[a] De directe methode toont

De directe methode toont een onaantrekkelijke afbeelding. Een ziek en misdeeld kind (doof, achterlijk, blind & verwaarloosd kind) staat op de affiche. Voor hem/haar is het bijslagbedrag letterlijk bestemd. Deze zakelijk-afstandelijke methode is duidelijk zichtbaar op de kinderzegelaffiche 1931 van ontwerper Kiljan. Hij maakt daarbij gebruik van gefotografeerde kinderen. Ook de getekende affiche-afbeeldingen met weinig aantrekkelijk levensomstandigheden van het jongetje op de Sjollema-affiches van 1935 en 1936 zijn weinig aantrekkelijk. (Deze komen op 2 augustus aan bod in deel 2 over kinderzegel-affiches).

[b] De indirecte methode

De indirecte methode gaat uit van een ideaal beeld. Er wordt een blij, zorgeloos en gezond kind in een ideale spel- of leefsituatie op de affiche opgevoerd. De kinderzorg streeft er doelgericht naar het zieke kind ook gezond en zorgeloos te maken. Bij deze methode staat niet het zieke, maar het blij en gezonde kind centraal. De tegenstelling tussen beide kinderen in deze vergelijking staat bekend als een allegorie (allegorische vergelijking). Deze methode werkt aansprekend en ‘kinderzegel-koop-bevorderend’.

In overdrachtelijk figuurlijke zin dienen deze kleurige en ogen-openende affiche geïnterpreteerd te worden.

Affiches PTT

Ook PTT zelf heeft affiches uitgegeven om de kinderzegelverkoop te bevorderen. De reclamebiljetten zijn ook als bijsluiters in filatelistische en kinderbescherming-gerichte tijdschriften terechtgekomen, Het betreft de periode 1925 t/m 1928. De vergrootte kinderzegels zijn in de oorspronkelijke kleuren afgebeeld.

Bedrijven van propaganda

Deze filatelistische bijlagen zijn gevonden in [1] Tijdschrift voor Armenwezen, Maatschappelijke Hulp en Kinderbescherming, [2] Maandblad voor Berechting en Reclassering, [3]Het Kind, [4] Het Hoefijzer, orgaan Centraal Genootschap voor Kinderbescherming- en Vakantiekolonies, [5] Maandbericht Nederlandsche Vereeniging van Huisvrouwen, [6] Het Nederlandsch Maandblad voor Philatelie, [7] De Philatelist. Soms is de naam van het tijdschrift op de affiche vermeld.
Niet alleen als bijlage werden de affiches gebruikt, maar met groot formaat affiche werd ook reclame bedreven in postkantoren en op aanplakzuilen in de grotere steden.

Kinderzegel-affiches

Affiches 1925

1925 ontwerp Willy Sluiter

Een ‘gejurkte’ dame wandelt met en stúúrt als begeleidster hand in hand een jongen en een meisje. Het meisje met pop geeft tijdens het lopen intens alle aandacht aan de pop. Begeleiden én sturen van hulpbehoevende kinderen speelt zich in overdrachtelijke zin af op deze allegorisch-figuurlijke affiche-afbeelding. De praktische invulling van deze indirecte verwijzing bestaat uit het letterlijk kopen van weldadigheidszegels Voor het Kind.

PTT-affiche 1925

Affiches 1926

1926 ontwerp Anton Molkenboer

Op de beeld-/,tekstinformatieve affiche (het prijsverschil komt ten bate van den Arbeid voor het Bescherming- en Hulpbehoevende Kind) vliegen vier postduiven met brief vanuit een ruim en wijd omcirkelde wereldbol verschillende richtingen op. Er onder ontfermt een in ruim geplooid, lang gewaad gestoken en gesluierde verzorgster (op haar knieën) zich betrokken over een op de grond zittend kind, dat treurt.

