Nationale week zonder vlees (9 – 15 maart 2020)

11 maart 2020, 14:46 uur - Randy Koo

Voor de derde keer wordt de Nationale week zonder vlees georganiseerd van 9 – 15 maart 2020. De tweede keer in 2019 deden 57.600 deelnemers mee. Met 69 partners wordt opgeroepen om één week geen vlees te eten. Een uitdaging voor iedereen die nog steeds van lekker eten en tegelijk van dieren houdt. Het grootste gedeelte van de Nederlanders is vleeseter. Wellicht dat deze week en eventuele vervolgweken leiden tot ander eetgedrag. Gaat u de uitdaging aan ? In deze blog gaan we in op vleesvervangers op zegels.

Post Views: 2.329

Vegamonitor

Steeds meer Nederlanders geven aan in de komende vijf jaar minder vlees te gaan eten, én men denkt vaker dat minder vlees eten de norm zal worden in Nederland, dit blijkt uit de onlangs gepubliceerde Vegamonitor van Natuur & Milieu in 2019. Ondanks de vele onderzoeken dat minder vlees eten beter is voor het milieu typeert bijna zes op de tien Nederlanders zich als vleeseter. Een derde van de Nederlanders slaat vlees bewust één of meerdere dagen per week over en bestempeld zichzelf hiermee als flexitariër. Het percentage vegetariër (2%), pescotariër (2%) en vegan (<1%) is nog minimaal.

South Africa (2011): Healthy Garden.

Bijna de helft van de ondervraagden geeft aan dat vlees eten niet meer van deze tijd is. Zes op de tien heeft dan ook het gevoel dat minder vlees eten de norm zal worden in Nederland. De helft geeft aan dat als vlees 50% duurder zou zijn, zij kleinere porties zouden nemen of vaker alternatieven zouden gebruiken. Drie op de tien Nederlanders vinden dat vlees te duur is, terwijl een vijfde vlees juist te goedkoop vind.

Soja

De sojaboon is een peulvrucht, afkomstig van de sojaplant (Glycine max), die als grondstof voor veel sojaproducten wordt gebruikt. Soja bevat 19% vet en 35% eiwit. Sojaolie is de meest geconsumeerde plantaardige olie wereldwijd. De meeste sojabonen zijn geel, maar er bestaan ook zwarte, bruine en groene rassen.

Sojaboon uit encyclopedie Seikei Zusetsu (1804).

Republic of Srpska (2017): Soybean (Glycine max).

Steeds meer Nederlandse akkerbouwers kiezen voor sojateelt. Sojateelt wordt gesubsidieerd vanwege de eiwittransitie. Akkerbouwers gebruiken soja ook als rotatiegewas. Op wereldniveau is de teelt in Nederland bescheiden (580 ha). Ter vergelijking: Italië (258.900 ha). Soja uit Nederland is voor menselijke consumptie.

In Azië wordt de sojaboon grotendeels voor menselijke consumptie gebruikt, onder meer in de vorm van tofu, tahoe en tempé, In de westelijke wereld wordt het gewas hoofdzakelijk gebruikt voor de productie van plantaardige olie en veevoeder. De meeste soja, zo’n 90% van de Nederlandse invoer, wordt gebruikt voor veevoer. Voor één kilo vlees (eiwit) is zo’n twee tot vijf kilo voer nodig. Het voer bestaat uit 10 tot 20% sojaschroot, een bijproduct uit de olieraffinage uit soja. Nederland is na China de grootste importeur van soja ter wereld. Vanuit Nederland wordt een groot deel van de Noordwest-Europese intensieve veehouderij (kippen, varkens, kalveren) van veevoer voorzien.

Lupine

Lupine (Lupinus) is een geslacht uit de vlinderbloemenfamilie (Fabaceae). Het geslacht telt zo’n 200 soorten. In Noordwest-Europa komt alleen de vaste lupine (Lupinus polyphyllus) in het wild voor. Deze soort is in de 19e eeuw uit Noord-Amerika ingevoerd. De meeste lupines zijn paars, wit, geel en roze gekleurd. Lupines houden niet van kalkrijke grond. Ze hebben voorkeur voor zure tot neutrale grond. Afhankelijk van de soort kunnen ze een hoogte bereiken die varieert van 50 cm tot wel 2 meter en de bloeitijd kan van juni tot oktober doorlopen.

Lupine is een historisch gewas dat begin vorige eeuw als groenbemester in het Noordwesten van Europa opdook. Inmiddels is ze verdrongen door de soja die massaal wordt geïmporteerd voor veevoer en humane consumptie. Erg jammer, vindt Udo Prins, want de lupine past volgens hem uitstekend binnen een modern dieet. “Het zit hoog in eiwit, maar heeft weinig zetmeel. In plaats van de gemakkelijke koolhydraten bevat het vooral vezels, wat gunstig is voor de darmgezondheid. Het heeft gunstige invloeden op het voorkomen van welvaartsziekten als diabetes en obesitas.”

Vergeleken met andere voedingsmiddelen mag het dan gunstiger zijn voor de consument, de voedingsmiddelenindustrie er nog niet op is ingesteld. Plantaardige eiwitten in vleesvervangers komen voornamelijk uit soja, geïmporteerd uit met name Zuid-Amerika. Terwijl Lupine ook voor de akkerbouw grote pluspunten heeft. De vlinderbloemige bindt stikstof uit de lucht. Er zijn tal van soorten voor zowel de schralere gronden, de zandgronden en de kalkrijke gronden.

