Van Halem is na Michiel Schuurman met de serie ‘Gewoontjes’ de tweede winnaar van de ontwerpwedstrijd. Aan winnaars van deze prestigieuze ontwerpwedstrijd zal voortaan jaarlijkse via postzegels aandacht besteed worden.

Postzegelvel Caleidoscoop: uitgiftedatum 14 september 2020

• Bij de eerste kennismaking met het postzegelvel Caleidoscoop komt het geheel onoverzichtelijk, druk en levendig dynamisch over. Kort daarop valt de symmetrie in het oog en daarmee ook al enige overzichtelijkheid in de gevarieerd kleurige vlakken en in het ingewikkelde lijnenpatroon. U zult ontdekken dat het aanvankelijk chaotische naderhand toch plaats blijkt te maken voor dynamische orde en gestructureerde rust.
• Hansje van Halem heeft een speels en vrolijk gekleurd caleidoscopisch postzegelvel (oplage 91.000 exemplaren) vol optische illusies samengesteld: “Het eindresultaat met zes verschillende postzegels is via niet eerder door mij toegepaste ontwerpmethode tot stand gekomen, namelijk witte lijnen op een gekleurde achtergrond.” [Zie Zakenpostzegels nvph 2487/88 en 2748/49) aan het slot van dit artikel.]

Postzegelvel Caleidoscoop nader bekeken

1. De 3e horizontale rij postzegels, het middengedeelte van het postzegelvel, verbindt aan boven- en onderkant twee gelijke caleidoscopische afbeeldingen.
2. In het midden ervan bevindt zich een kleurrijk X-vormige, symmetrische en geometrisch patronenstelsel met links en rechts hetzelfde decoratief kleurige vlak.
3. In dit complexe stelsel scheiden golvend witte lijnen (met hollingen en bollingen) smalle kleurvlakken. Waar deze lijnen samenkomen, ontstaat een witte vlindervorm (olievlek-effect), die precies op de kruispunten van de perforatie terecht is gekomen.
4. De rechter helft van het patronenstelsel is een exacte spiegeling van de linker helft, evenals dat van de postzegel met velrand van de 3e horizontale strook.

Spannend én bevrijdend!

Grafisch ontwerper Hansje van Halem heeft deze opdracht van PostNL als zeer bijzonder en apart ervaren: “PostNL heeft me carte blanche gegeven. Bij elke postzegelopdracht is er altijd sprake van een postzegelthema, waarbinnen je werkt en waaraan ook voorwaarden zijn verbonden. Bij deze opdracht zijn maar enkele algemene, voor postzegels geldende beperkingen en eisen vermeld als formaat, waardeaanduiding en sorteerhaak. Ik moet dus voor vorm en inhoud zelf mijn grenzen definiëren, iets wat normaal de opdrachtgever doet. Het is tegelijkertijd spannend en bevrijdend. Mijn persoonlijke fascinatie (wat me interesseert, boeit of raakt) staat dus voorop”

Ontwerp- en werkwijze

“Ter inspiratie bij mijn zoektocht naar de juiste ontwerpuitvoering ben ik als het ware van een zwart gekleurde waskrijttekening uitgegaan, waaronder zich gekleurde vlakken bevinden. Door erin te krassen, ontstaat een kleurig tekening. In essentie heb ik dit postzegelvel aldus computertechnisch uitgevoerd.
Vanuit midden van rechthoekige vormen heb ik allerlei kleurvlakjes al smalle taartpuntjes opgezet en daarbij de hele kleuren-doos leeg getrokken. De zwarte lijnen tussen de taartpuntjes ben ik vervolgens gaan vervormen door ze uit elkaar te trekken. De gehoekte lijnen veranderden zo in curves. Met spiegelingen en vervormingen ontstaat er iets magisch, waarbij ook toeval een rol speelt. Er ontstonden allerlei patronen met onverwachte holle en bolle effecten, maar het bleef te donker. Toen ik de zwarte lijnen door witte verving, wist ik dat ik op de goede weg zat.
Ik ben altijd op zoek naar balans. Bij schutbladen voor boeken bijvoorbeeld, die altijd decoratief zijn, ook daar zoek ik naar harmonie door optische illusies te creëren, net als bij deze postzegels is gebeurd.”

Caleidoscoop in historisch perspectief

De Schotse natuurkundige Sir David Brewster (1781 – 1868) heeft de caleidoscoop uitgevonden, waarop hij 1817 patent heeft gekregen. De natuurkundige bedacht zelf het woord als afgeleiden van het Griekse woord ‘kalos’ (mooi), eidos (vorm/gestalte) en skopein (kijken). Het caleidoscopische effect ontstaat door licht in een buis via spiegels op kleurige voorwerpen te laten reflecteren. Door de buis te schudden, veranderen de veelkleurige patronen weer. Bij deze optische illusies nemen onze ogen iets anders waar dan onze hersenen interpreteren. Er is dus sprake van gezichtsbedrog.

• Twee series frankeerzegels, ontworpen door Hansje van Halem, vertonen beeldovereenkomst met de Caleidoscoop-emissie door symmetrie én asymmetrie met zwarte lijnen op een witte achtergrond.
• Bij de 88 cent Zakenpostzegels (nvph 2487/88) met twee spiegelbeeldige ‘achten’ past een symmetrische achtergrond, zoals die ook is aangebracht op de 44 cent postzegel.
• Bij de 1 en 2 cent Zakenpostzegel (nvph 2748/49) is een speels asymmetrisch lijnen-netwerk/-patroon aangebracht.
• De vier Zaken-zegels suggereren in het netwerk op de achtergrond een ruimtelijke drie dimensionaliteit.

Tot slot

Met genoegen verblijf, dwaal en geniet ik (al of niet vergelijkend) met mijn ogen door het kleurige vormen- en lijnenspel. ‘t Is een aangename ervaring en beleving in deze betoverend caleidoscopische wonderwereld van dit postzegelvel te verpozen. Bedankt Hansje!

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Nederland • Nederland

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(9 stemmen, gemiddeld: 4,67 uit 5)

Laden...