Mijn zakelijk bondige benadering van de affiche verschilt qua duiding en informatie danig met die van R. van der Duys Jr., die in het Tijdschrift AMHK op blz. 1129 in tijdgebonden bewoordingen interessante achtergrondinformatie over de affiche verschaft:

De reclameteekening voor de kinderzegels 1926/1927
Blauwgrijs zien we de goudomrande aarde en verder daaromheen een vijftal kringen van blauw en rood op een grijzen achtergrond met gouden stippen. Dit wekt de gedachten op aan den nachtelijken hemelkoepel, waartegen de mensch de planeten hun baan ziet beschrijven tegen een achtergrond van vaste sterren.
Buiten den laatsten cirkel – de buitenste planetenbaan – plaatste teekenaar Anton Molkenboer twee grijs gekleurde figuren. Een vrouw, die een kind zegenend behoedt. Een stroom van goud vloeit van alle kanten der aarde naar deze figuren en zet zich onder hare voeten voort. Buiten de hemelkoepel, ‘boven de sterren’, aan den anderen ‘kant’ van wat de mensch met zijn zintuigen waarneemt, daar troont wat niet aan ruimte en tijd gebonden is. Daar troont, bijvoorbeeld, de Barmhartigheid voor het kind. Maar niet afgesloten is het ‘Koninkrijk der Hemelen’ van de aarde. Er is wisselwerking. Eenerzijds ontleend al dat gene, wat aan ruimte en tijd gebonden is – dus bijvoorbeeld het barmhartigheidswerk van den mens – zijn eigenlijke waarde en beteekenis aan hetgeen ’boven de sterren’ is. Anderzijds echter is ‘de mensch het voedsel der goden’, heeft ‘God den mensch noodig om Zijn werk te volbrengen’.
Blijkbaar daarom koos de teekenaar het goud, dat vloeit van de aarde naar den hemel, hier massief en opgebouwd uit samengevoegde geldstukken, ginds boovenaardsch als zonnegoud, als ondergrond van zijn figuren, als bodem, waarop de hemelsche barmhartigheid haar arbeid op aarde volbrengt.
Naar de waarde van de menschelijke barmhartigheid als zoodanig schijnt ook aan de waarde van de individueele daad te zijn gedacht. Dit blijk uit de kleine geldstukken, die den gouden stroom vormen en ook, vooral uit de afbeelding der duiven, die zulk een simpele handeling als het frankeeren van een brief verbrengen van het tijdelijke naar het tijdlooze. De kleine gave – zoo is blijkbaar de gedachtengang – de aankoop van een enkelen postzegel heeft zijn onvergankelijk waarde .in den hemel.
Is deze opvatting van de teekening niet geheel onjuist, dan kunnen wij zeggen, dat hier een oud standpunt, dat eeuwen lang het armwezen beheerschte: het religieus-charitatieve, tot uitdrukking gebracht is en mogen we Molkenboer dankbaar zijn, dat hij ons toonde hoe aanvaardbaar en hoe ‘levend’ dit oude standpunt nog is voor het in veel opzichten zoo anders georiënteerde gedachtenleven van onzen tijd.

PTT-affiche 1926

Affiches 1927

1927 ontwerp Tjipke Visser

Een naakt en kledingloos jongetje zit gehukt in rustig kabbelend water. Hij speelt er geconcentreerd en vol overgave met een zeilbootje. Het bescherming- en hulpbehoevende kind verlangt er ook naar daar te spelen. ’t Is mogelijk als u ook kinderpostzegels koopt.

PTT-affiche 1927

Affiches 1928

1928 ontwerp E. Wijnants

De schaduw van het meisjesgezicht valt, als de zon op z’n hoogst staat, op de oranjekleurige cape van een meisje met lang blond golvend haar. Ze staat op een zon overgoten dag voor een met helmgras begroeide duinrand. Dit gezonde kind geniet op een opgewekt blije manier van een dag aan zee, gelijk het hulp en steun behoevend kind dat ook graag beleeft.

PTT-affiche 1928

Vervolg

Op 2 augustus volgt deel 2 over de kinderzegel-affiches, handelend over de periode 1929 – 1940.

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Historisch • Thematisch • Nederland • Nederland • Wijn/Wijnbouw

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(6 stemmen, gemiddeld: 4,50 uit 5)

Laden...