Series postzegels met toeslag ten behoeve van de bestrijding van tuberculose waren in Oostenrijk verschenen op 6 september 1924 en 12 september 1931. Op de serie van 1924 waren afbeeldingen te zien zoals ‘de kunst als troost’, ‘’moederliefde’ en dergelijke, zonder directe verwijzing naar de vreselijke ziekte veroorzaakt door een bacterie. Enkele catalogi vermelden zelfs, dat de serie was uitgegeven ten behoeve van ondersteuning van noodlijdende kunstenaars! De serie uit 1931 toonde slechts Wilhelm Niklas op alle zes de waarden. Niklas was president van de Oostenrijkse regering van 1928 tot en met 1938. Totaal geen verwijzing naar de ziekte. De toeslag was bestemd voor instellingen in Karinthië die longziekten behandelden. Zoals de ‘Lungenheilstätte Laas’ bij Kötschach-Mauthen.

Het was Robert Koch die op 24 maart 1882 bekendmaakte dat hij de bacterie ‘Mycobacterium tuberculosis’, die tuberculose veroorzaakte, had ontdekt. In 1905 heeft hij hiervoor de Nobelprijs voor de Geneeskunde ontvangen. Voor de Tweede Wereldoorlog was tuberculose een van de meest verbreide en dodelijkste ziekten ter wereld maar door antibiotica meestal goed te bestrijden. In de eerste helft van de 20ste eeuw werden sanatoria ingericht om mensen met tuberculose een kuur te laten volgen bij gebrek aan geneesmiddelen. Daarbij speelde schone lucht een grote rol en werden de kuuroorden in bergachtige gebieden gesticht. Het eerste sanatorium voor lijders aan tbc werd in 1854 in Görbersdorf, nu Sokolowsko in het huidige Polen, geopend.

De postzegelserie met afbeeldingen van inheemse bloemen begint met een veelvoorkomende bloem, het viooltje. De Latijnse naam van de bloem op de postzegel is ‘Viola odorata’. De bloem is wijdverspreid in heel Europa. Ze wordt beschouwd als de verkondiger van de lente. Zo was het in de 13de eeuw aan het hof van de Babenbergse hertog Leopold de Glorieuze de gewoonte geworden om in de maand maart met de hele hofhouding naar de uiterwaarden van de Donau rond Wenen te verhuizen. Dan ging men op zoek naar het eerste viooltje, als boodschapper van de lente. Als het werd gevonden, kon het worden geplukt door het meest deugdzame meisje. Als symbool van nederigheid werd het viooltje in oude Maria liederen vaak naar de Moeder Gods verwezen. Goethe beschrijft het als een eenvoudige bloem in zijn beroemde gedicht ‘Das Veilchen’, op muziek gezet door Mozart. Het gedicht begint met de woorden: ‘Een Viooltje op de weide stond; Onopvallend, in zichzelf gekromd; Het was een lief viooltje’.

Op de postzegel van 20 Groschen is een bosanemoon te zien, de ‘Anemone nemorosa’. waarvan de witte bloemen, roze gekleurd aan de buitenkant, uitsteken uit dicht gebladerte. Ze verschijnen in april en mei aan de rand van of in de Oostenrijkse loofbossen. In sommige gebieden worden ze ook wel paasbloemen genoemd omdat ze voor het eerst rond Pasen verschijnen. Als voorjaarsbloem zou de plant ooit genezende eigenschappen hebben. Een plaatselijk gezegde is: ‘Wie de eerste drie bloemen van de bosanemoon inslikt die hij in het bos tegenkomt, zal het hele jaar van koorts bespaard blijven’. Zo’n bijgeloof hechtte men aan veel voorjaarsbloemen, omdat ze opkomen dwars door sneeuw en ijs en zo de winter overwinnen.

De krokus of saffraanbloem heeft een uiachtige bol. De smalle langwerpige bladeren, zijn aan de onderkant ingesloten in een buis met twee tot drie dunne bladhulzen. De krokus bloeit met een klokvormige, verlengde kelk. De zogenoemde ‘lente saffraan’ met blauwrode bloemen is te vinden in Midden- en Zuid-Europa op weiden en heuvelachtig terrein. De gele ‘Crocus luteus’, afgebeeld op de postzegel, komt als gekweekte bloem voor in tuinen. De echte saffraan is een plant, die in Oostenrijk, Zuid-Duitsland en Zwitserland wordt gekweekt, omdat de roodgele stamper kan worden gebruikt als geneesmiddel en als specerij. Dus niet de meeldraden zoals veel wordt gedacht.

Op de postzegel van 40 Groschen is een sleutelbloem te zien. In tegenstelling tot de stengelloze sleutelbloem, Latijnse naam Primula veris, die zijn bloemen samenvat op een hoge, kortharige stengel in een kegel, zijn hier de stengels van de individuele, zwavelgele bloemen omgeven door eenvoudige gerimpelde bladeren. Het plantje groeit aan bosranden en onder struiken, maar individuele soorten dringen ook door in de hoge bergen tot net onder de sneeuwgrens. De sleutelbloem dankt zijn naam aan een vrome legende. Op een dag gleden de zware hemelse sleutels weg uit de hand van de heilige Petrus en vielen op de aarde, waar ze in een weide terecht kwamen. Een man zag ze en strekte daarna zijn hand uit. Maar tegelijkertijd zouden ze zijn veranderd in goudgele bloemen, die toen ‘hemelse sleutels’ werden genoemd. In de natuur is het een zeldzaam voorkomende plant.

