In kort bestek…(157) Aanslag bij Putten (75 jaar geleden) met dramatische gevolgen »

Home » Bloggers » Randy Koo » Nationaal Monument Oranjehotel (Scheveningen) is geopend

Nationaal Monument Oranjehotel (Scheveningen) is geopend

01 oktober 2019, 13:55 uur - Randy Koo

Het Oranjehotel was de bijnaam voor de Scheveningse gevangenis tijdens de Tweede Wereld-oorlog. Tussen 1940 en 1945 hielden de Duitsers hier ruim 25.000 mensen gevangen voor verhoor en berechting. Een diverse groep uit alle hoeken van Nederland die de Duitse wetten had overtreden: Veelal verzetsstrijders, maar ook Joden, Jehova’s getuigen, communisten en mensen die vanwege een economisch delict werden vastgezet, zoals zwarthandelaren. Al in de oorlog werd het complex ‘Oranjehotel’ genoemd. Een ode aan de (bekende) verzetsstrijders die er waren opgesloten.

Post Views: 1.584

Oranjehotel

Zo’n 25.000 mensen zaten er vast tijdens de Tweede Wereldoorlog, naast verzetsmensen onder meer honderden kinderen, ontdekte historicus Bas von Benda-Beckmann. Hij schreef een boek over het Oranjehotel, dat als herinneringscentrum werd geopend door koning Willem-Alexander op 6 september 2019. Het museum heeft een vaste tentoonstelling waar de verhalen worden verteld van mensen die er opgesloten zaten. Cel 601, een van de dodencellen, is nog in de originele staat te zien. In andere cellen worden filmpjes vertoond waarin voormalige gevangenen hun zeer aangrijpende verhalen vertellen. In de open ruimte binnen de gevangenismuren vindt in de toekomst de jaarlijkse herdenking plaats.

Oranjehotel in Scheveningen.

De permanente expositie in het Oranjehotel belicht de geschiedenis met een tijdlijn en illustreert persoonlijke verhalen met spullen en foto’s. De eerste wisselexpositie gaat over de Leidse professor Rudolph Cleveringa.

Bekende personen

Onder de gevangenen in het Oranjehotel zaten bekende personen, zoals de ‘Soldaat van Oranje’ Erik Hazelhoff Roelfzema, Rudolph Cleveringa, Titus Brandsma, George Maduro, Simon Vestdijk, Heinz Polzer (Drs. P.) Maar ook talloze anderen. Sommigen werden vrijgelaten, anderen gedeporteerd naar andere gevangenissen of kampen of ter dood gebracht op de nabijgelegen Waalsdorpervlakte.

Oranjehotel in Scheveningen, zijdeur ‘het Poortje’ waardoor gevangenen naar buiten gingen om op de Waalsdorpervlakte gefusilleerd te worden.

Rudolph Cleveringa (1894-1980) was hoogleraar rechtsgeleerdheid in Leiden. Hield in november 1940 een befaamde rede waarin hij het opnam voor Joodse collega’s die door de Duitse bezetters waren ontslagen. Zat tot midden 1941 vast in Scheveningen. Werd in 1944 gijzelaar in kamp Vught. Na de oorlog werd hij weer hoogleraar en lid van de Raad van State.

Op 26 november 1940 hield de hoogleraar Rudolph Cleveringa, decaan van de juridische faculteit, een vlammend betoog in het Academiegebouw om te protesteren tegen het ontslag van de Joodse werknemers, onder wie de jurist Eduard Meijers, de latere grondlegger van het nieuwe Burgerlijk Wetboek. Ook staakten de studenten. De universiteit werd daarop door de bezetter gesloten. In september 1945 werd zij heropend. Om de toespraak te herdenken benoemt de universiteit elk jaar een Cleveringahoogleraar. Het Leids Universiteits Fonds (LUF) organiseert jaarlijks de Cleveringalezingen.

