviertjes Linschoten en Grecht komen erin uit. In het centrum van de stad is de Oude Rijn in de jaren zestig gedempt. Men spreekt er nu van ‘Rijnstraat’. Op de frankeermachinestempel hierboven is het schematisch beter te zien. Woerden ligt op de spoorlijn Leiden – Utrecht.

Nederland (1954): FDC 1200 jaar Bonifatius (754 – 1954).

Woerden stamt uit de Romeinse tijd, toen rond 41 n.Chr het castellum Laurium op deze plek werd gesticht, op een natuurlijke hoogte. Dit castellum was een legerplaats langs de noordgrens van het Romeinse Rijk, die gevormd werd door de Rijn, tegenwoordig de Oude Rijn. Laurium is in gebruik geweest tot omstreeks 270. Er is een aantal Romeinse schepen in Woerden gevonden, en een replica wordt sinds 2009 gebruikt voor rondvaarten. Tussen 719 en 722 verbleef Bonifatius in Woerden om te prediken. Rond het jaar 795 werd Woerden Wyrda genoemd.

Vooraanzicht Sint-Bonaventurakerk. Foto: Erik Zachte / Wikipedia.

Woerden kreeg op 12 maart 1372 stadsrechten van hertog Albrecht van Beieren. In 1410 begon de bouw van het Kasteel van Woerden en in 1501 het stadhuis. Latere monumentale gebouwen zijn de Lutherse kerk (1646), de Pastorie (1672), Petruskerk (1673), de stellingmolen De Windhond (1755), het Arsenaal (1762), het Kruijthuis (1784), de Kazerne (1790), het Klooster (1899), de watertoren (1906) en de Sint-Bonaventurakerk (1892), die met zijn hoge naaldspits van verre het stadsgezicht domineert.

De stad had tot tweemaal toe zwaar te lijden onder de Fransen. De eerste keer was in het Rampjaar 1672. Woerden was toen onderdeel van de Oude Hollandse Waterlinie. De slag bij Kruipin vond plaats in de nacht van 11 oktober op 12 oktober 1672 bij het Fort Kruipin. De Fransen bezetten de stad gedurende een jaar, gedurende welk jaar zij een schrikbewind uitvoerden, waarbij vele gebouwen werden verbrand, waaronder de Petruskerk en archieven werden vernietigd.

Plundering van Woerden, 1813. Gravure gemaakt door Dirk Sluyter naar een tekening van Haatje Pieters Oosterhuis. Bron: Collectie Rijksmuseum.

De tweede maal dat de stad te lijden had van de Fransen was in 1813, aan het einde van de Franse Tijd, toen de bevolking iets te vroeg de kant van de prins van Oranje koos, namelijk toen de Franse soldaten zich nog in de stad bevonden. De Fransen namen hiervoor op een afschuwelijke manier wraak, door op 24 november de stad zwaar te plunderen en vele burgers te vermoorden. Bij deze slachtpartij, bekend als de Ramp van Woerden, werden 28 burgers gedood en raakten 37 gewond.

Heraldiek

Het oudste zegel van Woerden dateert uit 1277 en vertoont 3 ruiten. Op een wapenbord uit de kapittelkerk van St. Marie in Utrecht en het herautboek Gelre wordt het wapen afgebeeld als in goud drie ruiten van keel, voor Herman van Woerden. De eerste vermelding van een stadswapen dateert echter pas uit 1533, echter zonder beschrijving. De oudste afbeelding is echter pas op de stuivers geslagen tijdens het Spaanse beleg in 1575. Het wapen vertoont een in twee rijen schuinrechtsgeruite dwarsbalk, vergezeld van 3 ruiten. De dwarsbalk is waarschijnlijk toegevoegd tijdens de regering van de graven van Holland-Beieren. De oudste gekleurde afbeelding dateert van 1596 in een glas in de St. Janskerk te Gouda. Het wapen is goud met 3 ruiten val azuur en een dwarsbalk met twee rijen ruiten. In 1610 wordt het wapen met 3 rijen in de dwarsbalk afgebeeld in een eiken kist. De kleuren zijn overgeschilderd en dus waarschijnlijk niet autenthiek.

