War in Ukraine: songfestival

03 maart 2022, 9:12 uur - Randy Koo

De EBU (European Broadcasting Union) schorst Rusland als lid waardoor Rusland niet mee kan doen met het 66e Eurovisie Songfestival 2022 in Turijn. De Russische omroepen VGTRK, C1R en RDO zijn ook geschorst door de EBU waardoor er voorlopig geen nieuwe deelnames meer komen. Wat waren de resultaten van Oekraïne en Rusland tijdens het Eurovisie Songfestival? Politiek en cultuur waren toen al thema’s van de ingezonden liedjes te midden van politieke omwentelingen, annexaties en oorlogen.

Post Views: 1.755

Oekraïne

Oekraïne is op het Eurovisie Songfestival vaak erg succesvol. Van de 16 deelnames eindigden er 10 bij de beste tien. Tweemaal won Oekraïne het songfestival. Naast de twee zeges eindigde Oekraïne ook nog tweemaal op de tweede plaats. Dat gebeurde in 2007 met Vjerka Serdjoetsjka en in 2008 met Ani Lorak. Het land werd nog nooit uitgeschakeld in de halve finale. Sinds het debuut in 2003 heeft Oekraïne ieder jaar aan het songfestival deelgenomen, met uitzondering van 2015, toen het zich terugtrok vanwege de Russisch-Oekraïense oorlog (2014).

2004: Ruslana – Wild Dances

Wild Dances is de Engelstalige titel van de single van zangeres Ruslana. Met dit lied werd Ruslana winnares van het Eurovisie Songfestival 2004 met 280 punten; het hoogste aantal punten ooit. Ruslana won het 49e songfestival, dat gehouden werd in Istanboel (Turkije). Het lied werd gezongen in het Engels en het Oekraïens. Het was de eerste keer sinds de herinvoering van de vrije taalregel in 1999 dat een lied won dat niet volledig in het Engels gezongen werd.

Oekraïne (2005): Ruslana winnaar 2004.

Ruslana – Wild Dances (Oekraïne), live 2004:

https://www.youtube.com/watch?v=10XR67NQcAc

2016: Jamala – 1944

1944 is een lied van de Oekraïense zangeres Jamala. Ze won het Eurovisie Songfestival van 2016. Het is een protestlied over de verdrijving van Krim-Tataren in 1944 door Stalin. Jamala won het 61e songfestival, dat gehouden werd in Stockholm (Zweden) met 534 punten.

Het lied is gesitueerd in de Sovjet-Unie in het jaar 1944. In dat jaar deporteerden troepen onder bevel van Stalin 240.000 Krim-Tataren naar Centraal-Azië. Ze zingt onder meer (vertaald): ‘Wanneer de vreemdelingen komen… komen ze naar je huis, vermoorden ze je allemaal en zeggen ze: ‘we zijn niet schuldig’. Het lied is deels in het Engels, deels in het Krim-Tataars gezongen.

Sovjet-Unie (1933): Krim-Tataren als regio van de Sovjet-Unie.

Ondanks het feit dat het zich afspeelt in 1944, aan het eind van de Tweede-Wereldoorlog, is het thema politiek beladen. Twee jaar voor dit songfestival begon namelijk de Krimcrisis, waarna Rusland onder leiding van Poetin de macht over dit schiereiland overnam. Vanwege de politieke gevoeligheid probeerde Rusland in aanloop naar het festival om het nummer tegen te houden. Volgens de EBU zou het om een ‘moeilijk onderwerp’ gaan. Het lied zou echter geen politieke teksten bevatten, waardoor het toestemming kreeg om opgevoerd te worden tijdens het festival.

Oekraïne (2017): Jamala winnaar 2016.

