Postzegels van Tom of Finland

In september 2014 heeft de Finse postdienst Itella Posti een emissie van drie eerste klas postzegels uitgegeven met daarop homo-erotische kunsttekeningen van Tom of Finland. De postzegels, ontworpen door Timo Berry, tonen onverbloemd afbeeldingen van naakte, gespierde mannen met veel leer, uniforms en petten.
Het totaal-ontwerp geeft twee illustraties, waarvan de ene een naakte man afbeeldt, zittend tussen de benen van een andere persoon, die als politieagent is gekleed. De andere afbeelding toont naakte billen met een gezicht van een man tussen de dijen. De drie postzegels zijn van het algehele ontwerp afgeleid.

Deze postzegelemissie overtrof de verwachtingen van Itella Posti in ruime mate. Het is de best verkochte emissie van het Finse postbedrijf geworden.

Lumineus idee: “Ik wil de postzegel en Den Helder op de kaart zetten!”

Op mijn Google-zoektocht kwam ik een opmerking van de postzegelhandelaar Cees van der Wel uit Den Helder tegen. Hij wilde in april 2019 een foto van een bevallige, schaars geklede dame met de front-tekst ‘I love Den Helder’ op haar borst op een Persoonlijke Postzegel (PP) plaatsen. Inderdaad ‘wilde’.

De postzegel met “schokkend bloot” is na de afwijzing naderhand wel door de PostNL-censuur gekomen door een kleine aanpassing van de initiatiefrijke postzegelhandelaar. Een zwart balkje met het woord “Censuur” is over de tepels van de dame heen gezet. Van der Wel is bijzonder blij na de aanvankelijke consternatie van de onverwachte afwijzing van ‘zijn postzegeluitgifte’: “De halfnaakte Doutzen Kroes (nvph 3462/71) kon wel. Toch ben ik PostNL op dit moment feitelijk bijzonder dankbaar. Sinds de ophef is mijn verkoop enorm gestegen door de gratis reclame met naam en toenaam in verschillende regionale en landelijke kranten. Net heb ik nog een bestelling van maar liefst honderd PP’s ontvangen!”

Het startpunt van het persoonlijk initiatief om een PP uit te geven is spontaan en onverwacht ontstaan. Postzegelwinkelier Van der Wel, die niet alleen postzegels, maar ook prentbriefkaarten verkoopt, heeft meermalen ansichtkaarten onder ogen gekregen met op de beeldzijde de wervende tekst “I love ***”. Op de plaats van *** staat een plaatsnaam van een dorp, stad of streek.
Toen Van der Wel het schilderij zag staan bij kunstschilder Ap Kooister in Den Helder met daarop een rondborstige blonde dame met duidelijk gepiercete borsten met daarop de reclametekst “I love Den Helder” met op de achtergrond afbeeldingen van het Marsdiep en de vuurtoren Lange Jaap is het idee al meteen ontstaan.
Helaas werd de opdracht bij PostNL niet goed bevonden en afgekeurd! Dagna Hoogkamer van PostNL: “We moeten wel ergens een grens trekken. Er zijn algemene voorwaarden van toepassing bij het maken van een PP. In dit specifieke geval is artikel 4.5 van toepassing, waarin staat dat een afbeelding niet mag ingaan tegen de goede zeden, of die kwetsend, beledigend of aanstootgevend kan zijn voor derden. “

De Finse tolerantie en die van Amerika

De Tom of Finland-postzegels reflecteren de liberale houding ten opzichte van seks in het algemeen in Finland. Tauko Laaksoonen neemt een gerespecteerde plaats in bij het Finse design-erfgoed, dat o.a. zichtbaar is in textiel als beddengoed, bad- en handdoeken van het innovatieve en grensverleggende bedrijf Finlayson.
In 2014 is in Amerika een portretpostzegel van Harvey Milk uitgegeven, die openlijk uit de kast kwam. Een reactie uit het christelijk-fundamentalistische Amerika op deze postzegel: “Weiger een poststuk als dat gefrankeerd is met Harvey Milk!”

Loopt PostNL met boter op haar hoofd?

Na het doorbladeren van de NVPH-catalogus blijkt dat ons land toch een onverwacht groot aantal postzegels met afbeeldingen van blote of naakte personen heeft uitgegeven.

Voor bovenaardse en hemelse personen golden voor de beeldende kunst (schildering & beeldhouwwerk) in de periode van de Klassieken geheel andere regels als voor gewone stervelingen. Zij mochten ongekleed van kop tot teen naakt afgebeeld worden. Het werd toen niet aanstootgevend of seksistisch opgevat en geïnterpreteerd (zie blogartikel Artistiek naakt in de kunst en . . . naakt op postzegels van 21 oktober 2018).

• Uit de bijbel (poedelnaakt Christuskind met Maria en koning Melchior of Balthasar , nvph 2389).
• Uit de Griekse mythologie (Pallas Athene, nvph 287).
• Uit de Griekse mythologie (Hermes, nvph 295).
• Uit de antieke wereld van de Romeinen (man te paard, nvph 410).
• Uit de antieke wereld van de Romeinen is een met lint afgedekt kind als brenger van geluk met een korenschoof afgebeeld, dat in overdrachtelijke zin als brood dient te worden opgevat (nvph 426)

Afbeelding rechts: door Erik Drost (Olympia Museum) [CC BY 2.0 (https://creativecommons.org/licenses/by/2.0)], via Wikimedia Commons]

Van het naakte borststuk van het beeldhouwwerk van Palas Athene is het onderste gedeelte met een welving niet op de postzegel terecht gekomen. Van het ongeklede beeld van Hermes is maar een heel klein fragment op de postzegel geplaatst. Fragmentarische afbeeldingen waren toen in.

De postzegelafbeeldingen met man te paard (Germaanse motief, nvph 410) en zinnebeeldig afbeelding van de Volksdienstzegels (nvph 427) zijn onder dwang van de Duitse bezetter uitgegeven. Het Duitse Nationaal Socialisme adoreerden de imponerende Romeinse cultuur.

Op de vraag: “Loopt PostNL met boter op haar hoofd?” kan meteen volmondig ontkennend beantwoord worden. Het huidige gedachtegoed over seks en ermee samenhangende kunst was weinig verspreid onder de bevolking.
Toen ik eind vijftiger, begin zestiger jaren de middelbare school bezocht, hadden we een ‘met-een-vriend-samen-wonende-leraar’ op school. Bijna iedereen kende de vriend. In de negentiger jaren kwam op een reünie de ‘samenwonende-leraar’ ter sprake. Niemand van de gehele klas heeft er destijds weet van gehad wat dat inhoudelijk inhield en betekende. Met andere woorden het sociaal-maatschappelijke kennisniveau was toen nog buitengewoon onderontwikkeld ten opzichte van de huidige jeugd.

Een vraag . . .

Toch vraag ik me hierbij wel af, waardoor zijn er in de dertiger jaren in totaal maar liefst zestien postzegels uitgegeven met daarop afbeeldingen van ongeklede, naakte personen? ’t Zal toch niets te maken hebben gehad met de schaarste van de crisis-periode in de dertiger jaren? Of is er sprake van het verheerlijken en idealiseren van de klassieke periode, waarin alles overzichtelijk en gestructureerd was ten opzichte van onvoorspelbare crisistijd met grote tekorten en onzekerheden. Ik ben belangstellend naar uw onderbouwd antwoord.

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Thematisch • Nederland

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(2 stemmen, gemiddeld: 3,00 uit 5)

Laden...