Edvard Munch heeft mij altijd geboeid als een kunstenaar die op een heel aparte manier in zijn werk zijn gevoelens vrij spel gaf. Mijn eerste kennismaking met het schilderij ‘The Scream’ ofwel ‘De Schreeuw’ was via een catalogus van een kunsttentoonstelling waar een deel van zijn werk te zien was. Helaas heb ik die catalogus niet meer, maar het schilderij had op mij diepe indruk gemaakt.
De Noorse kunstschilder Edvard Munch werd op 12 december 1863 geboren in Løten, Hedmark. Als kind ondervond hij al vele nare ervaringen, zoals zijn moeder die overleed aan tuberculose toen hij vijf jaar oud was. Ook zijn zus Sophie stierf vanwege die ziekte op 14-jarige leeftijd. Hij verwerkte het verdriet in 1885 of 1886 in een schilderij dat hij ‘Het zieke kind’ noemde. In 1889 overleed zijn vader toen Edvard in Parijs woonde. De angst dat hij al zijn geliefden zou verliezen bleef hem achtervolgen. In zijn schilderijen gaf hij dat weer. Hij zei: ‘Ik schilder niet wat ik zie, maar wat ik zag’.
Munch begon schilderijen en tekeningen te vervaardigen toen hij 17 jaar oud was. Vanaf 1894 maakte hij daarnaast etsen, lithografieën en houtsneden. Hij maakte vele portretten, ook zelfportretten, zoals te zien is op bovenstaande postzegel. Het zelfportret maakte hij in 1926 en is te zien in met Munch Museum in Oslo.
Zijn schilderijen zijn vaak eenvoudig van uitvoering, in tegenstelling tot zijn grafische werk, dat soms zeer gedetailleerd is uitgewerkt tot in de kleinste details. De Noorse post gaf op 12 december 1963 ter gelegenheid van zijn honderdste geboortedag een serie van vier postzegels uit. Op de postzegel van 35 øre is een houtsnede afgebeeld met de titel ‘Vruchtbaarheid’.
Op de postzegel van 50 øre weer een houtsnede, met de titel ‘De Eenzamen’. In 1905 vervaardigde hij met dezelfde titel een olieverf schilderij. Dat schilderij bevindt zich in een particuliere collectie.
De laatste zegel uit de serie laat een afbeelding zien van een houtsnede met de titel ‘Meisjes op een brug’. Net als zijn zelfportret op de zegel van 25 øre, uitgevoerd in donker olijfzwart, komen alle afbeeldingen over als somber, deprimerend, depressief, wanhopig. In de winter van 1908 kreeg Munch een zenuwinzinking en werd opgenomen in een rusthuis in Kopenhagen. Daar kwam hij tot rust en dat is te zien in zijn latere werk, dat veel meer optimisme uitstraalt.
Een deel van een schets voor het schilderij ‘Het zieke kind’ is opgenomen op de postzegel uitgegeven op 15 februari 2013. De serie werd gedrukt door Joh. Enschedé te Haarlem. De tekening afgebeeld op de postzegel vervaardigde hij in 1896 en is opgenomen in de collectie van het Munch Museum in Oslo.
Een detail van het schilderij ‘Madonna’ is afgebeeld op bovenstaande postzegel. Dit schilderij vervaardigde hij tussen 1894 en 1895. Hij maakte vijf verschillende versies van ‘Madonna’. Een van deze versies werd in 2004 gestolen uit het Munch Museum maar twee jaar later teruggevonden. Een ander exemplaar bevindt zich in particulier bezit.
Een detail van het schilderij ‘De Zon’ is afgebeeld op bovenstaande zegel. De zegel is uitgegeven in een blokje. Hij schilderde ‘De Zon’ op een muur van de Ceremoniezaal van de Universiteit van Oslo. Hij heeft meer muurschilderingen gemaakt in de Universiteit tussen 1909 en 1916, onder andere in de Aula. Het afgebeelde schilderij vervaardigde hij in 1911.
Maar dan het meest bekende schilderij ‘De Schreeuw’. Het is voor een groot deel afgebeeld op de poster van de Noorse Post die op alle postkantoren was opgehangen om de serie postzegels in 2013 te promoten. Ook het complete blokje is hierop afgebeeld.
