Virussen zijn ontegenzeggelijk grote vijanden, maar het kunnen ook vrienden zijn. Punt is dat we er te weinig over weten. Zo zijn er virussen die bacteriën doden. Zij werden al eens afgebeeld op een Nederlandse postzegel, namelijk op het velletje “100 jaar Nederlandse Vereniging voor Microbiologie”. Als je jezelf informeert over die bacterievirussen dan verbaas je je over de effectiviteit en de eenvoud van het deeltje In één druppel zeewater leven een miljoen bacteriën en wel tien miljoen fagen. In de oceanen wordt iedere dag een derde van alle bacteriën gedood door de bacteriofagen. Hetzelfde gebeurt in onze eigen darmen, waar de fagen een soort tweede immuunsysteem vormen. Ze beschermen ons tegen ongewenste uitbraken van lichaamseigen bacteriën.

Virussen kennen we al lang. Verschillende onderzoekers zoals Pasteur raakten volkomen gefrustreerd door dat zij de oorzaak van bepaalde ziektes maar niet konden vinden. Terwijl die met sappen wel overdraagbaar waren. Het is te danken aan de filters van de Fransman Chamberland dat Martinus Beijerinck de virussen kon vangen. Hij vermaalde bladextracten van geïnfecteerd tabaksplanten. De restanten bleven besmettelijk zelfs na de filtratie door het filter. Hij kwam tot de veronderstelling dat er in de gefiltreerde oplossing een nieuw soort pathogeen zou moeten zitten en deed hij een herintroductie van het woord virus. Beijerinck bleef in de veronderstelling dat virussen vloeibaar waren, een theorie die later werd ontkracht door Wendell Stanley, die liet zien dat ze uit deeltjes bestonden. Een bacteriofaag, dus een virus die bacteriën ziek maakt, werkt uiterst geniaal. Als je de afbeelding ziet dan zie je meteen weer het biologie-boekje van de middelbare school in je geest want het uiterlijk maakte meteen duidelijk hoe het werkt en behoeft geen nadere uitleg.

Virussen worden vaak geassocieerd met dodelijke ziektes. Men vergeet daarbij dat wijzelf samenleven en werken met biljoenen virussen. Deze symbiotische virussen, de bacteriofagen (of fagen, bacterie-eters in het kort), zijn heel anders dan de soorten die ons ziek maken, en ze zijn veel talrijker. Fagen leven niet alleen in ons, maar ook overal om ons heen. Geschat wordt dat er op aarde 10³¹ bacterievirussen zijn. Dat zijn er 100 keer meer dan er sterren in het universum zijn. Het is daarmee de meest voorkomende levensvorm op onze planeet.

Het principe van de virusverspreiding kunnen we aan de faag mooi zien: hij injecteert zijn eigen genetisch materiaal (DNA-RNA) in de bacterie. Dit wordt vervolgens in het genetisch materiaal van de bacterie ingebouwd, en verandert hem in een virus producerende fabriek. Uiteindelijk barst de bacterie open, waarna duizenden nieuwe fagen naar buiten stromen. Deze bacteriedodende werking is een ingewikkelde, maar doeltreffende eigenschap die voor zowel mens als natuur van groot belang is. Bacteriofagen houden het aantal bacteriën onder controle en voorkomen daarmee dat deze eencelligen al het andere leven op aarde verdrukken.

Met het Corona-virus gaat het op een gelijksoortige manier, alleen niet met zo’n prachtige maanlander. Eenmaal in de gastheercel, schakelt het virus het DNA van de gastheer uit, en worden in plaats daarvan de eiwitten en RNA of DNA van het virus nagemaakt. Uit deze eiwitten en RNA/DNA worden dan nieuwe kopieën van het virus gevormd. Dit proces leidt in veel gevallen tot de dood van de gastheercel. Daarbij komen de nieuwe virussen vrij die andere cellen aanvallen. Deze manier van voortplanten wordt de lytische cyclus genoemd, we spreken van een ontsteking.

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Nederland

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(5 stemmen, gemiddeld: 4,80 uit 5)

Laden...