Redding Rijksmonument

De gezamenlijke eigenaren van de Papegaaien-woningen aan de Torenstraat in Drachten, die door De Stijl-kunstenaar Theo van Doesburg in 1920 van opvallende kleuren waren voorzien, vonden het hoognodig de huizen weer eens van een nieuwe verflaag te voorzien. De laatste verfbeurt had in 1988 plaatsgevonden. Voor één huis was de nieuwe verfbeurt niet noodzakelijk. Reden? De museumwoning ‘Van Doesburg – Rinsemahuis’ aan de Torenstraat 3 was in 2018 al van een nieuwe en afwijkende verflaag voorzien.

De blauwe kleur op de erkers links en rechts verschillen danig. Het donkerblauw wordt vervangen door de lichte variant van de kleur.

Na een onderlinge bewonersraadpleging nemen de eigenaren het eensluidende besluit de kleuren van Torenstraat 3 over te nemen en zonder uitzondering op het gehele huizencomplex aan te brengen. Per begin september 2019 is de klus geklaard. Daarmee is het Rijksmonument na bijna een eeuw weer oorspronkelijk in kleur en . . . tevens gered!

Basis kleurkeuze in 1988

De verflaag uit 1988 is gebaseerd op een met plakkaatverf ingekleurde bouwontwerp van Van Doesburg uit begin jaren twintig. De kunstenaar woonde en werkte toen in Weimar aan de Bauhaus-kunstopleiding en zond vandaar het kleurige ontwerp naar de gemeente-architect De Boer.
Deze gekleurde ontwerptekening gaf vooral de verdeling van de kleuren weer en niet zozeer de precieze tinten geel, rood en blauw. In 1988 was deze tekening alles wat men in handen had. Door de Sikkens kleurenwaaier bij de kleuren van het bouwontwerp te houden, werd de best passende kleur gekozen. Helaas was de keus gebaseerd op onjuiste gegevens.
(Zie postzegelblogartikel Postzegel voor Rijksmonument Van Doesburg – Rinsemahuis? van 7 april 2019)

Kleurenonderzoek en -analyse

Kleurenexperts hebben nauwgezet laagjes verf afgekrabd om de oorspronkelijke verfkleuren onder ogen te krijgen. Na een intensieve analyse van het krabsel ontdekten experts precies welke kleuren rood, geel en blauw bij de aanvang zijn gebruikt. Aldus heeft het ‘Van Doesburg – Rinsemahuis’ in 2018 de juiste kleuren op erkers, deuren en kozijnen gekregen.
De ‘harde’ primaire kleur donkerblauw o.a. op de erkers is niet de kleur die Van Doesburg heeft bedoeld. Er is in de jaren twintig een lichtere tint blauw gebruikt. De kleuren geel en rood zijn ook ietsje bijgesteld.
Voor het kleurenonderzoek is ook de correspondentie bestudeerd, die Van Doesburg met de gemeente voerde. Bovendien zijn ook de ‘kleurharmonieën’ (kleurenstalen) van de kunstenaar bekeken, waarop hij de kleuren samenhang heeft weergegeven. Alle informatie heeft tenslotte een overeenstemmend beeld van het oorspronkelijke plan gekregen.

De verf voor de nieuwe kleurschikking van de Van Doesburg-huizen wordt door de firma Stuy uit het nabij gelegen Terwispel gemaakt en is binnenkort via Schilderwerk Drachten ook voor niet-bewoners te koop.

In de postzegelafbeelding ‘Contra-constructie Maison Particulere’ (nvph 1288) van Theo van Doesburg valt meteen op dat de kunstenaar de schuine, diagonale lijn in zijn kunstwerken aanbrengt. Mondriaan accepteert alleen de horizontale en de verticale lijn.

1 & 2) Twee fragmenten van bouwkundige constructies, die van bovenaf gezien zijn getekend (nvph 3515 & 3521).
3) Deze postzegel (nvph 1288) geeft een soortgelijke constructie, maar dan ingekleurd met de drie primaire kleuren rood, geel en blauw.
4) De postzegel (nvph 3517) geeft vlakverdeling in horizontalen en verticalen, waarmee Theo van Doesburg geheel met Mondriaan overeenkomt.
5) Deze afbeelding (nvph 3520) toont onderdelen van het maandblad ‘De Stijl NB’, (betekenis NB = Nota Bene) Internationaal maandblad vernieuwende kunst, wetenschap en cultuur. Redactie Theo van Doesburg. De schuin geplaatste naamaanduiding geeft aan dat Van Doesburg ook de schuine lijn, het diagonale vlak toepast in tegenstelling tot Mondriaan.
6) Wellicht een onderdeel van een vlakverdeling (nvph 3516) bestaande uit vierkanten en ruiten. De gekleurde vlakverdeling van vierkanten, rechthoeken en ruit op het postzegelvel zijn ontleend aan Van Doesburgs vlakverdelingen. De schuine lijn is ook aanwezig in de totale vlakverdeling van de woningen in de Papegaaienbuurt in Drachten.

Het blogartikel Innovatief-kunstzinnige De STIJL-postzegelafbeeldingen van 27 maart 2017 geeft aanmerkelijk meer gedetailleerde informatie over De Stijl-postzegels en postzegelvel.

Status Papegaaienbuurt en rondleidingen

De museumwoning Van Doesburg – Rinsemahuis in Drachten is door de internationale website Iconic Houses uitgeroepen als ‘House of the Day’. Andere iconische huizen op deze lijst zijn o.a. de kubuswoningen in Rotterdam, El Capricho de Gaudi in Spanje en het huis van Edvard Munch in Noorwegen.
In maart 2019 heeft de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed zelf[s] het initiatief genomen de panden aan de Torenstraat de monumentenstatus te verlenen!
Een Papegaaienbuurt-rondleiding wordt op iedere vrijdag en zondag in combinatie met de film ‘Krabben aan verf’ georganiseerd. Nadere informatie op www.museumdrachten.nl.

Afbeeldingen: PostNL, Bate Hylkema, Theo van Doesburg [Public domain]

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Nederland

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(3 stemmen, gemiddeld: 3,67 uit 5)

Laden...