Geschiedenis kerstboom

De kerstboom wordt elk jaar weer door veel mensen opgezet om de sfeer rond kerst in huis te verhogen. In Nederland worden jaarlijks zo’n 2,5 miljoen kerstbomen verkocht: een enorm aantal. Veel mensen combineren het gebruik van de kerstboom met het uitdelen cadeautjes. Waar komt de traditie van de kerstboom opzetten, behangen met lichtjes, eigenlijk vandaan? Een korte geschiedenis van de kerstboom.

 

Germaanse herkomst

De kerstboom is vermoedelijk ontstaan uit Germaanse tradities. Maar ook van de Romeinen is bekend dat ze hun huis versierden met groene takken en verlichting. Bij de Romeinen en Germanen stonden groene bomen en takken symbool voor vruchtbaarheid en goddelijkheid. Hierbij viel het hen op dat er één boomsoort was die altijd groen bleef: de dennenboom. Andere bomen verloren hun bladeren of werden bruinig, maar de dennenboom niet. Uit de keuze voor de versierselen, zoals sterren en manen, blijkt wel dat men de boom enige goddelijkheid toedichtte.

De groene boom kondigde ook de nieuwe lente aan, een tijd van bloei. Daarom zetten de Germanen tijdens de midwinternacht, de kortste dag van het jaar, een groene boom neer. Vaak in het midden van het dorp. Deze werd dan versierd met appeltjes en andere attributen, die het begin van een nieuw seizoen aanduidden.

Bonifatius en de kerstboom

Bonifatius hakt de boom. Schilderij uit 1737. Kunstenaar onbekend. Bron: Wikipedia.

Zo kwam de heilige Bonifatius ergens in het begin van de 8e eeuw aan in de stad Geismar nabij Kassel. Hij zag daar hoe een heilige Donareik (genoemd naar de Noorse dondergod Thor) vereerd werd met vuren en dierenoffers. Bonifatius was er zich van bewust dat dit soort gebruiken het ‘heidense’ geloof in stand hielden, en hij velde met veel bombarie de boom. De legende vertelt, dat de boom al bij de eerste bijlslagen omviel. Uit de boom werden vier balken gehouwen, die gebruikt werden voor de bouw van de plaatselijke christelijke kerk. Maar uit de stronk van de eik, zou vervolgens een zilverspar zijn gegroeid. Dit wordt beschouwd als de eerste kerstboom. Zoals bekend werd Bonifatius gedood bij Dokkum toen hij op zendelingstocht was, zeer waarschijnlijk op of rondom 5 juni 754.

 

 

 

 

 

 

 

Luther en de kerstboom

Volgens de mythe: ‘Luther wandelde eens door een uitgestrekt, eenzaam woud op de vooravond van Kerstmis in het jaar 1536. Aan de hemel twinkelden ontelbare sterren. Peinzend keek hij om zich heen en raakte diep onder de indruk van de statige dennen en sparren. Het leek alsof de kruinen tot aan de hemel reikten. Een hemel vol licht van glanzende sterren. Hij kon de verleiding niet weerstaan iets van al dat mooie mee naar huis te nemen. Hij hakte een kleine spar om en thuis gekomen versierde hij het voor de kinderen. Hij legde er kleine geschenken onder en vertelde zijn kinderen een prachtig verhaal over ‘het Licht dezer wereld’.’

 

 

 

 

 

In een andere vertelling van deze Luther-mythe gaat het niet direct over dit ‘Licht der wereld’. Luther verwees volgens deze versie met het versieren van een kerstboom naar de boom van goed en kwaad in het scheppingsverhaal. De versieringen (appeltjes, kerstballen en dergelijke) verwijzen naar de vrucht die Adam en Eva plukten van deze boom. De piek (of de ster) in de top van de kerstboom refereert aan de ster die de wijzen de weg wees naar de stal met het kindje Jezus. Zo hadden de protestanten – die geen kerststal in huis wilden hebben – een eigen kerstsymbool. De katholieke kerk weerde dit symbool lange tijd door zijn vermeende heidense oorsprong.

Nader onderzoek wijst uit dat er geen enkel bewijs is voor Luthers vermeende uitvinding van de kerstboom, het gaat hier dus duidelijk om een mythe. Het is wel waarschijnlijk dat in het Lutherse Duitsland begin 17e eeuw de eerste versierde kerstbomen op markten hun intrede deden. Het versieren van bomen rondom de winterperiode was een Germaans gebruik.

