125 jaar Anton Pieck (1895-1987): onweerstaanbare nostalgie

Anton Franciscus Pieck (1895-1987) was een kunstschilder, tekenaar, etser en graficus.  Anton Pieck is vooral bekend geworden om zijn romantische tekeningen met levendige taferelen uit een geïdealiseerd nostalgisch verleden en om zijn sprookjesbos in de Efteling. Als boekillustrator kon Anton zich meten met de grote Engelse voorbeelden uit de 19e eeuw en drukte een belangrijk stempel op het beeld van de wereldliteratuur in Nederlandse vertaling. Piecks werk was ook populair op geboorte- en kerstkaarten, en nog steeds verschijnen elk jaar meerdere Pieck-kalenders. Sinds 1984 staat in Hattem het Anton Pieckmuseum.

Anton Pieck (2020-1): Fanfare.

De voorstelling van de mens in het werk had al vroeg komische, groteske of bizarre trekken. Pieck zag van jongs af aan een tegenstelling in enerzijds de gewichtigheid en haastige drukte van de mens en anderzijds diens tijdelijke aanwezigheid en uiteindelijke verdwijnen. Om die reden oefenden oude huizen aantrekkingskracht op hem uit, vanwege het verdwenen maar nog steeds gesuggereerde leven uit het verleden. Deze oriëntatie verleende zijn werk al snel een eigen sfeer. 

Anton Pieck (2020-2): Kamermuziek.

In interviews liet Pieck regelmatig weten weinig affiniteit te voelen met twintigste-eeuwse fenomenen als flatgebouwen, fabrieken, asfalt of auto’s. Zijn werk heeft een geheel eigen stijl, vaak sprookjesachtig en nostalgisch van karakter, en geeft blijk van een grote fantasie en oog voor detail. Zijn illustraties werden buitengewoon populair. De sfeervolle tekeningen zijn nog regelmatig te zien op geboortekaartjes, ex-libris en kalenders. Als boekbandontwerper  heeft hij talloze boeken van een band voorzien. Ook heeft Pieck veel etsen gemaakt.

Anton Pieck (2020-3): Kerstkoor.

Expo te zien in Hattem:

Anton Pieck 125 jaar – Als ik kan tekenen ben ik gelukkig, t/m 10 januari 2021:

https://www.antonpieckmuseum.nl/antonpieck125jaar/

Ontwerpen van de sprookjes van de Efteling – Er was eens, t/m 28 februari 2021:

https://www.antonpieckmuseum.nl/er-was-eens/

Anton Pieck’s inspiratie

Het was echter toch voornamelijk de negentiende eeuw waar Pieck zijn inspiratie in vond. Hij vond er veel voorbeelden voor zijn eigen kunst in terug. Dat lag waarschijnlijk aan het Engelse karakter van die eeuw. Pieck hield van schrijvers als Charles Dickens (1812-1870). Pieck tekende ‘A Christmas Carol (1954)’. Deze laatste verscheen voor het eerst in een Nederlandse vertaling met twaalf illustraties van Pieck. Pieck was een groot liefhebber van Charles Dickens: ‘’s Avonds in bed lees ik Dickens, daar ken ik iedere bladzijde van. Misschien is het fout, maar ik houd er nu eenmaal van.’ Later verschenen zijn platen ook in de Engelse versie van het boek.

Anton Pieck – The Christmas Carol Singers

Het was een kolfje naar Piecks hand om dit verhaal te illustreren met zes kleurtekeningen en zes potloodtekeningen. Dickens was een van de favoriete schrijvers van de tekenaar en de negentiende eeuw was de tijd waartoe hij zich bijzonder aangetrokken voelde. De oude Scrooge, Marley en Bob Cratchit komen in de sfeervolle illustraties dan ook haast tot leven en de ragfijne tekeningen van de geestverschijningen munten uit. De werken bij dit overbekende verhaal behoren dan ook tot de fraaiste die hij ooit gemaakt heeft op illustratief gebied.