Meerdere afdelingen van de gemeente hadden vroeger ook aparte frankeermachine afstempelingen, zoals de Gemeentelijke Sociale Dienst.

Kaas en ERU

In Nederland wordt per jaar zo’n 750 miljoen kilo kaas geproduceerd. De Nederlanders eten hiervan zelf zo’n 310 miljoen kilo van op. De overige 440 miljoen kilo kaas wordt voornamelijk geëxporteerd naar Duitsland, Frankrijk en België. Het maken en verkopen van kaas en boter is rond 1900 in Woerden en omgeving al de belangrijkste bedrijfstak geworden, groter dan de pan- en steenfabrieken. Veel andere bedrijfstakken, zoals de handelaren in veevoer, marktschippers en fabrikanten van melkgereedschap profiteren daarvan. Woerden heeft op een gegeven moment zelfs de grootste kaasmarkt van Europa! En anno 2019, is het aandeel van de Woerdense kaashandel in Nederland nog steeds erg groot!

Woerden is een echte kaasstad. Het is dan ook de beste plek om het publiek te trakteren op een feestelijk kaasfestijn; de Boerenkaasmarkt!  De stad heeft een eeuwenoude kaasmarkttraditie die nog steeds bestaat. De eerste partijen kaas werden al in 1885 vanaf het omringende platteland naar het centrum van de stad Woerden vervoerd om te worden verhandeld. De Boerenkaasmarkt is er elke zaterdag in de zomermaanden vanaf begin juni tot eind augustus.

Na 1900 neemt het aantal zelfkazende boeren af en komen de stoomzuivelfabrieken op. Boeren verkopen hun melk tegen een goede prijs aan deze fabrieken en zijn op die manier van de zware werkzaamheden van het kaas- en boter maken af.  In 1934 richt Egbert Ruijs in Woerden een kaassmeltfabriek op, de ERU, nog altijd een toonaangevend bedrijf in de gemeente. Bij aankoop van een ERU Goudkuipje kon je voor BF 38 of Fl. 1,95 een speciale Suske en Wiske – Het gouden kuipje kopen in 1988.

Campina was een partner van de gemeente in het kader van de 2e Campina Ronde van het Groene Hart in 2008. Woerden was finishplaats. Campina was de naam van een grote Nederlandse zuivelcoöperatie waarvan de wortels teruggaan tot 1892. Eind 2008 fuseerde Campina met Friesland Foods en ontstond de nieuwe zuivelcoöperatie FrieslandCampina. Campina bestaat nog steeds als merknaam voor diverse zuivelproducten.

Groeten uit

Zien we u in Woerden om het stadsmuseum of de kaasmarkt te bezoeken? Of voor de 68e editie van de Woerdense vakantieweek, die  plaatsvindt van 12 t/m 20 augustus 2022. Op 20 augustus a.s. wordt de historische kaasmarkt gehouden.

Met de nieuwe zegel 650 jaar Woerden, sluit ik de blog af.

Meer info:

Beleef Woerden:

https://www.beleefwoerden.com/nl

https://www.beleefwoerden.com/nl/wat-te-doen/650-jaar-woerden

Woerden 650 jaar: https://woerden650.nl/

Stadsmuseum Woerden: https://www.stadsmuseumwoerden.nl/

Verhaal van Woerden: https://www.verhaalvanwoerden.nl/

Kaasmarkt: https://boerenmarktstad.nl/kaasmarkt/

Met dank aan de frankeermachineafstempelingen van Peter Janssen van:

https://www.frankeerstempel.nl/

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Thematisch

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(13 stemmen, gemiddeld: 4,62 uit 5)

Laden...