God op aarde, keizer Domitianus in Leiden

17 mei 2022, 15:37 uur - Randy Koo

Heeft u de expo ‘God op aarde: keizer Domitianus’ nog niet gezien? Dan gaat de tijd nu écht dringen, want na aanstaande zondag 22 mei sluit deze tijdelijke expo de deuren. Laat u meevoeren in het turbulente levensverhaal van keizer Domitianus. Bewonder de keizerlijke weelde en ontdek het Rome van de eerste eeuw na Christus, met het Colosseum als hart van de stad. Meer dan 275 objecten uit internationale musea zijn tentoongesteld. Gaat u mee?

Post Views: 1.774

200 jaar Rijksmuseum van Oudheden in 2018

Om even uw geheugen op te frissen. In 2018 kwam dit prachtige velletje uit voor het jubileum jaar in 2018: 200 jaar Rijksmuseum van Oudheden. Het Rijksmuseum van Oudheden (RMO) is het nationale archeologiemuseum van Nederland. Het is gevestigd in een oud herenhuis en begijnhof, een monumentaal gebouwencomplex in eigendom van de Staat (Rijksvastgoedbedrijf), aan het Rapenburg in Leiden.

Nederland (2018): 200 jaar Rijksmuseum van Oudheden.

Koning Willem I stichtte het RMO in 1818 en benoemde de Leidse hoogleraar archeologie C.J.C. Reuvens (1793-1835) als eerste directeur. Het museum beheert collecties van archeologische artefacten afkomstig uit culturen die van grote invloed zijn geweest op onze hedendaagse cultuur. Daarnaast beheert het museum ook de topstukken van de Nederlandse archeologie daterend van de prehistorie tot aan het einde van de middeleeuwen.

Nederland (2018): 200 jaar Rijksmuseum van Oudheden, postzegelmapjes 572a en 572b.

De collectie is verdeeld over een aantal afdelingen, een indeling die is doorgevoerd in de vaste tentoonstelling. De afdelingen zijn:

Egypte
Nabije Oosten
de Klassieke Wereld (Griekenland, Etrurië, Romeinse Rijk)
Nederland (Prehistorisch Nederland, Romeins Nederland, Middeleeuws Nederland)

Er zijn ook speciale activiteiten voor kinderen: Het is bijvoorbeeld mogelijk een speurtocht door het museum te maken en zijn er op bijzondere dagen kinderrondleidingen. Tijdens de vakanties zijn er educatieve kinderactiviteiten. Naast deze particuliere activiteiten heeft het Rijksmuseum van Oudheden een educatieve functie waarbij schoolklassen op bezoek komen. Het doel hiervan is een kennismaking met de Oudheid.

Nederland (2018): 200 jaar Rijksmuseum van Oudheden, prestigeboekje nr 74.

Ontwerper Jaap Biemans (artdirector van Volkskrant Magazine) is erin geslaagd om te kiezen voor een modern ontwerp voor een ‘oud’ museum. Daar is hij volledig in geslaagd of zoals hij zelf mededeelde in de pers: ‘Ik wilde wegblijven bij stoffige associaties die mensen misschien hebben als ze aan een oudheidkundig museum denken.’

Keizer Domitianus (51 – 96) en zijn gebouwen

Spanje (2021): Wonderen van de moderne wereld (Colosseum).

Keizer Domitianus kwam uit de Flavische dynastie. Dat is een dynastie van Romeinse keizers die van 69 tot 96 aan de macht was. De Flavii (Latijn: blond) waren een rijke Romeinse familie, die tot de patriciërs gerekend werden. De Flavii brachten uiteindelijk drie keizers voort. De mannen kregen de naam Flavius, de vrouwen Flavia. Na het einde van de Flavische dynastie werd Flavius een populaire naam onder de edelen. Het Flavische Huis kwam op na een burgeroorlog in 69 die het einde had betekend van de Julisch-Claudische dynastie (laatste keizer Nero). Keizers van de dynastie (met regeerperiode) waren: Vespasianus (69 – 79), Titus (79 – 81), Domitianus (81 – 96).

In de tijd van zijn vader Vespasianus en broer Titus floreerden kunst en literatuur. Domitianus voltooide hun bouwplannen. Bovendien vonden er opmerkelijke historische gebeurtenissen plaats, zoals de uitbarsting van de Vesuvius (79 na Chr.), waarbij Pompeï en Herculaneum verwoest werden. Enorme branden in Rome in 80 na Chr. ontketenden een ware bouwexplosie. Veel van de nieuwe monumenten uit die periode zijn vandaag de dag nog steeds te zien: het Colosseum, de boog van Titus, het paleis op de Palatijn, het Circus Maximus en de resten van Domitianus’ stadion, onder de Piazza Navona.