Toch moet er wel nog wat veranderen. Het historische gewas heeft decennia stilgestaan, er heeft nauwelijks veredeling plaatsgevonden. Het Louis Bolk Instituut werkt daarom, samen met andere partijen, aan rasverbetering voor een hogere en stabielere productie. Maar ook aan teeltoptimalisatie. Prins: “Er ligt al een teelhandleiding voor de akkerbouwer”. In Flevoland en Drenthe loopt een project met innovatiesteun. “Wij maken ons sterk om er een commercieel gewas van te maken”, legt Prins uit. “Wat we nodig hebben is een plusje. Zodat de akkerbouwer een opbrengst naar waarde kan ontvangen.” Prins denkt aan een saldo hoger dan dat van tarwe. Zijn hoop is gevestigd op de levensmiddelenindustrie. “We hebben partijen nodig met een visie van drie tot vijf jaar. Partijen die een duurzame, regionale innovatie willen ondersteunen. “

Jackfruit of Nangka

De nangka of jackfruit (Artocarpus heterophyllus) is een tot 30 m hoge groenblijvende boom uit de moerbeifamilie (Moraceae), die zijn oorsprong in India vindt. De boom valt op door de enorme vruchten (tot 40 kg), die aan de stam ontspringen (cauliflorie). De verspreid staande bladeren zijn van boven donkergroen en glanzend en aan de onderkant dofgroen. De bladeren zijn ovaal van vorm en 3,5-12 × 5-25 cm groot. Meestal hebben de bladeren een gave rand, maar jonge bladeren kunnen ingesneden zijn. De kleine bloemen groeien per geslacht apart in 1-4,5 × 3-15 cm grote bloeiwijzen uit de bladoksels aan behaarde kortloten.

De vrucht is een vruchtverband, dat uit de gehele vrouwelijke bloeiwijze ontstaat. De vrucht is peervormig of cilindrisch, 30–100 cm lang en tot 50 cm breed. De bruingroene schil bestaat uit zeskantige punten, die elk uit één bloem zijn ontstaan. De vrucht bevat tot vijfhonderd 4 cm lange zaden. Het vruchtvlees is rijp gelig en smaakt flauw zoet en heeft ook een zoete geur. De vrucht bevat tot 30% zetmeel.

Jackfruit kan op twee manieren gegeten worden: rijp en geel of jong en groen. Rijpe jackfruit is van nature zoet. De zaden worden als snack gegeten, en ze worden ook verwerkt in zoete gerechten zoals desserts, smoothies, custardpudding, en ijs. Jonge, onrijpe jackfruit heeft een vlezige structuur en is neutraal van smaak. Doordat hij gemakkelijk smaken absorbeert wordt jonge jackfruit vaak gebruikt in diverse curry’s en andere hartige gerechten.

In Nederland is jackfruit voornamelijk verkrijgbaar in blik. Jackfruit wordt op twee manieren aangeboden in blik: op zout water, dit heet in brine, en op siroop. Voor zoete bereidingen is de variant op siroop en de zoute variant voor hartige bereidingen. Rijpe jackfruit is verkrijgbaar bij Aziatische toko’s. Fairtrade Original heeft jonge jackfruit in blik geïntroduceerd bij de Nederlandse supermarkt.

Schrijfster Jessica Lek heeft recentelijk een kookboek geschreven: ‘Jackfruit’. Met haar boek laat ze zien wat je met deze plantaardige vleesvervanger kunt doen. De jonge onrijpe vrucht heeft een vlezige structuur en neemt makkelijk smaken op waardoor hij goed te kruiden en te marineren is: ideaal om mee te koken!

Zeewier

Zeewier is een losse aanduiding van groepen niet-verwante algen die in zee leven. Doorgaans doelt men daarbij op meercellige, relatief grote algen of wieren die aan de bodem gehecht zijn. Zeewieren vinden we onder de groenwieren (Chlorophyta), de roodwieren (Rhodophyta) en de bruinwieren (Phaeophyceae). De termen algen en wieren worden gewoonlijk zonder veel onderscheid door elkaar gebruikt.

Falkland Islands (1979): Zeewier.

Zeewier wordt ook gebruikt als voedsel in landen als Japen en Korea. Het kan als groente worden gegeten, maar ook worden gebruikt als decoratie en als smaakmaker. In sushi worden strookjes roodwier (Nori) gebruikt om de verschillende rijst- en vis-ingrediënten bij elkaar te houden door een smalle strook om het hapje te wikkelen. Japanse zoutjes een soort rijstcrackers of rijstzoutjes, worden vaak ook met wat zeewier bedekt om ze een pittige smaak te geven. In Indonesië wordt zeewier verwerkt tot agar-agar, een vegetarisch bindmiddel voor de kweek van bacteriën. Dit voedingsmiddel staat bekend om de hoge concentraties aan calcium, kalium en ijzer.

Nieuw-Zeeland (2014): Zeewier.

Zeewier is rijk aan jodium en calcium en sporenelementen. Afhankelijk van de soort bevat het tevens vitamine C en E. Bruinwier bevat ongeveer 5-10%, roodwier en groenwier ongeveer 10-30% eiwit. Een deel van zeewier wordt niet door het lichaam afgebroken en kan als voedingsvezel worden gezien. In sommige wieren komt een vitamine B12-gelijkende stof voor, maar die is inactief als vitamine.

Faroe Islands (1996): Zeewier.

Stichting Noordzeeboerderij is in 2015 in de Noordzee gestart met een proef om zeewier te telen. Toepassingen en voordelen zeewier: eiwitleverancier. superfood voor vee, grondstof bioplastics, grondstof biogas, duurzame teelt, opname van CO2. De locatie in de Noordzee is zeer geschikt tussen de windmolenparken. Als er in 2030 op 15.000 hectare zeewier geteeld wordt, levert dit evenveel eiwit als de eierproductie van 5,6 miljoen legkippen.