Zomerzegels 1994 – ouderen en de telefooncirkel

Frappant verduidelijkend werkt de ouderdom door via het door de bril vergrote rechter oog van de dame op de 70 cent postzegel.

De ‘kleurige-en-persoonsgetinte-telefoon-cirkel-gesprekken’ zijn veelal kortstondig.

Sociaal-psychologische veiligheid kan met de telefooncirkel aan een alleenstaande meteen een veiliger gevoel in eigen huis geven. In onderstaande ‘telefooncirkel-afbeelding’ (telt meestal meerdere deelnemers) telefoneren ‘s morgens op een afgesproken tijdstip personen 70 met 90 en die op zijn beurt met 80 spreekt, waarmee de cirkel rond is. Als iemand niet opneemt, kan met die persoon iets mis zijn. Hulp kan dan opgeroepen worden. Deelnemers van dit systeem voelen zich ook minder geïsoleerd door deze ‘sociale controle’.

Vermeldenswaardige bijzonderheden

1. De drie ouderenzegels zelf geven middels kleurenfotografie (fotograaf Michel Chassat) met de mini-afbeelding ook op bijzonder inzichtelijke wijze info wie met wie telefoneert. De typografie verbeeldt door de schuine stand en gedeeltelijke zichtbaarheid van de tekst (landsnaam & telefooncirkel) een levendige dynamiek in het persoonlijk telefonische contact.
2. Het Parijse ontwerperscollectief ‘Atelier de Création Graphique’ bestaat uit Fokke Draaijer, Pierre Bernard & Dirk Behage.
3. De realisatie van deze emissie is zeker niet zonder slag of stoot door PTT Post & Filatelie tor stand gekomen. Behage: “Het postbedrijf wilde niet de indruk wekken dat KPN (toen nog onderdeel van PTT) reclame voor zichzelf maakte. We hebben ze overtuigt dat de telefoon voor ouderen een heel belangrijk communicatiemiddel is en tegelijkertijd een sociaal gebeuren vertegenwoordigt waar ze niet zonder kunnen.
4. Typografisch ontwerper Behage: “We wilden vooral heel gevoelige postzegels maken. Daarom geen portretten, maar zoveel mogelijk natuurlijke uitdrukkingen van ouderen thuis aan de telefoon. De afgebeelde ‘Nederlanders’ vertegenwoordigen alle ouderen die veiligheid in huis zeer waarderen. Deze ouderen verbeelden in overdrachtelijke zin alle ‘telefoon-cirkel-ouderen’ in ons land via een (direct) allegorische vergelijking.
5. De 58-jarige typografisch ontwerper Fokke Draaijer heb ik gebeld naar aanleiding van zijn opmerking, die ik destijds in 1994 tijdens de ouderenzegelpresentatie uit zijn mond heb genoteerd: “De afgebeelde personen komen niet uit Frankrijk, we zochten echt Nederlandse gezichten.”
   In de nabijheid van Parijs werd het drie personen tellende ontwerperscollectief geattendeerd op een aantal Nederlanders, die al ruim een halve eeuw in Frankrijk wonen en er door Michel Chassat zijn gefotografeerd.
   Op de 70 cent postzegel (mevr. C. Schäfer) en 90 cent postzegel (heer W.F. Schäfer) staat een bejaard echtpaar uit de plaats Gif sur Yvette en op 80 cent postzegel staat een hoogbejaarde persoon Van de Bor uit Saint Furgeau Ponthierry.
   Opmerkelijk is het feit dat er twee heren en één dame op de drie postzegels staan. De verhouding tussen heren en dames boven de 80 jaar is andersom. Dames worden meestal ouder, terwijl heren meestal eerder sterven, wellicht door het veelvuldig roken.

Prenatale- en geboortefase Ouderenpostzegels 1994

Een buitengewoon interessant onderbouwde reactie over de ‘zwangerschapsperiode’ van de drie postzegels ontving ik recentelijk van de heer Draaijer (hij was toen net van de Groningse kunstacademie ‘Minerva’ afgestudeerd) naar aanleiding van mijn vraag of hij ook iets meer over de ‘Franse Nederlanders’ zou kunnen vertellen (schrijven). Fokke Draaijer heeft op een levendige en gedetailleerde wijze het volgend relaas aan de vergetelheid voor de postzegelblog-lezers onttrokken. Hiervoor (ook namens de lezers) hartelijk dank voor de medewerking!

Fokke Draaijer: “Destijds had ik dit dossier op mijn tafel. Ik was de contactpersoon, en ik organiseerde alles.
Onze fotograaf ging meteen aan de slag toen hij hoorde van de opdracht, en kwam aanzetten met portretten van ouderen in zijn omgeving. We vonden dat deze mensen er toch wel erg Frans uitzagen, en dat leek ons niet zo passend. Wat te doen? De fotograaf naar Nederland sturen? Dat zou wat kostbaar worden. Het was beter om oudere Nederlanders in Parijs te vinden. Maar hoe doe je dat?
Ik belde de Nederlandse ambassade om te vragen of zij adressen hadden. Die wilden ze niet geven, maar ze tipten me over het bestaan van een kerk met Nederlandstalige diensten, ergens in het zuiden van Parijs. Daarop heb ik de dominee gebeld. Hij stelde voor dat ik op zondag, na de kerkdienst zou langskomen om kennis te maken. Dat heb ik gedaan, en kwam in gesprek met bovenstaande personen. Ze waren erg vriendelijk, en vonden het leuk om op een postzegel te komen. Ik heb toen afspraken gemaakt, en ben met de fotograaf in de auto naar deze mensen toe gereden. Ze woonden in twee verschillende plaatsen ten zuiden van Parijs. Ook de echtgenote van Dhr van de Bor heeft model gestaan, maar haar portretten hebben we niet gebruikt. Het fotograferen en rijden heeft de hele dag gekost.
Beide gezinnen zijn in de jaren 50 naar Frankrijk geëmigreerd om daar een boerenbedrijf te beginnen. Er was toen meer ruimte dan in Nederland. Helaas is het in beide gevallen niet gelukt met het eigen bedrijf. De mannen konden werk krijgen als hovenier, zijn in Frankrijk gebleven en hebben een bestaan weten op te bouwen. Onafhankelijk van elkaar hadden ze hetzelfde levenspad. Ze zijn altijd Nederlandstalige kerkdiensten blijven volgen in Parijs, en kenden elkaar op deze manier.

Ook het afgebeelde telefoontoestel moest natuurlijk Nederlands zijn. De PTT heeft me speciaal daarvoor een toestel opgestuurd. Ik heb het nog in mijn bezit, als aandenken.

Toen de ontwerpen klaar waren, en er een eindpresentatie was voor de toenmalige directeur van PTT post, Dhr Ad Scheepbouwer, kwam deze met het idee om de afgebeelde personen nog even na te trekken. Men wilde niet het risico lopen om iemand op een Nederlandse postzegel af te beelden, die bijvoorbeeld foute dingen had gedaan in de oorlog. Gelukkig was er niets aan de hand met onze modellen.

Helaas heb ik geen voornamen kunnen vinden, alleen de voorletters.”

Nog en telefooncirkel-postzegel

Een telefooncirkel op een postzegel is niet nieuw voor ons land. In 1987 ontwierp Max Kisman een Rode Kruis-postzegel (nvph 1381) met daarop twee ouderwetse telefoonhorens en een gele (telefoon)cirkel in gestileerd-symbolische uitvoering als een (indirect) metaforische vergelijkende verwijzing.

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Thematisch • Nederland • Nederland

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(2 stemmen, gemiddeld: 5,00 uit 5)

Laden...