De ontwerpers van de kinderzegels 1970, de architecten William Graatsma (1925-2017) en Jan Slobhouber (1918-2007) van het Centrum voor Cubische Constructies in Heerlen, waren gefascineerd door de combinatie ‘kubus-en-kleur’. Zij zagen hierin, geheel passend bij kinderzegels, de kleuren van levenslicht en oervorm van de jeugd.

Kinderzegels 1970

1) Uitnodigend kleur- en vormspel van jong en oud

De kubusblokken van de kinderzegels komen in de visie van beide ontwerpers overeen met de blokken uit een blokkendoos, waarmee een kind al doende spelend zijn eigen wereld bouwt. Zijn bouwsels worden steeds uitgebreider en ingewikkelder.
Voor het ontwerpersduo zijn de aspecten van de kubus sinds jaren een onderwerp van studie. Al experimenterend met toepassing van kubistische wetmatigheden ontstaan economische oplossingen met universele gebruiksmogelijkheden. De resultaten van hun studies worden o.a. toegepast in constructies, meubilair en bouwpakketten. De kinderzegels zijn slechts een deel van hun creatieve activiteit

2) Kinderzegels 1970 nader bekeken

Op elke kinderzegel is hetzelfde kubusblok geplaatst, maar met een ander hoekpunt én met kleuren. Het ogenschijnlijk eenvoudige blok laat hierbij niet alleen een wisselende combinatie van kleurvlakken zien, maar biedt ook optische verrassingen. Zien we het ene moment een blok, zoals het er aan de buitenkant uitziet, het volgende moment kijken we in een open ‘kamertje’. De afbeelding is actief en houdt niet op het oog te prikkelen en vragen te stellen: “Wat zie ik nu feitelijk?”
Dit blok, een regelmatig zesvlak van gelijkvormige driehoeken, kan ervaren worden als een kubus, zowel in het platte vlak als ruimtelijk. Bovendien heeft zo’n kubus het effect, dat de kleurvlakken zowel veraf als dichtbij gezien kunnen worden. Daardoor lijkt het waargenomen beeld voortdurend in beweging.

3) Lijnperspectief – isometrisch perspectief

Beide tekeningen geven een perspectivisch beeld van de bovenkant van een kubus.

• De eerste kubus is lijn-perspectivisch getekend (aan weerskanten verdwijnpunten met drie hulplijnen). De drie zichtbare zijkanten zijn niet gelijkvormig en verschillen in grootte.
• De tweede kubus is volgens het minder gebruikelijke isometrische perspectief getekend, waarbij steeds drie hulplijnen evenwijdig aan elkaar lopen. De drie zichtbare zijvlakken van de kubus zijn gelijkvormig en even groot.
• De onderste verticale lijn van beide tekeningen is de voorste zijlijn van de schuin geplaatste kubus. Aan weerskanten van deze lijn staan twee zijvlakken van de buitenkant van de kubus.

Het zeskantige vlak bestaat uit zes gelijkvormige driehoeken. Zodra hierin drie verschillende kleuren worden aangebracht (twee bij twee driehoeken), ontstaat een levendige ‘strijd’ om de dominantie van een kleur. Één kleur treedt ‘kleur-tintelend’ op de voorgrond of treedt minder opvallend terug naar de achtergrond.
Om de driedimensionale ruimtelijkheid van deze kubussen duidelijk te laten uitkomen, zijn ze op een neutrale, witte achtergrond geplaatst. Een kleur op de achtergrond zou de kleurige ruimtelijkheid in het nadeel beïnvloeden.

4) Mijn speels-creatief kleur- en vormspel

Al schuivend en plakkend met de zeshoekige kubusvormen ontstaan talrijke verrassende kleur- en vormvariaties. Daarbij heb ik niet alleen met de kleurige vorm van één postzegel gewerkt, maar ook met die van meer postzegels.

Zodra een combinatie een kwart of een halve slag wordt gedraaid, ontstaat er ogenschijnlijk een ander beeld met een ander accent, richting en/of duiding. Op een gekleurde achtergrond is de uitstraling weer anders

Sommige combinaties zijn door de opstelling van de vormen of plaatsing van de kleuren overzichtelijk, andere daarentegen minder overzichtelijk. Bij alle getoonde combinaties is steeds systematisch met de vormen en kleuren gewerkt.

De kleuren en de uitstraling daarvan spelen onderling een belangrijke rol. Geel bijvoorbeeld treedt op de voorgrond, terwijl groen en blauw een wijkende, naar de achtergrond verwijzende uitwerking bezitten. Toch bestaat er tussen blauw en groen ook weer verschil in de wijkende rol. Door het meer of minder donkere van de kleur wijkt groen minder ver naar achteren dan blauw.
Kleurverschil veroorzaakt diepteverschil (gezichtsbedrog / optische illusie), dat overeenkomt met perspectief, specifieker aangeduid met kleurperspectief.

Het speels en creatief omgaan met de kleurige vormen van de zomerzegels 1970 is aantrekkelijk, onbeperkt en grenzeloos voor hen die hiervoor oog hebben. De op de voorgrond tredende kleuren in combinatie met die van de wijkende functie speelt feitelijk op alle postzegels een belangrijke rol.

Trend – wie heeft er meer informatie?

Omstreeks 1970 zijn er meerdere emissies uitgegeven, waarbij met overzichtelijk wiskundige vormen, patronen en lijnstructuren is gewerkt zoals bij Rode Kruis 1967, volkslied Wilhelmus, Kankerbestrijding, Benelux, zomerzegels 1970, 25 jaar bevrijd, Interparlementaire Unie.
Waarom was die trend toen zo geliefd bij PTT, zoals tegenwoordig meermalen gefotografeerde postzegelafbeeldingen worden opgevoerd in opdracht van PostNL.
Wie is op de hoogte van de er achterliggende visie? Bedankt voor uw reactie.

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Thematisch • Nederland • Kinderpostzegels

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(6 stemmen, gemiddeld: 5,00 uit 5)

Laden...