Wildemanskruid, in het Latijn ‘Anemone pulsatilla’, is nauw verwant aan de anemoon en behoort tot de ranonkel familie. De plant heeft grote violette bloemblaadjes en zijn zijdeachtig harig aan de buitenkant. De plant bloeit in de periode maart-april-mei. Het is een giftige plant. In Oostenrijk wordt de plant vaak een ‘koeienbel’ of ‘keukenbel’ genoemd, omdat de vorm van de bloemen doet denken aan de klokken die rond de nek van de koeien in de weiden worden opgehangen. Maar met de keuken heeft deze plant niets te maken. Wildemanskruid komt vooral voor op een voedzame, kalkachtige bodem.

Op de postzegel van 60 Groschen, gegraveerd door Hubert Woyty, is een boeketje rijk aan bloemen te zien. Als een van de mooiste bloemen in de Alpen zijn talloze bergtoeristen op zoek naar deze plant, die met zijn paarse bloemen een magische attractie is in de prachtige bergwereld van Oostenrijk. De ‘roestbladige alpenroos’, in het Latijn ‘Rhododendron ferruineum’, geeft de voorkeur aan graniet- en andere rotsformaties. Het leefgebied van het harig alpenroosje, ‘Rhododendron hirsutum’, waarvan de bladeren niet leerachtig kaal zijn, maar fijn gekleurd en wervelend, ligt in de bovenste gebieden van de Kalkalpen. Beide soorten bloeien in de zomermaanden tot in september.

De haagroos, die verwant is aan de prachtige tuinroos, wordt ook wel hondsroos, ‘Rosa canina’, of wilde roos genoemd. De plant leidt een beetje onopgemerkt bestaan in hagen en struiken, maar weet zich te verdedigen met zijn haakvormige gebogen doornen. De vederachtig gevormde bladeren zijn scherp getand, de bloemen wit of rozerood en soms sterk geurig. De vruchten van de haagroos, de rozenbottels, kunnen worden verwerkt tot een smakelijke jam, een delicatesse in het jaar 1948 toen de deze postzegel verscheen. Daarnaast is het mogelijk wijn te maken van rozenbottels en was de thee die met deze vruchten gezet kan worden ook toen al bekend.

De cyclaam ‘Cyclamen europaeum’, ook wel Alpenviooltje genoemd, is een charmante nazomerbloem, die veel voorkomt op berghellingen, in weilanden en in bossen. In de Oostenrijkse plantkunde wordt de plant met de weinig poëtische naam ‘gewone aardschijf’ aangeduid. Dit omdat de nier- of hartvormige bladeren van deze knolplant meestal plat op de grond liggen. De bladeren zijn aan de onderkant purperrood tot paars. Dit blijkt ook uit de tint van de gravure van deze postzegel vervaardigd door Hubert Woyty. De meestal roze, of de zeldzame witte bloemen, bestaan uit vijf bloemblaadjes, die over de beker worden geslagen. Of het nu gaat om zijn kenmerkende vorm en fijne geur, de cyclaam geniet een grote populariteit. In 1948 werd de in het wild voorkomende plant al beschermd vanwege de sterke toeristische ontwikkeling in de natuurgebieden.

De stengelloze Alpengentiaan, ‘Genetiana acaulis’, of lente gentiaan komt voor in vele variëteiten. De plant, door Zwitsers ‘Himmelsbläueli’ genoemd, groeit op de bergweiden van de Alpen en werd vroeger vanwege zijn prachtige rijke kleur geplukt. Net als sommige andere bloemen die in deze reeks postzegels worden beschreven, is de gentiaan nu een beschermde plant en als men betrapt wordt op het plukken ervan riskeert men een hoge boete. In Nederland wordt de gekweekte variant ook wel ‘Kochs gentiaan’ genoemd. Ze bloeien in mei en juni.

De laatste postzegel van deze serie is de levendige weergave van drie edelweisssterren. De Edelweiss, ‘Gnaphalium Leontopodium’, behoort tot het geslacht van de zogenoemde ‘Ruhr kruiden’ en verspreidde zich vele eeuwen geleden van Siberië naar Europa, waar het zich met zijn zilverwitte haarkleedjes heeft aangepast aan het verblijf op grote hoogte van 1.800 tot 3.000 meter. De groengrijze bladeren aan de bovenkant van de stengel vormen zich als een paraplu. Ze zijn viltig aan de onderkant, wat hen beschermt tegen vochtverlies. Omdat de Edelweiss zich al lang heeft teruggetrokken in ruige rotsformaties door het plukken ervan door bergbeklimmers. Nu is het edelweissplantje alleen bereikbaar met gevaar voor eigen leven, te vinden hooggelegen in de bergen. Het werd een beschermde plant sinds 1886. Dit, samen met uitgebreide beschermingsmaatregelen, heeft het tot op de dag van vandaag van uitsterven gered. Brouwerij Kaltenhausen in Linz bracht in 1986 een witbier in de handel met de naam ‘Edelweiss’.

Men neemt wel eens aan dat ‘Edelweiss’ het volkslied is van Oostenrijk, maar dat is onjuist. Het lied is in 1965 bekend geworden uit de verfilmde musical ‘Sound of Music’ en werd gecomponeerd door de Amerikaan Richard Rodgers op tekst van Oscar Hammerstein II. Het werd door dit lied wel een symbool van een onafhankelijk Oostenrijk. Op 19 juli 2005 verscheen een geborduurde zelfklevende postzegel met een afbeelding van een Edelweiss. Deze ‘zegel’ werd ontworpen en vervaardigd door drukkerij Hämmerle & Vogel in een oplage van 400.000 stuks. De serie postzegels uitgegeven op 14 mei 1948 werd ontworpen door Hans Strohofer en gedrukt in een combinatie van plaatdruk en boekdruk.

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Historisch • Duitsland • Oostenrijk • Polen • Zwitserland • Tweede wereldoorlog

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(4 stemmen, gemiddeld: 5,00 uit 5)

Laden...