Een weekje fietsvakantie in eigen land, leverde weer veel verrassingen op. Deze keer verbleven mijn vrouw en ik op een camping in Nunspeet. Dit dorp ligt op de grens van uitgestrekte bossen van de Veluwe en weidelandschap langs de Randmeren. We hebben ons er prima vermaakt.
Dorp en Gemeente
Wij zaten in het dorp Nunspeet. De naam Nunspeet is afkomstig van ‘Nuwenspete’ dat “nieuwe ontginning” betekent. De tegenhanger hiervan is de naam voor het zuidelijker gelegen dorp Elspeet, dat “oude ontginning” betekent. Beide dorpen werden in 1972 samengevoegd tot de gemeente Nunspeet, samen met Hulshorst, Vierhouten en nog een paar gehuchten. Er was toen wel een nieuw gemeentehuis nodig voor deze gemeente dat in 1981 geopend werd. Op onderstaande fdc zien we het gehele gebied van de huidige gemeente Nunspeet en het nieuwe gemeentehuis.
Herten
In de bosrijke omgeving van Nunspeet komen veel herten voor en er zijn hertenkampen. Het is dan ook geen verrassing dat in het filatelieloket-stempel van Nunspeet twee herten voorkomen.
Kamp Nunspeet
In de Eerste Wereldoorlog was even ten oosten van het dorp een kamp ingericht voor ruim 7.000 Belgische burgervluchtelingen. Dit kamp werd Vluchtoord (of Kamp) Nunspeet genoemd. Het was onderverdeeld in vier ‘dorpen’ met in totaal 70 barakken en besloeg een oppervlakte van zo’n 25 hectare. Er waren slaapbarakken, eetzalen, scholen, een kerk, een theater, een polikliniek en crèches. Er was ook een postkantoor. In het poststempel (hier uit 1916) staat ‘Kamp bij Nunspeet’.
Het Vluchtoord, dat geheel omheind was, was gebouwd voor 13.000 personen, maar het aantal bewoners was nooit hoger dan 6.500. De vluchtelingen kwamen overwegend uit de lagere sociale klasse. De gezondheidssituatie liet er te wensen over; bij een epidemie in 1915 stierven 264 kinderen. Ik kwam op een veilingsite 6 bijzondere Belgische zegels tegen uit 1915 onder het kopje ‘errinofilie’ (= het verzamelen van sluit- c.q. propagandazegels) met daarbij de franse tekst: ‘Timbre émis au profit des prisonniers de Nunspeet’ (Postzegel uitgegeven ten behoeve van gevangenen Nunspeet). Ik laat hieronder 2 van deze zegels zien. Op de zegel staat: ‘Voor de verminkten’. Heeft iemand nadere informatie waarvoor deze zegels zijn uitgegeven? Hebben deze zegels te maken gehad met vluchtelingen c.q. gevangenen in het Vluchtoord (Kamp) Nunspeet?
Voor de verminkten
Begraafplaats met monument
Op de oude begraafplaats aan de Eperweg 22 is een monument opgericht ter nagedachtenis aan dit Vluchtoord. Er zijn hier ook nog een groot aantal graven van de Belgische vluchtelingen. Dit monument staat bekend als het Belgenmonument. Ik heb er een foto van genomen. Op de steen onder het kruis staat: ‘GASTVRIJ NEDERLAND, de AFGESTORVENE VLUCHTELINGEN 1914 – 1919.’
Vierhouten
We fietsten door de bossen van Vierhouten (gemeente Nunspeet), en kwamen bij ‘het Verscholen Dorp.’ Enkele honderden onderduikers vonden hier een schuilplaats tegen de Duitse overheersers. In 1944 werd het Verscholen Dorp bij toeval door de Duitsers ontdekt en werden enkele Joodse bewoners op de vlucht in de nabijheid van het dorp standrechtelijk geëxecuteerd. Heel bijzonder om dit verscholen dorp te zien. Verder kan je er ook een schaapherder met zijn kudde tegenkomen.
Is deze kaart filatelistisch vraag t U zich misschien af? Jazeker, want het is een briefkaart (postwaardestuk) uit de landschapsserie van 1946. De opdruk ‘5’ is zelfs een tariefsverlaging!
Elburg
Ook hebben wij Elburg bezocht. Elburg werd eind 14e eeuw een vestingstad met grachten, muren en een aantal verdedigingstorens. Hiervan is nog steeds veel terug te zien, en daardoor is een bezoek aan Elburg zeer de moeite waard. Een Joodse begraafplaats, muurhuisjes, de Vischpoort, de Sint-Nicolaaskerk, je komt het allemaal tegen op korte afstand van elkaar. Het nagenoeg volledig rechte stratenplan is goed op het postzegelvelletje te zien.
Witte Wieven
Wij verbleven deze vakantie in een huisje op het park ‘de Witte wieven’ in Nunspeet. Witte wieven zijn mythische wezens. Het is de naam voor vrouwenfiguren die in sagen voorkomen en soms goedaardig, soms kwaadaardig (heksen) zijn. De witte wieven hebben ook veel overeenkomsten met de Spaans-Mexicaanse ‘vrouw in het wit’: la Llorona (Spaans voor ‘de huilende vrouw’). Zij is een moeder uit de Mexicaanse folklore die haar kinderen heeft vermoord, waarna ze er ’s nachts huilend naar op zoek gaat. In Mexico zijn er verschillende films gemaakt over La Llorona. Er is ook een Suske en Wiske uitgave (nr. 227) met als titel Het Witte Wief. Zij is hierin een (mooie) priesteres die op zoek is naar haar geliefde hogepriester.