Cleveringa betekent niet alleen veel voor de Leidse universiteit. Frans Hemelop (gepensioneerd belastingmede-werker, postzegelverzamelaar en amateurontwerper) ontwierp al eerder een postzegel met Cleveringa erop om diens moed te eren. Dat was in 2010, toen het 70 jaar geleden was dat Rudolph Cleveringa zijn rede uitsprak. In de zomer van 2015 kwam er voor die vijf jaar oude zegel nog een bestelling binnen bij Hemelop. Dat bracht hem tot actie: al eerder was de gedacht door zijn hoofd gegaan dat ook het 75ste herinneringsjaar een postzegel verdiende. In dit ontwerp plaatste Hemelop ook Ton Barge en Lambertus van Holk: zij kritiseerden de Duitse bezetter eveneens in het openbaar.

Simon Vestdijk (1898 – 1971) was een Nederlands romanschrijver, dichter, essayist, vertaler, arts en muziekcri-ticus. Hij was vanaf mei 1942 gijzelaar in een kamp in het Brabantse Sint-Michielsgestel, waar veel intellectuelen en prominenten door de Duitsers waren samengebracht. Hij werd begin 1943 overgeplaatst naar Scheveningen. Zijn ervaringen daar verwerkte hij in zijn boek Pastorale 1943, dat ook verfilmd is. Na een maand ging hij weer terug naar Sint-Michielsgestel.

Titus Brandsma (1881 – 1942) was een Nederlandse karmelietenpater, hoogleraar en publicist uit Friesland. Brandsma was specialist in middeleeuwse mystiek en zelf mysticus. Als sterk maatschappelijk betrokken priester nam hij initiatieven op het gebied van de katholieke emancipatie, het katholieke onderwijs en de journalistiek. Brandsma verzette zich tegen het nazisme.

In 1942, tijdens de Tweede Wereldoorlog, werd hij gearresteerd door de Duitse bezetters en gedetineerd in Scheveningen. Via kamp Amersfoort kwam hij in concentratiekamp Dachau terecht waar hij in 1942 overleed. In 1985 werd hij als martelaar door paus Johannes Paulus II zalig verklaard.

George John Lionel Maduro (1916 – 1945) was een Nederlands student aan de Leidse Universiteit (Rechten), die zich tijdens de Meidagen van 1940 als officier der Nederlandse cavalerie onderscheidde in de Slag om de Residentie. Na de capitulatie sloot hij zich aan bij het verzet. Hij was een Antilliaans-Joodse verzetsheld. Vocht in mei 1940 tegen de Duitsers. Werd als krijgsgevangene gedetineerd in Scheveningen waar hij een halfjaar vastzat. Via Spanje en Portugal probeerde hij naar Engeland uit te wijken, maar werd verraden. Opnieuw gearresteerd en gedeporteerd naar Dachau waar hij is overleden.

Op 9 mei 1946 werd Maduro postuum de Ridder 4e klasse der Militaire Willems-Orde toegekend, omdat hij zich tijdens de Meidagen heeft onderscheiden met een persoonlijk geleide aanval op een Duitse stelling bij Villa Leeuwenbergh (tegenwoordig Buitengoed Dorrepaal) in Leidschendam. Hij is de enige Nederlander van Antilliaanse afkomst die deze onderscheiding heeft ontvangen. In 2016 werden de bijbehorende versierselen aan zijn familie overhandigd.

De miniatuurstad Madurodam is naar hem genoemd. Het is ook wel een monument voor George. Zijn ouders schonken het beginkapitaal voor het project. Madurodam werd op 2 juli 1952 geopend door prinses Beatrix. Madurodam werd bedacht door Bep Boon-van der Starp. Het Britse miniatuurstadje Bekonscot Model Village in Beaconsfield diende hierbij als voorbeeld. In Madurodam in Den Haag zijn de belangrijkste Nederlandse landschappen en opmerkelijke gebouwen nagebouwd in een schaal van 1 op 25.

Erik Hazelhoff Roelfzema (1917-2007) was bijgenaamd Soldaat van Oranje. Hij studeerde Rechten aan de Rijksuniversiteit Leiden, woonde op Rapenburg 56 (Koninklijke Huize ‘Welgelegen’) en was lid van de studentenvereniging ‘Minerva’. Ook betrokken bij het verzet van de Leidse Universiteit. Zat in april 1941 een week vast in Scheveningen. Dook daarna onder en werd Engelandvaarder. Kreeg pilotenopleiding bij de Royal Air Force. Schreef over zijn ervaringen het boek Soldaat van Oranje, dat verfilmd is en al negen jaren een succesvolle musical is.