Een van eremonumenten die gebouwd is door keizer Domitianus is de Boog van Titus (Forum Romanum), Zie zegel rechtsboven. Nog duidelijker is de foto hieronder:

Boog van Titus (Forum Romanum). Foto: Rabax63 / Wikipedia.

De Boog van Titus is gebouwd op het hoogste punt van de Via Sacra, op de heuvel Velia. Dit is de toegang tot het Forum Romanum vanaf het dal van het Colosseum. De enkele boog is vermoedelijk in 81 na Chr. door keizer Domitianus gebouwd, ter ere van zijn vergoddelijkte broer en voorganger Titus. Het monument is dus postuum gebouwd, en heeft niets van doen met Titus’ triomftocht in 71, die er echter wel op is afgebeeld. De ereboog is gebouwd uit marmer en is 13,5 meter breed, 15,5 hoog en 4,75 diep. De doorgang is 8,3 meter hoog en 5,36 breed. Boven op de boog stond vroeger waarschijnlijk een standbeeld van Titus in een wagen voortgetrokken door olifanten. De boog is de oudste, nog staande ereboog in Rome. Op de oostelijke attiek van de boog staat een grote inscriptie gegraveerd. Oorspronkelijk waren er bronzen letters in de inscriptie, maar deze zijn verdwenen. De gaten waarin de letters waren vastgemaakt zijn nog te zien.

De Latijnse tekst luidt:

SENATVS

POPVLVSQVE·ROMANVS

DIVO·TITO·DIVI·VESPASIANI·F(ilio)

VESPASIANO·AVGVSTO

De vertaling luidt:

De Senaat

en het Volk van Rome

(dragen dit op aan) de vergoddelijkte Titus, zoon van de vergoddelijkte Vespasianus,

Vespasianus Augustus.

Valt u iets op aan de Latijnse tekst? SENATVS POPVLVSQVE·ROMANVS (SPQR). SPQR betekent ‘De Senaat en het Volk van Rome’, de zinsnede die fungeerde als de officiële naam van het Romeinse Rijk. De afkorting werd als insigne gebruikt vanaf de tijd van de Romeinse Republiek en stond als inscriptie op openbare gebouwen en triomfbogen. Het is niet bekend waar of wanneer de uitdrukking oorspronkelijk is ontstaan, maar ze is niet weg te denken uit de Romeinse geschiedenis. Het huidige gemeentebestuur van Rome handhaaft nog steeds SPQR in het wapen van de stad, op vele publieke gebouwen en op de putdeksels van het stedelijk waterleidingbedrijf. De folklore wil dat dit een idee was van Mussolini, maar de oudste deksels dateren van voor zijn tijd.

Aan de heerschappij van Domitianus kwam op 18 september 96 abrupt een einde toen hij in zijn eigen paleis werd vermoord. Deze moord was het resultaat van een samenzwering waarbij leden van Domitianus’ eigen hofhouding samenspanden met delen van de pretoriaanse garde. Bij deze samenzwering waren mogelijk zijn vrouw Domitia en officieren van de pretoriaanse garde betrokken.

Nog op dezelfde dag van de moord werd hij opgevolgd door de vroegere vriend van zijn vader Nerva. Na zijn dood, werd de nagedachtenis aan Domitianus vervloekt door de Romeinse Senaat. Senatoriale auteurs zoals Tacitus, Plinius de Jongere en Suetonius publiceerden geschriften waarin de opvatting werd gepropageerd dat Domitianus een wrede en paranoïde tiran zou zijn geweest. Moderne geschiedkundigen relativeren deze opvatting; in plaats daarvan karakteriseren zij Domitianus als een meedogenloze, maar wel efficiënte autocraat, wiens culturele, economische en politieke programma het fundament legde voor de relatief vreedzame tweede eeuw.

Meer dan 275 objecten

In de tentoonstellingszalen zijn meer dan 275 objecten verzameld, waaronder talloze topstukken uit beroemde, internationaal bekende musea, zoals de Musei Capitolini (Rome), de Musei Vaticani (Vaticaanstad), het Museo Archeologico Nazionale (Napels), het British Museum (Londen), het Musée du Louvre (Parijs), het Metropolitan Museum of Art (New York) en het J. Paul Getty Museum (Los Angeles).