Tekenaars als George Cruikshank (1792-1878), Hablôt Knight Browne (1815-1882) en John Leech (1817-1864) waren ook voorbeelden van Pieck. Hij was ook een groot liefhebber van de Franse kunstenaar Gustave Doré (1823-1883). Doré was net als Pieck zeer productief, maakte humoristische platen en illustreerde sprookjes.

Dan is er nog de Zweedse kunstenaar Carl Larsson (1853-1919), de Japanse prentkunstenaar en illustrator Hokusai (1760-1849) en de Nederlandse Cornelis Springer (1817-1891) die bekend stond om zijn oud-Hollandse stadsgezichten. Een onderwerp dat ook door Pieck maar al te vaak werd uitgebeeld.

Zweden (2003): Julpost by Carl Larsson.

Europazegel 1978

In 1978 was het thema van de Europazegels: Monumentale gebouwen. Van de veiling van De Nederlandsche Postzegel- en Muntenveiling: ’55ct Europazegel 1978 het stadhuis van Haarlem getekend door Anton Pieck, in postfris blok van vier met bovenvelrand, op de voorzijde de handtekening van Anton Pieck, pracht ex., zeer zeldzaam en interessant geheel!!’.

Het stadhuis van Haarlem bevindt zich op de Grote Markt.. Op deze locatie stond eerst een complex (jachtslot) van de graven van Holland en een door Floris V in 1296 gesticht dominicanenklooster. Het jachtslot, dat dienstdeed als militair en bestuurlijk centrum, werd in de 14e eeuw door brand verwoest. Het stadhuis, een rechthoekig gebouw bestaande uit het Zaalgebouw en de Gravenzaal, met kantelen en een toren, werd in 1370 op dezelfde plaats opgericht. In de eeuwen daarop werden diverse verbouwingen uitgevoerd. De stadhuistoren werd tussen 1465 en 1468 opgetrokken, maar werd in 1772 afgebroken en pas in 1913 herbouwd.

Na de afschaffing van het Dominicanen- of Jacobijnenklooster in 1578, werden de kloostergebouwen en het pandhof in het stadhuiscomplex geïntegreerd. Enkel de tweebeukige broederskerk werd in 1579 gesloopt. Tussen 1622-1630 werd een nieuwe vleugel in de Hollandse renaissancestijl gebouwd naar ontwerp van Lieven de Key. De stadhuisgevel werd in de periode van 1630-1633 in classicistische stijl vernieuwd. In 1764 werd een nieuwe vleugel, de Weeskamer genoemd, aan de Koningstraat opgericht. Een grote uitbreiding vond plaats in de jaren 1885-1891 aan de kant van de Koningstraat en Jacobijnenstraat.

Het stadhuis van Haarlem, Hart van de stad (2001), 732 pag., auteur: Wim Cerutti

Persoonlijke velletjes

Op 5 november 2012 startte PostNL met een nieuwe serie Postsets waarin de werken van Anton Pieck centraal staan. Deze set werd uitgebrachte nadat er al een 25-delige reeks met velletjes van 10 zegels was uitgebracht. Zie boven met een voorbeeld. Omdat er volgens PostNL nog zoveel mooi Pieck materiaal voorhanden was, is een In totaal werden 12 postsets uitgegeven.

In 2013 is het 100 jaar geleden dat Anton Pieck kalenders zijn verschenen. Het Nationaal Ouderenfonds gaf twee persoonlijke velletjes uit:

In 2017 is het 40 jaar geleden dat Anton Pieck is overleden. Wederom geeft PostNL persoonlijke velletjes uit.

Van 1912 tot 1933 is Pieck vooral bezig met grafische technieken als houtsnedes, etsen, gravures en litho’s. Hij bezit een 1500 kilo zware Krausse etspers uit circa 1870. In de jaren 20 begint Pieck met het illustreren van boeken, waarvoor hij overgaat op andere technieken als conté- en pentekeningen, tekeningen in kleur en aquarellen. Het eerste boek met illustraties van Pieck komt uit in 1921: ‘Pallieter’ van zijn Vlaamse vriend Felix Timmermans. Uiteindelijk heeft hij aan zo’n 350 boeken zijn medewerking verleend.

