Via moderne communicatiemiddelen kan men vanuit de ‘isolatie’ met anderen toch contact maken. Het dringende verzoek ‘opsluiting-van-de-Nederlandse-bevolking-in-het-eigen-huis’ doet me denken aan de geïsoleerde internering van 40.000 militairen uit België, die na de Duitse aanval op Antwerpen op 7 oktober 1914 tijdens de Eerste Wereldoorlog (28 juli 1914 – 11 november 1918) naar het neutrale Nederland als deserteur zijn gevlucht. Middels een brief met een Interneringszegel trachtte de geïnterneerde Belg in 1916 contact met zijn/haar thuisfront te maken.

Interneringszegels met Nederlandse Maagd

Interneringszegel (nvph IN1)

Op de groene Interneringszegel (nvph IN1, 50 x35 mm) zonder waarde-aangifte staat de Nederlandse Maagd (in linkerhand een gedeeltelijk zichtbare lauwerkrans) met lopende leeuw op de voorgrond en vlag. Deze plakzegel mocht alleen in februari 1916 op brief of kaart gebruikt worden.

Interneringszegel (nvph IN2)

Op de bruine interneringszegels (nvph IN2, 47 x 33 mm) zonder waardevermelding staat de Nederlandse Maagd (wuivend en uitnodigend met een doek) met vlag, lans en liggende leeuw op de voorgrond. Op de achtergrond een drietal semi-permanente barakken achter een hekwerk met lantaarn.
Deze bruine zegel zou in maart 1916 gebruik worden, maar is nimmer officieel uitgegeven en gebruikt.

• De zegels zijn ontworpen door A.P.W. van Starrenburg en gedrukt bij de Steen- en Boekdrukkerij J.R. van den Berg in Amsterdam in. De zegelvellen van de groene zegel bestaat uit 5 rijen van 13 zegels; totaal 65 zegels per vel. De bruine zegelvellen bestaan uit 9 rijen van 8 zegels; totaal 72 zegels per vel.
• De Nederlandse Maagd (zinnebeeld van de 17e-eeuwse Zeven Verenigde Nederlanden én eensgezindheid van ons land) draagt een gewaad of mantel met brede plooien tot op de grond. Ze draagt een vrijheidshelm met pluimen.
• Vanaf begin februari 1916 mochten de Belgische geïnterneerden twee brieven per maand portvrij verzenden met daarop een groene Interneringszegel. Hierdoor werd het aantal te verzenden brieven beperkt. De prijs bedroeg één cent per twee zegels. Door gebrek aan een frankeerwaardevermelding werd de plakzegel (etiquetten) als zegel aangeduid en niet als postzegel. Het was voor de gedetineerden de enige mogelijkheid met zo’n geperforeerde zegel een poststuk van A naar B te versturen.

Envelop naar thuisfront met achtergrondverhaal

Op de gecensureerde envelop (links geopend, op achterkant staat ‘ Controle Postal Militaire) met daarop de groene zegel met de afbeelding van de Nederlandse Maagd met leeuw en vlag in ’t groen (nvph IN1) is vanuit de Legerplaats Zeist op ?? mei 1916 naar Algiers verzonden.
Ons land telde 13 interneringskampen met een groot aantal barakken, waarvan die in Zeist, Harderwijk en Oldebroek de bekendste waren.

Vrijwel alle poststukken met deze zegel naar het thuisfront zijn gebruikt door personen, die in het neutrale Nederland geïnterneerd waren. Met de internering werd de neutraliteit van ons land gewaarborgd. Alle correspondentie uit ons land van gedetineerden (vooral naar België en Noord-Frankrijk) liep via het Duitse censuurkantoor in Aken. De groot formaat zegel (50 x 35 mm) was niet geliefd bij de Duitse autoriteiten. Met groot gemak zouden geheime berichten onder de zegel geschreven kunnen worden. Vandaar dat alle op deze wijze gefrankeerde poststukken meteen door de Duitsers naar de afzender teruggestuurd werden met de afstempeling ‘Zurück, weil Unzülassig’ (terug, niet geoorloofd). De opdrachtgever van de zegels, het Ministerie van Oorlog, heeft nagelaten de Duitse overheid vooraf toestemming te vragen met zo’n zegel een poststuk te verzenden.
Dit poststuk ging via Rotterdam met een schip rechtstreeks naar Algiers. De Franse censuur had geen problemen met deze zegel en liet het door naar Algiers, waar het op 7 juli 1916 aankwam. Dit poststuk is ondanks het weinig aantrekkelijke uiterlijk een bijzonder zeldzaam exemplaar. (Deze envelop zou als kavel 3734 op de Corinphila Veiling van 2 t/m 4 april 2020 aangeboden worden).

Interneringszegel op themakaart

Philaromax in Den Haag is gespecialiseerd in filatelistische items o.a. themakaarten met fotografische afbeeldingen van het Interneringskamp nabij Zeist met op de beeldzijde de groene Interneringszegel. Deze kaarten komen overeen met maximumkaarten, maar de datum van afstempeling valt buiten geldigheidsperiode van de groene Interneringszegel, die alleen in de maand februari 1916 gebruikt mocht worden.

Stempel Legerplaats bij Zeist, datum 17-IV-1916. Tekst blauwe stempel: Portvrij, Franc de Port, Militaires Étrangers Internée dans les Pays Bas.

Stempel Legerplaats bij Zeist, datum 20-VI-1916.

Interneringsbriefkaart probleemloze correspondentie

Correspondentie per brief heeft een kortstondige periode gekend. De Interneringsbriefkaart was de vervanger van de brief, die zonder zegel portvrij verzonden kon worden. Het censureren van een briefkaart is eenvoudiger en overzichtelijker geworden, doordat op de achterkant van de gelinieerde briefkaart elf lijnen staan, waarop de tekst geschreven diende te worden. Deze briefkaarten werden in Duitsland gedrukt en Nederland betaalde de drukkosten

Afbeeldingen: Philaromax, Corinphila Veilingen, Bate Hylkema

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Historisch • Thematisch • Nederland • Nederland

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(3 stemmen, gemiddeld: 5,00 uit 5)

Laden...