Jamala – 1944 (Oekraïne), live 2016:

https://www.youtube.com/watch?v=B-rnM-MwRHY

Organisatie 2005

Het festival vond voor het eerst plaats in Kiev (Oekraïne), kort na de Oranjerevolutie (2004) daar. De revolutie en het nieuwe bewind waren duidelijk tijdens het festival te zien. De Oekraïense inzending was een van de symboolliederen van de revolutie en tijdens de uitvoering ervan maakten twee dansers met geketende armen duidelijk waarvoor het nummer stond. Tijdens het nummer van Noorwegen werd met een oranje vlag gezwaaid en op het einde van het festival mocht president Viktor Joesjtsjenko een speciale prijs aan de winnares overhandigen. Het thema van dit jaar was ‘Awakening’, een verwijzing naar de politieke omwenteling (Oranjerevolutie) die in Oekraïne had plaatsgevonden. Oranje (revolutie) en groen (hoop) waren de overheersende kleuren van deze editie. Het logo van dit jaar was hetzelfde als vorig jaar: ‘Eurovision’, met een hartje in de plaats van een ‘v’. De Oekraïense vlag was in het hartje opgenomen.

Rusland

Rusland doet sinds 1994 mee aan het Eurovisie Songfestival. In totaal heeft het land nu 23 keer deelgenomen. Rusland won één keer met Dima Bilan en het lied ‘Believe’ tijdens de 53e editie in Belgrado (Servië) in 2008.

Servië (2008): Eurovisie Songfestival Belgrado.

Dima Bilan – Believe (Rusland), live 2008:

https://www.youtube.com/watch?v=-72s4WzUcKI

In aanloop naar het Eurovisie Songfestival 2017 was het lange tijd onzeker of Rusland aan deze editie zou meedoen. Op sociale media werd rekening gehouden met een eventuele terugtrekking. Vlak voor de deadline werd echter bekend dat Rusland de verlamde zangeres Joelia Samojlova naar Kiev zou sturen met het nummer Flame is burning. De Oekraïense veiligheidsdienst stelde hierop een onderzoek in naar de zangeres. Zij zou in 2015 via Rusland naar de Krim zijn gereisd om er een optreden te geven, wat volgens de Oekraïense autoriteiten een zware overtreding is. Op 22 maart 2017 besliste Oekraïne om Samojlova een inreisverbod van drie jaar te geven, waardoor zij Rusland niet kon vertegenwoordigen in Kiev. De EBU betreurde de beslissing en kwam daags hierna met een uniek voorstel om Samojlova elders te laten optreden en haar met een live-verbinding via satelliet toch deel te laten nemen aan de wedstrijd. Dit compromis werd echter door zowel Rusland als Oekraïne verworpen. Rusland verklaarde alleen aan te willen treden in Kiev zelf en dreigde anders het songfestival voortaan te boycotten. Op 13 april 2017, een maand voor het songfestival, maakte de Russische omroep bekend zich terug te trekken voor het songfestival van 2017. Het evenement werd in Rusland ook niet uitgezonden. Het was voor het eerst sinds 1999 dat Rusland afwezig was op het Eurovisiesongfestival. Rusland heeft nooit een Eurovisie Songfestival postzegel uitgegeven.

Russians

Russians is een politiek gemotiveerd lied van de singer-songwriter Sting, uitgebracht op het album The Dream of the Blue Turtles in 1985, vier jaar voor het einde van de Koude Oorlog.

Sovjet-Unie (1991): 100e geboortejaar Sergej Prokofjev (1891-1953)

Sting bekritiseert in het nummer beide kanten van het IJzeren Gordijn. De melodie is die van de Romance uit de suite Luitenant Kizjevan de Russische componist Sergej Prokofjev. Een citaat luidt:

There is no such thing as a winnable war, it’s a lie we do not believe anymore

Elders in de tekst is sprake van ‘Oppenheimer’s deadly toy’. Dit speelgoed is de atoombom die ten tijde van de Tweede Wereldoorlog in het Manhattenproject met als wetenschappelijk directeur Robert Oppenheimer was ontwikkeld en ten slotte werd gebruikt. Daarna wordt de toon positiever en spreekt hij de hoop uit dat ook de Russen hun kinderen liefhebben. Dan, zo is de redenering, is alle vrees overbodig.