Bartók had al op jonge leeftijd muzikaal gevoel want toen hij negen jaar oud was schreef hij al kleine composities voor piano. Hij ging piano studeren aan het conservatorium te Presburg, het huidige Bratislava en leerde zichzelf componeren door het lezen van partituren. Hij werd concertpianist en in 1907 docent piano aan de Lisztac Academie te Boedapest.

Zijn werken werden in de beginjaren niet gewaardeerd en werden zelfs geweigerd door de vaste dirigenten van de Opera van Boedapest omdat zij het ‘onbespeelbaar’ achtten. Een Italiaanse gastdocent durfde het echter wel aan en de eerdere weerstand van de orkestleden tegen de muziek verdween toen de uitvoering een groot succes bleek te zijn.

Bartók schreef slechts één opera, Hertog Blauwbaards Burcht. Deze opera duurt slechts een uur en bestaat uit één akte. De opera wordt uitgevoerd door twee spelers, Blauwbaard die de bas vertolkt en zijn vierde vrouw Judith, mezzosopraan. Hij schreef de opera in 1911 en de eerste uitvoering vond plaats op 24 mei 1918 in Boedapest. De hierboven afgebeelde postzegel met Blauwbaard en Judith werd uitgegeven op 26 september 1967.

Het libretto, het tekstboekje, werd geschreven door zijn vriend, Béla Balász. Het decor bestaat uit de grote hal van het kasteel waarop zeven deuren uitkomen. Judith wil dat Blauwbaard de deuren opent maar hij weigert. Ze houdt toch vol waarna de deuren een voor een worden geopend waarbij de erachter liggende kamers hun vreselijke geheimen prijsgeven. Ter gelegenheid van de eerste opvoering werd in 2018 een blokje met twee maal twee postzegels uitgegeven.

De muziek van Bartók werd vanaf 1933 in Duitsland door de toenmalige machthebbers verboden als zijnde ‘ontaard’. Dat had tot gevolg dat Bartók Duitsland ontvluchtte en in oktober 1940 emigreerde naar de Verenigde Staten van Amerika. Maar ook hier werd zijn muziek niet gewaardeerd en omdat zijn royalty’s vanuit Europa stopten, kwam hij in ernstige financiële moeilijkheden. Enige inkomsten brachten zijn werk vanaf november 1940 voor de Columbia University in de City of New York door het omzetten, het transcriberen, van Servo-Kroatische volksliederen uit de collectie Millman Parry.

Hij bleef componeren en in de Verenigde Staten ontstond een van zijn meest bekende werken, het ‘Concert voor orkest’. In 1944 ontving hij een opdracht van Yehudi Menuhin, violist en dirigent, om een ‘Sonate voor een soloviool’ te schrijven. Zijn laatste werk, ‘Altvioolconcert’ kon hij niet voltooien. In september 1945 overleed Bartók aan de gevolgen van leukemie en werd, op kosten van de auteursrechtenorganisatie ASCAP begraven, die ook zijn kosten van het ziekenhuis hadden betaald. Bij de begrafenisplechtigheid waren slechts tien personen aanwezig. Naast zijn echtgenote en twee zonen was ook zijn vriend pianist György Sándor gekomen. De dienst vond plaats in de Universal Funeral Chapel aan de Lexington Avenue waarna hij werd begraven op het Ferncliff Cemetery, Hartsdale, New York. Hij liet zijn tweede vrouw, Ditta Pásztory en twee zonen, Béla en Péter, achter.

Tijdens zijn leven werd de muziek van Bartók slechts door weinigen begrepen en gewaardeerd. Maar vrijwel direct na zijn overlijden kwam meer belangstelling voor zijn werken, vooral door de promotie van de vioolwerken door Yehudi Menuhin en het succes van ‘Concert voor orkest’ dat toen regelmatig werd uitgevoerd door diverse grote orkesten. Daardoor werd Bartók in korte tijd wereldberoemd als componist.

Werken die heden ten dage nog veelvuldig worden uitgevoerd zijn het ‘Derde Pianoconcert’ uit 1945, de ‘Muziek voor Snaarinstrumenten, Slagwerk en Celesta’ uit 1937, het ‘Divertimento voor strijkorkest’ uit 1939 en het ‘Tweede Vioolconcert’ eveneens uit 1939. Verder nog vele kleine werken waaronder zijn pianoreeks ‘Mikrokosmos’ bestaande uit 153 korte stukken, geschreven tussen 1926 en 1939 voor zijn vertrek naar de Verenigde Staten. Zijn ‘Cantata Profana’, een werk voor dubbel gemengd koor en orkest, voltooide hij op 8 september 1930. Dit werk werd voor het eerst op 25 mei 1934 in Londen uitgevoerd. In 1988 werd zijn stoffelijk overschot overgebracht van het kerkhof te New York naar de ‘Farkasréti Cemetery’, Hegyvidék, in Boedapest. Op 7 juli 1988 vond alsnog een staatsbegrafenis van Bartók plaats. Hij ligt naast zijn echtgenote die in 1946 teruggekeerd was naar Boedapest en op 21 november 1982 aldaar was overleden.

Op het kerkhof staat een sculptuur ontworpen door Miklós Borsos ter ere van de Hongaarse componist. De foto is genomen door Dr. Varga József in 2005. Links het graf van de echtgenote van Bartók, Ditta. In Brussel is een bronzen standbeeld van hem te vinden ontworpen door de Hongaarse beeldhouwer Imre Varga. Het staat op het Spanjeplein nabij de Grasmarkt Straat dat werd onthuld op de 50^ste verjaardag van het overlijden van de componist. In 1930 bracht hij enige tijd in Brussel door tot zijn vertrek naar de Verenigde Staten. Hier had hij vele contacten met de Antwerpse musicoloog Denijs Dille.

De grootste eer die Bartók na zijn dood te beurt viel was de opening op 14 maart 2005van het ‘Müpa’, de ‘Müvészetek Palotája’ ofwel het Paleis der Kunsten, onderdeel van een enorm cultureel gebouwencomplex. De nationale concertzaal is 25 meter hoog, 25 meter breed en 52 meter lang. De totale capaciteit van de zaal is 1.656 bezoekers. Het enorme pijporgel werd in het voorjaar van 2006 ingewijd. Het was gebouwd door twee bedrijven. Orgelbau Mühleisen in Duitsland en Orgonaépítő Manufaktúra uit de Hongaarse stad Pécs. Voor het publiek zijn de gigantische orgelpijpen zichtbaar boven het orkestpodium. Béla Bartok, tijdens zijn leven door velen verguisd, na zijn dood door velen bewonderd. Wat vindt u van de muziek gecomponeerd door Bartók?

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Historisch • België • Duitsland • Roemenië • Verenigde staten

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(3 stemmen, gemiddeld: 5,00 uit 5)

Laden...