Daarnaast werd een postzegelboekje door de Noorse Post uitgegeven met op een bladzijde de postzegel alsmede een reproductie van het schilderij. ‘De Schreeuw’ bestaat uit vier werken, drie schilderijen en een lithografie. De werken werden gemaakt in 1893. Een daarvan werd op 2 mei 2012 door veilinghuis Sotheby’s te New York verkocht aan een particuliere verzamelaar voor bijna 120 miljoen dollar.
Het oorspronkelijke schilderij hangt in het Nationaal Museum voor Schone Kunsten in Oslo. Het is het meest aangrijpende schilderij van Munch. Het is een psychisch zelfportret van Munch gebaseerd op zijn eigen traumatische ervaringen. Toen het werk voor het eerst werd tentoongesteld was de titel ‘Wanhoop’.
Munch kreeg zijn inspiratie voor dit schilderij tijdens een avondwandeling met vrienden. Ze bleven staan op een brug. Toen zijn vrienden doorliepen bleef hij, aangegrepen door de ondergaande zon die het landschap in felle kleuren verlichtte, staan. Hij kreeg vanwege de bloedrode en felgele zonnekleuren een depressief gevoel en legde dat later vast in zijn atelier. Vaak denkt men dat de spookachtige figuur op de voorgrond van het schilderij schreeuwt, maar het is juist het landschap dat schreeuwt waarbij de figuur de oren bedekt ter bescherming. Het masker dat in de ‘scary movie Scream’ uit 1996 werd gebruikt, werd geïnspireerd op ‘De Schreeuw’ van Munch. Edvard Munch overleed op 23 januari 1944 te Ekely bij Oslo.
Een aantal Afrikaanse landen heeft aandacht geschonken aan Edvard Munch en zijn schilderijen, meestal in de vorm van blokjes zegels met details van zijn werk. Ook met afbeeldingen van ‘De Schreeuw’. Maar door de twijfelachtige herkomst van deze producten laat ik ze niet zien. Wel een eerstedag envelop van de Maldiven beplakt met een blokje waarop een detail van zijn schilderij ’The Dance of Life’ uit 1899. Het schilderij hangt in het National Museum of Art in Oslo.
Een ‘fraai product’ vond ik uitgevoerd als ‘postzegel’ van de Verenigde Staten met de titel: ‘Expose Yourself to Art’, ofwel ‘stel jezelf aan kunst bloot’. Wie het product heeft gemaakt is me niet bekend. Het idee was afkomstig van een poster die Bud Clarck, voormalig burgemeester van Portland, Oregon, USA, liet vervaardigen in 1978. Op de poster staat hij afgebeeld met de rug naar de kijker, voor een bronzen naakte vrouw, terwijl hij zijn regenjas ver openslaat. Het lijkt alsof hij niets onder de regenjas aan heeft, maar later bleek dat hij toch een korte broek en een T-shirt droeg.
De afbeelding op de ‘postzegel’ is afkomstig van een foto die is genomen tijdens een kunsttentoonstelling met de titel ‘From Monet to Kandinsky’ in River City Bangkok, het antiek- en kunstcentrum in een modern gebouw. Hier vond van 31 augustus tot 8 november 2019 op de tweede verdieping in de RCB Galleria de tentoonstelling plaats. De foto is te vinden op de website van Imgur. Hierbij kan ik me voorstellen dat de figuur op het schilderij wel een schreeuw slaakt. U ook?
Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Historisch • Verenigde staten • Musea • Schilderkunst
Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?
Kijk dan bij Collect Club.
(7 stemmen, gemiddeld: 5,00 uit 5)
Laden...
Reacties (1)
De schreeuw van de Noorse kunstschilder Edvard Munch behoort tot de iconen van de westerse kunstgeschiedenis van de moderne kunst. In zijn 80-jarige leven heeft hij meer dan 20.000 stukken gemaakt, waaronder schilderijen, beeldhouwwerken en lithografieën. Zijn bekendste werk is wel ‘De Schreeuw.
Schrijf een reactie
(registratie is niet nodig)