Kerstboom in de Verenigde Staten

Omstreeks 1800 zorgden Duitse emigranten ervoor dat de traditie van de kerstboom de oceaan overstak en ook in de Verenigde Staten ingang vond. Het duurde slechts zo’n vijftig jaar voordat de kerstboom in de Verenigde Staten commercieel werd. De bomen werden steeds groter en telkens uitbundiger versierd. In 1853 zorgde president Franklin Pierce ervoor dat er voor het eerst een kerstboom verscheen in het Witte Huis in Washington. Ook de Amerikaanse presidenten gingen dus overstag.

 

President Theodore Roosevelt, alias ‘Teddy’, probeerde in 1901 overigens om de kerstboom te verbieden. Het was namelijk de gewoonte om de bomen uit de bossen te halen en volgens Roosevelt was dit desastreus voor de bomenvoorraad. De twee zoons van Roosevelt kwamen in actie en schakelden de natuurbeschermer Gifford Pinchot in, die Teddy Roosevelt ervan overtuigde dat het kerstboomgebruik niet schadelijk was voor de Amerikaanse bebossing.

Grootste kerstboom ter wereld

Gubbio is een middeleeuwse stad in de Italiaanse regio Umbrië. De stad heeft ongeveer 17.000 inwoners. Gubbio werd in de derde eeuw gesticht door de Umbriërs als Tota Ikuvina, dat in de eerste eeuw was uitgegroeid tot een Romeinse kolonie. In de elfde eeuw verwierf de stad onafhankelijkheid.

Uitzicht Gubbio. Foto: Danielac (Wikipedia).

De 13e-eeuwse duomo wordt gedragen door sierlijke bogen die biddende handen voorstellen. Verder is er in de stad het Palazzo dei Consoli: een 14de-eeuws paleis dat het silhouet van Gubbio bepaalt.

Gubbio is vooral bekend door Festa dei Ceri, het Festival van de Kaarsen. Het ‘Festival van de Kaarsen’ begint op de eerste zondag van mei als de Ceri, de ‘kaarsen’, van de basiliek van Sant’Ubaldo, hoog op de berg Ingino bij Gubbio naar beneden gebracht worden. Ze worden tijdelijk neergezet in het Palazzo dei Consoli. Elk jaar op 15 mei is het feest in Gubbio. Aan de vooravond van de herdenking van de sterfdag van de patroonheilige Sant’Ubaldo van Gubbio wordt de Corsa dei Ceri, de ‘Race van de Kaarsen’, gehouden.

De Ceri zijn drie grote handgemaakte houten kaarsen, achthoekig van vorm en mooi versierd met in de top de beeldjes van drie heiligen. De heiligen zijn Sant’Ubaldo, de patroonheilige van Gubbio en de beschermheer van de metselaars en steenhouwers, San Giorgio, de beschermheer van de handwerk- en kooplieden en Sant’Antonio Abate, de beschermheer van de boeren en studenten. De 4 meter grote kaarsen wegen elk 400 kg. Voor de race worden ze op een soort draagbaar geplaatst, zodat ze op de schouders van de ceraioli, de kaarsendragers, al rennend door de straten van Gubbio worden gedragen tot aan de basiliek van Sant’Ubaldo op de top van de Monte Ingino. Zie de kaarsen en de optocht op bovenstaande zegel.

 

 

 

 

 

 

 

 

Sinds 1981 maken de inwoners van Gubbio tegen de helling van de Monte Ingino een enorme ‘kerstboom’ door zo’n 800 grote lampen aan meer dan 8 kilometer elektriciteitskabel rond de berghelling te draperen. Op de bergtop wordt een verlichte ster geplaatst met een omvang van 1000 vierkante meter, die op 50 km afstand is te zien. Het hele arrangement is ruim 750 meter hoog en aan de basis 450 meter breed.

 

 

 

 

 

 

 

 

Deze schitterende kerstboom is elk jaar weer in al zijn glorie te aanschouwen. Van een echte boom is echter geen sprake, en van staan eigenlijk ook niet, want het gaat om lange kabels waar gekleurde lichtjes aanhangen, waardoor zodra het donker wordt de illusie wordt gecreëerd dat er een gigantische kerstboom staat. Het optuigen van de kerstboom is een hele klus; het vergt zo’n 1900 uren om de kabels (circa acht kilometer) op hun plek te krijgen en ervoor te zorgen dat alle lichtjes branden. Het is daarmee de grootste kerstboom ter wereld en is in 1991 als zodanig opgenomen in het Guinness Book of Records.

Zie het filmpje van de grootste kerstboom ter wereld: https://www.youtube.com/watch?app=desktop&v=JRTKh1qN9IA

Meer kersttradities in eerdere blogs:

https://www.postzegelblog.nl/tag/kersttradities/

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Thematisch • Duitsland • Israël • Verenigde staten • Kerst

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(9 stemmen, gemiddeld: 4,78 uit 5)

Laden...