De Efteling

De Efteling is een attractiepark en recreatiecomplex in Kaatsheuvel (Noord-Brabant). Naast het attractiepark omvat de hele Wereld van de Efteling een theater, twee hotels, twee vakantieparken en een golfpark. De Efteling is qua bezoekersaantallen en oppervlakte het grootste attractiepark van de Benelux. Het behoort tot de meest bezochte themaparken van Europa en was in 2017 na het Franse Disneyland Paris en het Duitse Europa-Park het meest bezochte pretpark van Europa. In dat jaar bezochten 5,18 miljoen mensen het park. In 2018 bezochten 5,4 miljoen mensen Efteling. De Efteling is onderscheiden met diverse prijzen. Sinds 1 april 2010 is het park het hele jaar door geopend.

Anton Pieck is eind 1951 door cineast Peter Reijnders betrokken bij het tot stand komen van het Spoookjesbos. Hij heeft een tiental sprookjes ontworpen voor de opening in 1952 en maakte daarna nog minstens 1500 ontwerpen voor onder andere sprookjes, attracties, horeca, pleinen, attributen en boekillustraties. Pieck heeft nog tot midden jaren 70 het ontwerpwerk in de Efteling op zich genomen. Vanaf 1975 werd zijn werk overgenomen door Ton van de Ven. Pieck bleef toen aan als adviseur en bezocht het park nog regelmatig tot zijn overlijden in 1987.

Herdenkingszegels (= erinnofilie) verschenen ter ere van het 25-jarig jubileum van de Efteling in 1978. De jubileumzegels werden op 26 maart uitgegeven onder emissie nr. 22 Erinnofilie Nederland door het Bureau Herdenkingszegels in Vlaardingen. De opbrengst van de verkoop van de zegels (inclusief eerste-dag-envelop) kwam ten goede aan het Nationaal Jeugdfonds (Jantje Beton). Aangezien deze herdenkingszegels geen postzegels zijn, hebben ze geen frankeerwaarde. Wel werden ze gebruikt op ballonpost.

Ter gelegenheid van de opening van het Spookslot op 10 mei 1978 werd op de Picknickweide de heteluchtballon PH-HOT opgelaten. De ballonvaarders, commandant Kees Hoogstede en Loon van Tongeren uit Ootmarsum, nemen een aantal bijzondere herinneringsenveloppen mee. Na de landing zullen de enveloppen bij het dichtstbijzijnde postkantoor worden aangeboden en afgestempeld. Voor de gelegenheid verscheen een ballonpostbrief, met de drie Efteling jubileumzegels, een ballonvaartrapport en retourfrankering. Voor de retourfrankering is gebruik gemaakt van de door Anton Pieck ontworpen Europazegel met daarop het stadhuis van Haarlem. De ballon vertrok om 18.10 en landde uiteindelijk, een half uur later, in Berkel-Enschot. De ballon heeft 11,8 kilometer gevlogen met een maximale hoogte van 600 voet (180 m).  

In 1955, 1974 en 1982 maakt Pieck illustraties voor sprookjesboeken die door de Efteling worden uitgegeven: ‘Het Efteling Sprookjesboek’ en de door Martine Bijl geschreven boeken ‘Sprookjes van de Efteling’ en ‘Anton Pieck en de wonderbaarlijke geschiedenis van de Efteling’. Deze titels zijn nog tweedehands te koop in de boekhandel of online.

Gebruikte bron: Eftepedia.

Meer info

https://www.eftepedia.nl/lemma/

https://www.antonpieckmuseum.nl/

https://www.efteling.com/nl

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Thematisch • Frankrijk • Groot Brittannië • Zweden • Kerst

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(16 stemmen, gemiddeld: 5,00 uit 5)

Laden...