Naar aanleiding van de artikels ‘De Rode Kruis zegels van 1927’ in de december- & januari-edities van Filatelie 12 & 1, waarin druk- en gebruik-technische aspecten in woord en beeld door Henk Hospers gedetailleerd worden belicht, heb ik dit artikel samengesteld. Ik schenk aandacht aan diverse vormgevingsaspecten van deze emissie. Aldus ontstaat een meer veelzijdig totaalbeeld van de Rode Kruis-postzegelemissie 1927.
Rode Kruis-postzegels 1927
In de Rode Kruis-emissie 1927 is geen eenheidsgedachte te bespeuren. Drie ontwerpers E. Reitsma-Valença, Debora Duyvis en C.A. Lion Cachet hebben vooraf geen vormgevingslijn uitgestippeld op welke wijze zij een persoon van het koningshuis op de postzegel in beeld zouden brengen. Onafhankelijk van elkaar zijn de vijf postzegels tot stand gekomen. Reitsma-Valença heeft drie postzegels ontworpen, Duyvis en Lion Cachet elk eentje.
Geraffineerd licht-donker-spel
- Leden van het koninklijk Huis hebben belangrijke functies in het Rode Kruis vervuld. Koning Willem III was een van de mede-oprichters, prins Hendrik was voorzitter van de vereniging en koningin Emma heeft in 1922 de eerste steen van het Rode Kruis-ziekenhuis in Den Haag gelegd.
- Op de 2, 5 en 7½ cent postzegels is een geraffineerde wijze het licht-donker-spel toegepast, waardoor de portretkoppen ruimtelijk voor de achtergrond staan.
- De weldoordachte wisseling in het clair-obscur tussen de naar links kijkende vorstelijke portretten en achtergrond geeft een levendig totaalbeeld.
- Prins Hendrik is gekleed in een generaalsuniform met opstekende kraag, waarop naast een kruis ook vier sterren zijn afgebeeld.
- De met kleur gevulde, volumineus-hoekige letters zijn voor een witte achtergrond door drie kaderlijnen tot een eenheid samengesmolten. Dezelfde benadering is ook op beide jaartallen toegepast, waarbij de kaderlijnen ontbreken. Linksboven is de frankeerwaarde in de achtergrondkleur uitgespaard.
Onsamenhangend geheel
De 3 cent Rode Kruis-postzegel bestaat uit een samenraapsel van losstaande beeldelementen:
- Koningin-regentes Emma treedt met een ‘drie-kwart-gezicht’ ooglijk én persoonlijk in contact met de beschouwer van de postzegel (vooruitstrevende noviteit in 1927). Zij ‘vraagt’ op deze betrokken wijze voor de 3 cent postzegel 5 cent te betalen. Met de koop van deze weldadigheidspostzegels verricht men een weldaad. Vermeldenswaardig is de afwezigheid van het bijslag-bedrag op de postzegels.
- Uit eerbied voor Willem III draagt koningin Emma na het overlijden van haar man een witte zijden sluier.
- In een dicht gerasterd hokjespatroon is door gedeeltelijke afwezigheid van horizontale lijnstukjes een kruis ontstaan in een driehoekige vorm.
- De vermelding van frankeerwaarde én herdenkingsjaren is voor het grootste deel in de witte uitsparing van de achtergrond (horizontale-lijn-structuur) geplaatst.
- De belettering ‘Nederland Roode Kruis’ is in hoofdletters met schreef uitgevoerd. Opvallend zijn de twee schuin geplaatste ‘O’ ‘s daarin.
Symbolisering Rode Kruis-werk
Acht vliegende duiven komen van alle kanten. Zij stellen in deze metaforische vergelijking Rode Kruis-soldaten voor, die onder de ‘dekking’ van een rood kruis leed-verzachtende hulp, bijstand en ondersteuning aan oorlogsslachtoffers verlenen.
Er kan ook gesteld worden dat de vliegende duiven via de personificatie (als beeldspraak) het abstracte begrip ‘hulp bieden aan’ op een ‘zichtbare’ manier levendig tot leven brengen.
Overeenkomst & tegenstelling
Het enige overeenkomstige van de vijf postzegels is de vermelding van de landsnaam, jaartallen en frankeerwaarde. Vermeldenswaardig is het feit dat op drie postzegels ‘Roode Kruis Nederland’ staat en op eentje ‘Nederland Roode Kruis’.
Het Roode Kruis wordt vier keer in woord en één keer in beeld opgevoerd, maar dan tweekleurig.
Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Historisch • Thematisch • Nederland • Nederland
Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?
Kijk dan bij Collect Club.
(4 stemmen, gemiddeld: 3,50 uit 5)
Laden...
Reacties (3) Schrijf een reactie
Bate,zelf kijk ik nooit of postzegels uitgegeven op één en dezelfde dag bij elkaar passen in een serie. Postzegels worden uitgegeven om ermee te kunnen frankeren heb ik altijd begrepen en daarom is de vormgeving van de postzegel een punt van mogelijke aandacht en niet de vormgeving van een serie postzegels. Een postzegel die voor het doel, frankering, wordt gebruikt bereikt de geadresseerde die al dan niet de op de kaart of envelop geplakte postzegel(s) bekijkt op vormgeving. En of deze qua vormgeving past in een serie is voor deze geadresseerde tot niet van belang? De vormgeving van een postzegel is altijd een punt van discussie maar van een hele serie? Of worden postzegels uitsluitend uitgegeven ten behoeve van verzamelaars die alleen maar letten op de vormgeving? Ik vind het juist leuk en verrassend als een serie bestaat uit heel divers vormgegeven postzegels, maar ja, wie ben ik? Discussie zal altijd blijven bestaan. Maar dat een serie altijd moet bestaan uit op dezelfde wijze vormgegeven postzegels gaat mij te ver.
Ik ben het met Cees eens. Ik vind het totaal niet storend dat de vormgeving divers is. Het heeft juist wel weer wat. En als de postinstantie over drie verschillende ontwerpers de opdracht verdeeld, dan is het logisch dat de uitkomst divers is. Iedere vormgever heeft zijn eigen stijl. Ik zit nu in mijn catalogus te bladeren en zie dat deze diversiteit in verschillende series voorkomt begin van de vorige eeuw.
Ik vind juist een eenheid in de verscheidenheid. Het zelfde idee en toch verschillend, behalve die vijfde zegel dan. Die valt wel uit de toon maar is toch niet onaardig. Och leuke serie voor die tijd en sinds wanneer wordt er iets aan de verzamelaar gevraagd?
Schrijf een reactie
(registratie is niet nodig)