La Llorona
Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Historisch • Thematisch • Eerste Wereldoorlog • Herten
Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?
Kijk dan bij Collect Club.
(8 stemmen, gemiddeld: 4,75 uit 5)
Laden...
Reacties (12) Schrijf een reactie
Dank voor het leuke artikel over Nunspeet, Willem.
Een dingetje is echter niet correct, in 1972 werd Nunspeet niet samengevoegd met Elspeet en andere dorpen. Vandaar dat ik hieronder een aanvulling geef.
Voor 1972 bestond de gemeente Ermelo uit het grondgebied van de huidige gemeente Ermelo plus het grondgebied van de huidige gemeente Nunspeet. Dat betekent dus dat de gemeente Nunspeet in 1972 werd afgesplitst van de gemeente Ermelo. Bij gemeente gaat het hier om de burgerlijke gemeente.
De burgerlijke gemeente Nunspeet had voor het eerst, met hetzelfde grondgebied als tegenwoordig, zelfstandig bestaan van 1812 tot 1818.
Tot het grondgebied behoorden de dorpen Elspeet en Vierhouten en verschillende gehuchten, waaronder Hulshorst. In 1818 volgde opname in de burgerlijke gemeente Ermelo. Ook toen bestonden er richtlijnen voor een minimaal inwoneraantal per gemeente vanuit de overheid.
Het kadaster, dat sinds 1832 bestaat, handhaafde binnen de grote burgerlijke gemeente Ermelo echter de kadastrale gemeenten Ermelo en Nunspeet volgens hun grondgebieden van 1818. Kadastrale gemeenten hebben echter geen burgemeester, burgerlijke gemeenten wel.
Daarmee is de splitsing van 1972 het tegenovergestelde van de samenvoeging van 1818. In 1972 werd de kadastrale gemeente Nunspeet gepromoveerd tot burgerlijke gemeente met een burgemeester.
Welke indeling ook gevolgd wordt: Elspeet, Vierhouten en Hulshorst vielen dus gemeentelijk steeds onder Nunspeet, waar Nunspeet van 1818 tot 1972 onder de gemeente Ermelo viel.
Meer hierover, met kaart uit 1870, is na te lezen op
https://www.plaatsengids.nl/nunspeet
Dank voor de aanvulling Prins.
Het is voor een verzamelaar leuk om een niet-filatelistisch artikel te lezen wat geïllustreed is door middel van één of meer filatelistische elementen.
Het zou de schrijver wel sieren als hij aan bronvermelding deed bij items welke niet uit zijn eigen verzameling komen.
Ik vond informatie over de cinderella-zegels ‘Voor de verminkten’. Het ging om 6 zegels uitgegeven door een weldadigheidsorganisatie ‘Le Sou du Mutilé, gevestigd in New York onder auspiciën van de Belgische consul en een geestelijke.
De informatie verscheen in 2013 op Stamp Community. Als ik een email adres krijg kan ik de scans van de publiciteit voor dit werk wel doorsturen.
Ook in de Tweede Wereldoorlog was er een rolletje weggelegd voor Nunspeet. Van november 1944 (waarschijnlijk operationeel vanaf 1 december) was er een noodhospitaal gevestigd. (zie: Oorlogsbronnen en Gelders Archief). In augustus 1945 sloot het weer. Op 4 augustus was er een eindfuif voor de medewerkers. Zie: https://netpha.nl/netherlands-overseas/netherlands/emergency-hospital-at-the-end-of-second-world-war
Van Luc Selis kreeg ik nog door dat de bewuste zegeltjes geen rechtstreeks verband met enig internerings- of vluchtelingenkamp in Nederland hebben, ook niet met Nunspeet.
De vraag is dan: waarom worden ze op een veilingsite dan met de Nunspeet vermelding aangeboden?
Hiermee is de vraag van Willem over waar de afbeeldingen vandaan komen, die niet in de eigen verzameling zitten ook beantwoord. De foto heb ik zelf gemaakt en het boek van Suske en Wiske lag in ons vakantiehuisje.
Als er afbeeldingen in een artikeltje gebruikt worden dan is het toch een kleine moeite
om te vermelden waar de afbeeldingen vandaan komen?
” Op een veilingsite ” is wel een heel erg wijd begrip.
Wellicht dat er verzamelaars zijn die wel echt belang bij het origineel hebben.
Hoi Willem,
Wederom weer een heel interessant en inspirerend artikel. Vooral omdat ik kortgeleden in Elspeet was. Ook naar aanleiding van “Typisch Elspeet” in het bijzonder met de “nieuwe fietsen verzamelaar” en de “Kringloopwinkel”, die ik met mijn dochter bezocht heb.
Kijk uit naar je volgende artikel.
Groeten Theo
@Willem: je vergist je als je denk dat dat een kleine moeite is. Ik zou zeggen, schrijf zelf eens een artikel, dan ervaar je het in praktijk.
@Theo: Elspeet is ook leuk. Wij zijn daar ook wezen fietsen. Alleen filatelistisch gezien is het een achtergebleven gebied. :)
Wat ik bedoel, en wat ik ook schreef, is dat het een kleine moeite is om te vermelden uit welke bron de scans komen.
Bij sommige artikeltjes vermeld je wel van wie bijvoorbeeld een foto afkomstig is.
@Luc Selis, kan je mij de gegevens over de cinderella zegels mailen aub?
libbrechtpatrick@proximus.be
dank
Schrijf een reactie
(registratie is niet nodig)